Pluslezeres Els van Houts en Hella van der Wijst weten allebei dat tegen de tijd dat dit verhaal gepubliceerd wordt, Els waarschijnlijk niet meer leeft. Het geeft de wandeling alleen maar meer diepgang.
Introductie
Hella wandelt deze keer met:
Els van Houts (62), gescheiden, heeft een zoon en twee kleinkinderen. Jarenlang werkte ze als salesmanager, op haar 45ste begon ze een studie theologie. Als theologe was ze actief in het pastoraat, zowel in parochies als in verzorgings- en verpleegtehuizen. In december 2011 is haar verteld dat ze een ongeneeslijke vorm van kanker heeft.
Ze wandelen langs de Achelse Kluis en de Leenderheide.
Vertrek vanuit ''de achtertuin''
We vertrekken vanuit de achtertuin van Els: de Sint-benedictusabdij beter bekend als De Achelse Kluis aan de leenderheide, op de grens van Brabant en België. Een plek van inspiratie voor haar. ''Als meisje wilde ik naar het klooster. Het leek me geweldig om de missie in te gaan. Als kind ging ik met plezier naar de kerk. Dat heb ik altijd als mooi en fijn ervaren. De sfeer, de geur van wierook, de glas-in-lood ramen. Het religieuze, spirituele heeft me nooit losgelaten. En in mijn situatie nu is het een grote steun.''
In de herfst van haar leven doen de sprekende kleuren van het laatste groen tot sterfelijk bruin bijna pijn. Toch kunnen we beide de verleiding niet weerstaan om als kleine kinderen even wild door de bladeren te rauzen. ''Als kind was ik heel onzeker, bang en eenzaam. Net zo eenzaam als toen ik hoorde dat ik niet zo lang meer te leven had. Ik voelde me eenzaam tot op het bot.''
Het lijkt wel of ze nu extra kan genieten van de natuur, vertelt Els.
Een vol en rijk leven
Els had een vol en rijk leven met de nodige tegenslagen. Haar grote pijnpunt is dat ze geen contact heeft met haar enige kind. Hij heeft moeite met haar ziekteproces en de scheiding nu 28 jaar geleden. Toch weet Els de zwaarte en de lichtheid van haar bestaan te mengen. Als ik haar complimenteer over haar kleding, zegt ze: ''Ik zou het liefst een hoed dragen. In Maastricht of Antwerpen is dat gewoon. Maar in het noorden vinden ze dat al snel aanstellerij. Ik hecht waarde aan mooie dingen, aan verzorgd zijn. Dat het ik van mijn moeder, die was in haar kist nog een damentje.'' We lopen aan het einde van de brede mooie laan met hoge bomen. Als we omkijken, zien we een glimp van de abdij. Ik vraag Els hoe ze afscheid neemt van het leven en haar geliefden. ''Ik ga elke dag heel bewust en met aandacht met iedereen om. Ik heb mijn inboedel op papier gezet, wat voor wie is. Sommige mensen vertel ik wat ik aan ze achterlaat om erachter te komen of ze het kunnen waarderen.''
Misschien is dit wel de meest vreemde wandeling van de serie tot nu toe. Het verhaal van Els komt waarschijnlijk in Plus Magazine als zij er niet meer is. ''Ik hoop dat lezers iets hebben aan mijn levensverhaal. Ik voel me een gezegend mens. Maar ik hoop wel dat ik nog genoeg tijd krijg om van iedereen afscheid te nemen.''
Els '' Wat wilt u horen vroeg de dokter. De waarheid, zei ik.''
De harde waarheid
Voor vertrek heeft ze mij met trots haar nieuwe mooie, lichte appartement laten zien. Daar wilde ze, nadat ze herstelt was van borstkanker, juist van gaan genieten. ''Toen vroeg de specialist tijdens de nacontrole: wat wilt u horen? Ik zei: de waarheid!'' Els bleek een sarcoom te hebben, een zeldzame soort kanker in de weke delen van het lichaam. Ze had nog maar een paar maanden te leven. ''Terwijl ik van plan was om het Pieterpad te gaan wandelen! Waarop de arts zei: dat kunt u niet meer.'' Els trekt een gezicht van onverzettelijkheid. Ik weet genoeg: dat Pieterpad heeft ze dus wel gelopen. ''Alle 539 kilometers, plus die waar ik verkeerd was gelopen, waren geweldig! Elke keer wandelde er iemand anders mee. Ik heb zo genoten van de natuur, de vogels, de zon en de contacten onderweg. Ik voelde me gedragen en gedreven door een innerlijke kracht.''
In de verte grazen Hollandse koeien. We rusten even uit en Els vertelt hoe ze twee maanden na het slechte nieuws haar hele begravenis al geregeld had, tot in details. ''Omdat niemand anders het doet zoals ik het wens, ik hou het graag in mijn eigen hand.'' Bovendien is door mijn werk als theoloog de dood geen onbekende. Dus zat ik tussen bezoek van vriendinnen met de uitvaartondernemer te praten. Gisteren heb ik nog de tekst verbeterd voor mijn rouwbrief...'' Ze vertelt het rustig en nuchter. ''Wat het hardst is binnengekomen, is het uitzoeken van mijn kist.'' Els schiet vol. Hoe onwerkelijk is dit gesprek: praten over de dood met iemand die er nog is. ''Het toppunt van eenzaamheid, alleen je eigen doodskist uitkiezen.''
Vervolg: een mooi slingerpaadje
We pakken een mooi slingerpaadje met aan weerszijden geel gras, de Amerikaanse Indian summer is er niets bij. Toch zijn we hier ''gewoon'' op de grens van Nederland en België. Het verbroken contact met haar zoon is altijd een aanwezig verdriet voor Els. ''Met mijn borstkanker heb ik mijn zoon en zijn gezin zo weinig mogelijk belast. Ze hebben nauwelijks iets gemerkt van mijn verdriet. Daar ben ik goed in, verbergen. Toen ik ongeneeslijk ziek bleek te zijn, kon ik daar met mijn zoon niet over praten. Ik heb alles geprobeerd, maar als hij niet wil kan ik niets.'' Hierdoor ziet Els ook haar kleinkinderen niet meer. Er meer over zeggen kan en wil ze niet. We laten de stilte de stilte. De vochtige bosgrond blijkt een eldorado voor paddenstoelen te zijn. Rakelings passeren we een eetbare kastanjeboleet. Vlak daarna toont een grenspaal zonder inscriptie ons dat we België weer in wandelen.
Via een snelstromende beek die ouderwets mag meanderen, komen we terug bij de Achelse Kluis.We lopen door de poort het voorplein op, waar schoteltjes en een bende poezen onze aandacht trekken. Even later gaat de abdijdeur open en giet een broeder de schoteltjes vol melk.
Vertederd kijkt Els toe. De ellende die ze heeft meegemaakt, lijkt haar niet te hebben verbitterd. ''Door kennis en inzicht weet ik dat je daar niets mee opschiet. Dan zet ik liever een bloemtje op tafel of zet ik mooie muziek op. Door het hele ziekteproces en door mijn opleiding theologie heb ik mezelf goed leren kennen. Dat onzekere vogeltje van vroeger is een sterke vrouw geworden, die weet waar ze staat.''
Je kunt kerngezond zijn, maar met niemand om je heen ben je een arm mens.
Vriendschap is het belangrijkste
Vriendschap is nu het belangrijkste, heeft Els in deze laatste fase van haar leven ontdekt. ''Je kunt kerngezond zijn, maar met niemand om je heen ben je een arm mens. Daar zou een gezond mens nog ziek van worden! Ik voel me gedragen door degenen om me heen. Ik maak het gezellig met mijn vrienden en wil delen wat ik doormaak. Helaas kan dat (nog) niet met mijn zoon, daar moet ik vrede mee hebben. En dat heb ik, omdat ik heb gedaan wat ik kan.'' Maar mocht hij ineens voor de deur staan, dan staat die wagenwijd open. ''Het blijft je kind.'' Els vraagt of ik nog even met haar een lekker glas wil drinken, 'ander is het zo kalig''. Dat doen we. Ondanks alles proost ze op alle mooie dingen. ''Het gaat er niet om wat je meemaakt in het leven, maar hoe je ermee omgaat.
Vijf maanden na ons gesprek is Els gestorven.
Route Achelse Kluis en Leenderbos
- Lengte: 12.5 km
- Startpunt: Sint-Benedictusabdij, Abdijweg 50, Valkenswaard, T 040-206 99 55 of www.achelsekluis.org
- Route: Achelse Kluis en Leenderbos, www.europesewandelingen.nl/achelse-kluis-en-leenderbos
- Horeca: Herberg Brouwerij Sint Bendictusabdij de Achelse Kluis, Abdijweg 50, Valkenswaard, geopend van dinsdag t/m zondag van 12 tot 16.30.
- OV: De abdij is niet al te makkelijk bereikbaar per openbaar vervoer. Neem vanaf station Eindhoven bus 171 of 172 naar Valkenswaard-Markt. Vandaar buurtbus 476, halte café Zomerhof, dan nog 2.2 km (zo'n 35 minuten) lopen. Informatie via www.9292.nl of T 09000-92-92 (0.70pm)
- Plus Magazine
