Vijf afwijkende genvariaties spelen een grote rol te spelen in het ontstaan van coeliakie oftewel glutenintolerantie. Met deze kennis is beter te voorspellen bij wie deze auto-immuunziekte kan ontstaan. Dat blijkt uit een onderzoek van het UMC Groningen en UMC Utrecht.
Op dit moment zijn er ongeveer 25.000 mensen in Nederland bij wie coeliakie is vastgesteld. Het werkelijke aantal mensen met coeliakie is waarschijnlijk veel hoger omdat de klachten niet altijd direct herkend worden.
Afweersysteem
De genvariaties zijn gevonden in het HLA-gebied. De genen in dit gebied spelen een cruciale rol bij het afweersysteem. Vooral bij de herkenning van 'lichaamseigen' en 'lichaamsvreemde' elementen in het lichaam. Bij coeliakie was al lang bekend dat HLA-DQ2 gluten als lichaamsvreemd herkent. Bij veel auto-immuunziekten is aangetoond dat het hebben van een bepaald HLA-type de kans op het ontwikkelen van die ziekte beïnvloedt.
Mensen die de HLA-DQ2 variatie niet hebben, krijgen nooit coeliakie. Van de mensen die de HLA-DQ2 variatie wel hebben, krijgt slechts 5 procent ook daadwerkelijk coeliakie. Dat niet iedereen die drager is van de HLA-DQ2 variatie de ziekte ook daadwerkelijk krijgt, is belangrijk voor onderzoek. Dit kan namelijk gebruikt worden om nieuwe therapieën te ontwikkelen en voorspellingen te doen over wie coeliakie zal krijgen.
12.000 monsters
In hun onderzoek gingen genetici Cisca Wijmenga en Paul de Bakker na of er naast de reeds bekende HLA-DQ2 varianten, ook nog andere variaties zijn in het HLA-gebied die aan coeliakie bijdragen. Zij onderzochten daarvoor maar liefst 12.000 samples uit 6 eerdere studies met coeliakiepatiënten afkomstig uit 5 landen.
Meer kennis
Zij konden van 5 andere variaties in het HLA-gebied vaststellen dat deze ook bijdragen aan coeliakie. Samen verklaarden deze 5 genvariaties 18 procent van de genetica van coeliakie. Het tot nu toe bekende HLA-DQ2 draagt voor 23 procent bij aan de genetica voor coeliakie. Daarnaast zijn er reeds 40 genen bekend buiten het HLA-gebied die ongeveer 7 procent van de genetica bepalen waardoor ongeveer 30 procent van de genetische factoren van coeliakie reeds ontrafeld was. Deze nu bekend geworden variaties vergroten de beschikbare kennis hierover dus enorm.
- UMCG