Winter betekent stoofpotten, warme choco en ’s avonds natuurlijk knus rond de openhaard. Maar voordat u gaat stoken: is de schoorsteen wel schoon? En stookt u wel volgens de laatste inzichten?
Wist u dat er in Nederland jaarlijks ruim tweeduizend grote en kleine schoorsteenbranden ontstaan? Door het rookkanaal jaarlijks te laten onderhouden, beperkt u het risico op zo’n schoorsteenbrand. Verder heeft ook de manier van stoken invloed op de veiligheid. We zetten de tips voor u op een rij.
Het gevaar van de onverbrande deeltjes
Wanneer u een hout-, pellet- of haardkachel stookt, komen er onverbrande deeltjes in het rookkanaal terecht. Deze deeltjes hechten zich aan de wand van het rookkanaal waar ze langzaam maar zeker een teerachtige en uiterst brandbare laag vormen – dit wordt creosoot genoemd. Wanneer nu de kachel wordt gestookt, kan deze laag in brand vliegen – niet zo vreemd als u weet dat de temperatuur tijdens het stoken al snel richting de 500 graden Celsius gaat.
Dodelijk: koolmonoxidevergiftiging
Een vogelnestje, maar ook stenen of specie kunnen ervoor zorgen dat de schoorsteen verstopt raakt. Als u de kachel of haard opstookt terwijl de schoorsteen verstopt is, krijgt het vuur te weinig trek met als gevolg dat de rook terugslaat in de kamer. Het risico op een dodelijke koolmonoxidevergiftiging is dan aanwezig.
Schoorsteenvegen
De schoorsteenveger maakt het rookkanaal weer schoon en controleert daarbij ook op eventuele loszittende delen en scheuren. Voor een vakbekwame schoorsteenveger raadpleegt u de Algemene Schoorsteenvegers Patroon Bond (ASPB): de hierbij aangesloten schoorsteenvegers hebben een toelatingsexamen afgelegd en zijn verplicht een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Na afloop van het werk levert hij een factuur waarop zijn gegevens staan en de uitgevoerde werkzaamheden duidelijk zijn omschreven.
Hoe vaak moet de schoorsteen worden geveegd?
Als de kachel of openhaard als hoofdverwarming wordt gebruikt, moet de schoorsteen twee keer per jaar worden geveegd. Voor kachels en haarden die vooral voor de sfeer worden gestookt – en dus niet de hele dag branden – is één keer per jaar voldoende. Verder moeten kachel of haard en schoorsteen regelmatig worden gecontroleerd op eventuele gebreken.
Schoorsteen en de verzekering
Nederland kent geen wettelijke veegplicht en als er brand uitbreekt in het rookkanaal, bent u in principe verzekerd. Wel wil de verzekeraar altijd de laatste onderhoudsfactuur zien. Sommige verzekeraars eisen dat het schoorsteenbedrijf is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Is er sprake van achterstallig onderhoud, dan kan de verzekeraar van uitkering afzien.
Gaskachel: ook vegen?
Hoewel gaskachels en gasgestookte cv-ketels het rookkanaal in principe niet vervuilen, is het wel verstandig ook dan de schoorsteen af en toe te laten vegen: een verstopping als gevolg van bijvoorbeeld een vogelnestje kan vervelende gevolgen hebben. U kunt de controle van de schoorsteen mee laten nemen tijdens het periodieke onderhoud van de gaskachel of ketel.
Verstandig stoken: zó doet u dat
- Gebruik alleen schoon en droog hout voor de kachel of openhaard
- Stook volgens de Zwitserse methode, ook wel omgekeerd stoken genoemd. Hierbij legt u wat grote houtblokken onderin waarna u de stapel met steeds kleinere houtjes kruislings naar boven toe opbouwt. De kleine houtjes bovenin steekt u aan, waarna het vuur rustig van bovenaf begint te branden. Deze methode zorgt ervoor dat de rookontwikkeling minimaal is, zeker in vergelijking met de ouderwetse stookmethode waarbij de houtstapel van onderaf met een prop kranten wordt aangestoken. Bovendien is de verbranding bij de Zwitserse methode vele malen beter
- Zorg altijd voor een klein laagje as op de bodem van de vuurplaats. Dit beschermt de onderliggende vloer tegen te grote hitte
- Regelmatig wat droge aardappelschillen meestoken vermindert de afzetting van creosoot in de schoorsteen
- Smoor de kachel nooit te veel, want dat veroorzaakt onvolledige verbranding en dus extra aanslag in het rookkanaal
- Zorg voor voldoende lucht in de ruimte: houd tijdens stoken ventilatieopeningen of roosters in ramen en deuren open
- Plaats voor een openhaard een vonkenscherm en laat het vuur niet onbewaakt achter
- Houd brandbare materialen (kleden, meubilair) op veilige afstand van het vuur
- Plaats een vuurplaat onder de kachel of haard en leg daaronder nog een laag onbrandbaar isolatiemateriaal
- Houd kleine kinderen en huisdieren uit de buurt van de kachel of haard en laat ze niet zonder toezicht in een ruimte waar een haard brandt
- Doof het vuur niet, maar laat het vanzelf uitgaan. Houd de luchttoevoeropeningen van de (haard)kachel open wanneer de haard nog brandt
Schoorsteenbrand – snel handelen!
Een schoorsteenbrand is te herkennen aan een loeiend geluid uit het rookkanaal. Snel handelen kan de schade binnen de perken houden:
- Doof het vuur met zand. Gebruik NOOIT water om het haardvuur te doven: de stoomvorming die dan ontstaat, kan zoveel druk veroorzaken dat het rookkanaal scheurt, waarna zelfs een explosie mogelijk is
- Sluit indien mogelijk de schoorsteenklep en de luchttoevoer van de kachel
- Bel de brandweer: 112
- Ventileer de ruimte zodra het vuur is gedoofd – dit vanwege de vorming van koolmonoxide
- Na een schoorsteenbrand moet u de schoorsteen eerst laten vegen en inspecteren voor u weer gaat stoken