Wat is autisme precies?

Autisme of Autisme Spectrum Stoornis (ASS) is een verzamelnaam voor verschillende diagnoses: PDD-NOS, het syndroom van Asperger en klassiek autisme. Naar schatting heeft ruim 1 procent van de Nederlanders een vorm van autisme. Het komt vaker voor bij jongens en mannen dan bij meisjes en vrouwen.

Wat is autisme?

Autisme is een aangeboren ontwikkelingsstoornis. Kinderen die autisme hebben ontwikkelen zich anders dan hun leeftijdsgenoten, op een ander tempo en in een andere volgorde. Hun hersenen verwerken alle informatie die binnenkomt op een andere manier. Dit kan verschillende per persoon heel verschillende gevolgen hebben.

Oorzaak

De precieze oorzaak van autisme is onbekend. Waarschijnlijk speelt erfelijkheid een rol. Je wordt geboren met autisme. Opvoeding of het gedrag van de ouders speelt geen enkele rol.

Kenmerken Autisme Spectrum Stoornissen

Er zijn grote verschillen tussen mensen met autisme. Een deel heeft een verstandelijke beperking, de meesten hebben een normale of hoge intelligentie. Sommigen gaan contact uit de weg, anderen willen juist graag contact.

Mensen met autisme hebben met elkaar gemeen dat ze beperkingen ervaren op het gebied van communicatie en interactie. Ze vinden het lastig om zich in anderen in te leven, nemen taal heel letterlijk en herkennen gezichtsuitdrukkingen en andere non-verbale communicatie niet goed.

Daarnaast vertonen ze stereotype gedrag en hebben ze een eenzijdige belangstelling. Zo zijn ze heel geïnteresseerd in één bepaalde activiteit of hobby. Mensen met autisme voelen zich comfortabel bij routine, rituelen, structuur en duidelijkheid. Onverwachte gebeurtenissen en veranderingen kunnen lastig voor ze zijn.

De bovenstaande kenmerken gelden niet voor iedereen met autisme, bovendien heeft de een er meer last van dan de ander. Autisme kan bovendien ook juist sterke kanten met zich meebrengen. Zo zijn mensen met autisme analytisch, eerlijk en hebben ze een goed oog voor detail.

Is mijn (klein)kind autistisch?

Vanaf de leeftijd van een jaar kan een kind al kenmerken van autisme vertonen, zoals niet brabbelen, niet lachen of reageren naar anderen, geen interesse hebben in andere mensen en geen gebaren gebruiken zoals wijzen of zwaaien. Als kinderen van 2 jaar nog geen korte zinnetjes van twee woorden gebruiken, kan dat ook wijzen op autisme.

Bij kleuters en oudere kinderen met autisme kunnen de volgende kenmerken voorkomen:

• Moeite met contact maken met andere kinderen en volwassenen.
• Moeite hebben met veranderingen.
• Niet zo goed snappen wat anderen verwachten.
• Bij voorkeur bezig zijn met één onderwerp of hobby.
• Bang zijn bij onbekende mensen en in onbekende situaties.
• Gevoelens en lichaamstaal van anderen niet begrijpen.
• Altijd alles hetzelfde willen doen.

Diagnose

Alleen een psychiater of geregistreerd gz-psycholoog mag de diagnose autisme of Autisme Spectrum Stoornis stellen. Autisme is niet aan te tonen met behulp van een bloedonderzoek of hersenscan. Een deskundige moet dus op basis van gedragskenmerken, gesprekken met de persoon waarvan vermoed wordt dat hij of zij autisme heeft en gesprekken met mensen uit zijn of haar omgeving bepalen of er sprake is van autisme.

Denk je dat je kind kenmerken van autisme heeft, bespreek dat dan met de huisarts of op het consultatiebureau. Je huisarts kan je doorverwijzen naar een psychiater of gz-psycholoog voor nader onderzoek. Deze kijkt vervolgens hoe je kind functioneert, praat met ouders of verzorgers en eventueel school.

Autisme gaat niet over, dus er zijn ook volwassenen die kampen met een Autisme Spectrum Stoornis. Meestal komen zij daar pas op latere leeftijd achter, omdat de diagnose ‘autisme’ nog niet zo heel lang bestaat. Bovendien hebben mensen met autisme met een normale of hoge intelligentie soms geleerd hoe ze zich aan moeten aanpassen aan hun omgeving, waardoor niet opvalt dat anders zijn dan anderen.

Op internet vind je allerlei testjes waarmee je zou kunnen bepalen of autistisch bent. Deze kunnen misschien je vermoedens bevestigen, maar ze vervangen absoluut niet de diagnose van een psycholoog of psychiater. Vermoed je autistische trekjes bij jezelf en heb je daar last van of maak je je zorgen, dan kun je het beste langs je huisarts gaan.

Behandeling

Er is geen medicijn of behandeling die autisme geneest. De behandeling bestaat vooral uit begeleiding, zowel voor kinderen zelf als voor hun ouders. Hoe vroeger autisme gesignaleerd wordt, hoe beter kinderen zich met de juiste hulp kunnen ontwikkelen. Als ouder is het prettig om advies te krijgen over hoe je het beste met je autistische kind omgaat.

Hetzelfde geldt voor volwassenen met autisme: ook zij kunnen gebaat zijn bij hulp van een psycholoog of psychiater. Hiermee kun je de problemen waar je door je autisme tegenaan loopt verminderen en beter leren omgaan met een autisme spectrum stoornis. Welke behandeling het beste is, hangt af van welke problemen er spelen. Zo kan er onder andere gekozen worden voor cognitieve gedragstherapie, sociale vaardigheidstraining, psycho-educatie (hierbij leer je over autisme zodat je er meer inzicht in krijgt) en mindfulness.

Sommige mensen met autisme hebben daarnaast andere psychische klachten, zoals depressie, angsten, die soms met medicijnen behandeld moeten worden.