Op stoom

Stress hoort bij het leven; het zorgt ervoor dat je de energie hebt om uitdagingen aan te gaan. Maar je weet ook: te veel stress leidt tot lichamelijke of psychische problemen. Het is dus van belang om je stress te beheersen en er alleen de voordelen uit te halen. Want die voordelen zijn er zeker ook. Paul Standaert, neuropsycholoog en begeleider van topsporters, stelde het draaiboek Met stress win ik! samen, waarmee je kunt leren stress positief te gebruiken. Standaert gebruikt het draaiboek om topsporters te begeleiden, maar ook om patiënten met chronische pijn of lichamelijke klachten te helpen.

Genieten voor de balans

Standaert benadrukt hoe belangrijk het is om na hard werken of sporten de tijd te nemen voor herstel, want dat voorkomt een overdaad aan stress. “Er moet een evenwicht bestaan tussen moeten en willen. Werken is moeten, en om dat te compenseren moet je de tijd nemen voor iets wat je wilt. Acht uur per dag achter je computer werken om daarna te ontspannen door een moeilijk boek te lezen, is geen goed idee. Om te herstellen is het van belang dat we genieten van wat we doen. Een middagje aan zee doorbrengen, een terrasje pikken, naar de film gaan... Herstel zorgt ervoor dat je beter wordt in wat je doet, of dat nu sporten is of werken. Hard werken hoeft niet uitputtend te zijn, als je ook maar genoeg dingen doet waarvan je ontspant en geniet.”

Drie opgeladen batterijen

Een mens haalt zijn energie volgens Standaert uit drie ‘batterijen’: de fysieke, de emotionele en de mentale batterij. En die moet je alle drie goed onderhouden. “Want”, zegt Standaert, “als je mentaal of emotioneel óp bent, moet je te veel energie uit je fysieke batterij putten en krijg je lichamelijke klachten.” De fysieke batterij kun je onder andere opladen door wellnessbehandelingen te ondergaan, te sporten of door je slaapgedrag te verbeteren. De emotionele batterij laad je op door te genieten, door leuke dingen te doen. En de manier waarop je denkt laadt de mentale batterij op of... trekt hem leeg. Daarom gaat Standaert ook na hoe iemand van de druk die hij ervaart iets negatiefs maakt. “Als we die negatieve gedachten hebben ontdekt, proberen we ze te herformuleren tot iets positiefs.”

Herken je denkfouten
(en herstel ze!)

Probeer vooral niet om negatieve gedachten ‘uit je hoofd te zetten’. Dat werkt niet. Als je een gedachte wilt verdringen, steekt die op cruciale momenten opnieuw, en sterker, de kop op. Standeart: “De meeste mensen die gebukt gaan onder stress, begaan steeds dezelfde typische denkfouten.” Door deze gedachten om te buigen kun je de druk die je ervaart ten goede aanwenden.
•    Veralgemeniseren.  Een wielrenner die verschillende keren achtereen tweede is geworden, kan gaan denken: altijd maar tweede, winnen zal me nooit lukken. Standaert: “Veel beter is het om te denken: al een paar keer tweede geweest, dat is een mooi resultaat! Als ik dát kan, kan ik ook eerste worden.”
•    Personaliseren.  Je hebt een negatief resultaat behaald of kritiek gekregen en dat verbind je vervolgens aan jou als persoon. Standaert geeft een voorbeeld: “Veel beter is het om te denken dat die criticus je de moeite waard vindt om je een tip te geven. Ook kun je het belang van de kritiek relativeren door te denken: ach, het is maar één persoon die dat denkt of vindt.”
•    Negatief anticiperen.  Ofwel: beren op de weg zien, op voorhand denken dat er wel iets mis zal gaan. Standaert: “Maar denk eens aan alle keren dat je rampen hebt voorzien die helemaal niet zijn uitgekomen. Inzien dat je dergelijke denkfouten maakt, is vaak al genoeg om ze – in ieder geval deels – op te heffen.”
•    Van een mug een olifant maken.  Problemen overdrijven bezorgt veel mensen onnodige, negatieve stress. De oplossing is hel simpel: leer problemen te relativeren.
•    Zwart-witdenken.  Veel mensen denken in extremen. Voor hen bestaat er geen ‘redelijk goed’. Standaert: “Deze mensen moeten beseffen dat een zeven ook mooi is, dat het niet altijd een tien hoeft te zijn. Ze moeten leren de lat op een haalbaar niveau te leggen.”