6 tips om longontsteking bij ouderen te voorkomen

Jaarlijks belanden er 35.000 mensen in het ziekenhuis met een longontsteking, waarvan ruim de helft vijfenzestigplusser is. In totaal worden er elk jaar 125.000 Nederlanders getroffen door een longontsteking.  Vooral jonge kinderen en ouderen lopen risico, omdat zij vaak een lagere weerstand hebben en dus makkelijker besmet raken. Ook andere mensen zijn vatbaarder voor het krijgen van een longontsteking. Mensen met diabetes type 1, COPD of sikkelcelanemie bijvoorbeeld. Ook langdurige ziekenhuisopname, beroertes, roken en alcohol- of drugsverslaving vergroten het risico. Ten slotte worden mensen met een ziekte die een verminderde afweer tot gevolg kan hebben, zoals aids, ook sneller besmet.

Vaak wordt longontsteking veroorzaakt door besmetting met de pneumokokkenbacterie. Pneumokokken zijn beruchte bacteriën. Besmetting door pneumokokken vindt plaats door hoesten of niezen. Ook via zoenen en via de handen kan de bacterie worden overgebracht. Longontsteking kan ook worden veroorzaakt door andere bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. In een deel van de gevallen, maar niet altijd, begint een longontsteking met een virale bovenste luchtweginfectie.

Wat zijn de symptomen van longontsteking?

Symptomen van longontsteking zijn hoesten, benauwdheid, spierpijn, pijn bij het ademhalen en vermoeidheid. Bij lichamelijk onderzoek wordt meestal koorts gemeten, maar dit hoeft niet altijd. Oudere patiënten hebben bijvoorbeeld niet altijd koorts bij een longontsteking. Vaak wordt er slijm opgehoest, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn. Ook heeft een deel van de patiënten pijn in de borstkas, met name bij diep inademen. Ook maag-darmklachten zoals  misselijkheid, braken en diarree komen frequent voor en soms kunnen mensen ook verward zijn, vooral bij ernstige longontstekingen. Patiënten met een longontsteking voelen zich vaak erg moe en lusteloos.

De klachten ontstaan meestal in een korte periode (een paar dagen) maar kunnen ook optreden na een aantal dagen verkoudheid, waarbij men zich dan juist zieker gaat voelen in plaats van op te knappen. Bij ouderen verloopt een longontsteking vaak ernstiger en kan het weken tot maanden duren voordat ze weer de oude zijn. Om gezond en actief de winter door te komen en ouderen te helpen om hun dagelijkse dingen te kunnen blijven doen, geeft huisarts Ted van Essen  - bekend als tv-dokter - vijf handige tips.

1. Eet gezond, beweeg en zorg voor frisse buitenlucht   
2. Neem voldoende rust
3. Het allerbelangrijkste advies: niet roken. Sigaretten zijn grote boosdoeners, ook als het om longontsteking gaat.
4. Was vaker uw handen, dit voorkomt dat bacteriën zich kunnen verspreiden
5. Voor mensen met een kwetsbare gezondheid is het verstandig zich jaarlijks tegen de griep en de pneumokok te laten vaccineren.
6. Als u hoest of niest, doe dat dan in een papieren zakdoekje (of in de plooi van uw elleboog) en was daarna uw handen. Hiermee helpt u voorkomen dat u anderen aansteekt.

Naar de dokter?

Zeker als u tot een van de risicogroepen behoort, kunt u de stap naar de huisarts beter snel zetten. Een longontsteking kan namelijk sluipend beginnen, maar heel plotseling verergeren. Soms is dat een kwestie van uren. Het lastige is dat de klachten vaak vaag zijn. Niet alle patiënten met een longontsteking hoesten bijvoorbeeld, zeker oude mensen niet. Het kan daarom lang duren voordat iemand de huisarts inschakelt, of voor die de juiste diagnose stelt.

Een snelle ademhaling van meer dan dertig keer per minuut, een lage broeddruk, verwardheid en algemene zwakte zijn allemaal tekenen die kunnen wijzen op bloedvergiftiging door een longontsteking.  Bij dergelijke klachten is het verstandig zo snel mogelijk de huisarts te informeren. Hoe eerder u erbij bent, hoe kleiner de kans dat de infectie onherstelbare schade aanricht.