Kind in de schulden: wat nu?

1. Ben ik aansprakelijk voor schulden van mijn ­volwassen kind?

Ouders zijn verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van hun kinderen; ze hebben onderhoudsplicht. Dat geldt tot het kind 18 jaar wordt en de ­volwassenheid begint. Een vol­wassen kind mag zelf contracten en leningen afsluiten en is daar ook zelf verantwoordelijk voor. Maar let op: ouders van een volwassen kind blijven aansprakelijk voor schulden die zijn ontstaan vóór de achttiende verjaardag.

2. Mag ik schulden over­nemen?

Ja, dat mag, maar er zitten wel wat addertjes onder het gras. Om te beginnen: u kunt wel betalingen overnemen, maar niet de verantwoordelijkheid voor de aflossing van de schuld. Degene die de ­lening of koopovereenkomst is aangegaan, blijft zelf aansprake-lijk. Belangrijk is ook dat de Belastingdienst over uw schouder meekijkt. Als u geld geeft zonder een tegenprestatie te vragen, is er al gauw sprake van een gift. Gaat die de jaarlijkse vrijstelling (van €5677 in 2022) te boven, dan moet uw kind over het ­meerdere 10 procent schenk­belasting betalen, tot €130.425. Daarboven zelfs 20 procent. Zie ook het kader over geld geven en de fiscus op pagina 13.

Nog twee zaken om in de gaten te houden: op vervroegd aflossen van sommige leningen, vooral hypotheken, staat een boete. En als uw kind een bijstandsuitkering ontvangt, mag er niet straffeloos extra inkomen of vermogen ­binnenkomen. Verdiep u in dit soort gevallen eerst in de regels, want u wilt uw kind niet van de regen in de drup helpen.

3. Mag ik eisen stellen aan een gift?

Ja, en dat kan zelfs verstandig zijn. Spreek vooraf af dat uw gift alleen bedoeld is om schulden af te lossen. Gaat het toch mis, dan eist u het geld terug. Dit heet ­herroepelijk schenken: u kunt uw gift herroepen.

U kunt ook afspreken dat u de gift terugkrijgt als uw kind in de bijstand terecht dreigt te komen. Zo voorkomt u dat uw kind uw geld moet ‘opeten’ voordat het überhaupt een uitkering krijgt. Nog een mogelijkheid: het geld terugvragen omdat u het zelf dringend nodig hebt. Of de ‘koude kant’ uitsluiten voor het geval het huwelijk van uw kind op een scheiding uitloopt.

Om geharrewar te voorkomen is het zaak om zulke afspraken heel precies te formuleren. Laat een herroepelijke schenking ­daarom het liefst vastleggen door de notaris.

4. Wat kan ik doen om meer schulden te voor­komen?

Het belangrijkste dat u kunt doen is helpen de schuldenlast omlaag te krijgen. Is er sprake van een eigen huis? Onderzoek dan eens of een familiehypotheek – ook wel generatiehypotheek – een optie is. Uw kind leent dan (deels) van u, en niet van de bank. Dat kan de maandlasten drukken; de bank loopt immers minder ­risico. Vaak is de rente fiscaal aftrekbaar. Op www.plusonline.nl/familiebank leest u meer.

Geld geven is niet altijd verstandig. Want iedereen kan een keer rood staan, maar bij structureel geldgebrek is er waarschijnlijk meer aan de hand. Zit uw kind diep in de schulden? Dan kunt u zelfs beter géén geld geven, zegt het Nationaal Instituut voor ­Budgetvoorlichting, het Nibud. U lost er alleen tijdelijk iets mee op, terwijl er meer moet gebeuren.

5. Kan ik mijn kind helpen met de administratie?

Veel mensen met problematische schulden zijn simpelweg het overzicht kwijt. De administratie is een janboel en ze vinden het ­lastig hun leefstijl aan te passen. Toch is dat nodig om uit de schulden te komen. Help daarom het huishoudboekje op orde te krijgen of regel daarvoor hulp. Kijk of er nog ergens geld te halen valt (via www.berekenuwrecht.nl) en stel samen een aflosplan op (via www.zelfjeschuldenregelen.nl). Handige tips om te besparen en af te lossen vindt u ook op www.nibud.nl en www.wijzeringeldzaken.nl. Uw kind krijgt inzicht in zijn persoonlijke situatie door met DigiD in te loggen bij www.schuldenwijzer.nl.

Komt u er samen niet uit, of is de nood te hoog? Verwijs uw kind dan door naar de gemeente voor schuldhulpverlening. Bij dreigende uithuiszetting of afsluiting van gas, water en of elektra moet de gemeente binnen drie dagen helpen. Is het minder dringend, dan beslist de gemeente binnen twee maanden of ze helpt, en hoe.

6. Loop ik zelf financieel risico als ik help?

Geld dat u weggeeft of uitleent, kunt u zelf niet gebruiken. Voorkom dat u zelf in financiële nood komt als u bijvoorbeeld plotseling zorg moet inkopen, een nieuwe hypotheek wilt afsluiten of de auto moet vervangen. Geef dus alleen weg wat u niet nodig hebt. En voor het geval dat toch gebeurt: zorg dat u het geld kunt terugkrijgen. Een gift kunt u herroepen (zie vraag 3). Geeft u uw kind liever een lening? Zet duidelijke afspraken op papier over de terugbetaling of vraag een onderpand, bijvoorbeeld de auto. Die moet natuurlijk wel zijn afgelost. Maar blijf alert, zeker als de situatie echt problematisch is en schuld­sanering dreigt. Want dan telt een onderhandse lening (waar de bank niet aan te pas komt) meestal niet mee – en dan bent u het geld dus kwijt.

Helpt u uw kind niet met geld, maar met onderdak – bijvoorbeeld na een scheiding – dan moet u extra voorzichtig zijn. Bij hoge schulden kan de deurwaarder ­beslag leggen op de inboedel. Oók op die van u als ouder, want uw kind woont op uw adres en de deurwaarder weet natuurlijk niet welke spullen van wie zijn. Wilt u voorkomen dat u – bijvoorbeeld – uw dure televisie kwijtraakt en hebt u niet meer overal bonnen van, laat de notaris dan een 'vaststellingsovereenkomst inboedel' opmaken. Daarin legt u precies vast wat van wie is. Nieuwe ­aankopen kunt u aanvullen op een aparte lijst.

Helpt u een kind niet met geld maar met een garantstelling, ­bijvoorbeeld om zo een hypotheek of lening te krijgen, dan is dat ­natuurlijk een risico. Als het ­misgaat, kan de bank ook bij u aankloppen. Bovendien kunnen zulke garantstellingen meewegen als u later zelf een lening aanvraagt. Denk bij een garantstelling dus goed na over de gevolgen voor de lange termijn.

Zit u zelf in de bijstand en overweegt u uw kind in huis te nemen, let dan ook goed op. Als het kind 21 of ouder is, krijgt u te maken met de kostdelersnorm. Omdat het kind wordt geacht bij te dragen aan het huishouden, gaat uw uitkering met 30 procent omlaag. Als uw kind geen cent te makken heeft, raken jullie op die manier allebei in de problemen.

7. Hoe voorkom ik gedoe met de andere kinderen?

Hoe graag u ook helpt, u wilt waarschijnlijk geen scheve gezichten bij de andere kinderen. Gelukkig zijn er manieren waarop dat te voorkomen is.

De eenvoudigste oplossing: schenk alle kinderen hetzelfde ­bedrag, misschien zelfs op hetzelfde moment. Dat kan echter, afhan­kelijk van de hoeveelheid hulp die u wilt bieden, flink in de papieren lopen. Een andere optie is om het kind dat in de schulden zit te helpen met een lening. Spreek af dat het geld binnen een vaste termijn moet zijn terugbetaald – mét rente, net als bij de bank.

Een andere mogelijkheid is bij de notaris van de gift een voorschot op de erfenis te laten maken. Doe dat alleen als u verwacht dat er genoeg overblijft na uw overlijden. Want als dat niet het geval is, moet uw kind de schuld alsnog terugbetalen, maar dan aan broers en zussen. En dat is vragen om moeilijkheden. ▪

Geld geven en de fiscus: dit mag u belastingvrij schenken

Wie een gift krijgt, betaalt schenkbelasting. Maar ouders mogen hun kinderen elk jaar belastingvrij een bedrag geven. In 2022 is dat maximaal €5677. Is uw kind tussen 18 en 40 jaar? Dan mag u onder voorwaarden ook voor één keer meer geven: zomaar (€27.231), voor een huis (€106.671, ook wel de jubelton ­genoemd) of voor een dure studie (€56.724). Is het geld bedoeld om schulden af te lossen en wilt u zelf de schenkbelasting betalen? Dat kan, maar dan betaalt u wel meer. De schenkbelasting telt dan namelijk mee als gift. Bij erg 'dringende' schulden, bijvoorbeeld als uw kind uit huis dreigt te worden gezet, mag u soms belastingvrij schenken. Kijk voor de voorwaarden op www.belastingdienst.nl of bel met de belasting­telefoon: 0800-0543.

Kind in de bijstand? Let dan extra op!

Boodschappen doen voor uw kind in de bijstand? Hoe goed bedoeld ook, het kan akelige gevolgen hebben. Zo moest een vrouw die jarenlang boodschappen kreeg van haar moeder vorig jaar uiteindelijk €2800 terugbetalen. Wie in de bijstand zit, mag namelijk geen extra inkomsten hebben. Wat er binnenkomt aan extra’s, moet je opgeven en wordt – uitzonderingen daargelaten – in mindering gebracht op de uitkering.

Ook aan je vermogen zit een maximum als je in de bijstand zit: €6505 voor een alleenstaande en €13.010 voor een meerpersoons­huishouden.