Wanneer kan ontslag zich voordoen?
Door de crisis raken veel mensen hun werk kwijt. Wanneer kan iemand ontslagen worden?
Het zal je maar over-komen: je raakt je werk kwijt door ontslag. In januari waren er in ons land meer dan 460.000 mensen met een WW-uitkering en iedere dag komen er meer bij. Eén op de vier werklozen (117.000 personen) was 55 jaar of ouder. Veel mensen maken zich dan ook zorgen over hun baan. Maar een werkgever kan u niet zomaar ontslaan. Daarvoor bestaan duidelijke regels.
Bedrijfsmatig
Van een bedrijfsmatige reden voor ontslag kan sprake zijn als het bedrijf verlies maakt, verhuist of taken gaat uitbesteden. Dit wordt ook wel een bedrijfseconomische reden genoemd.
Ontslag moet dan plaatsvinden volgens het zogeheten afspiegelingsbeginsel. Werknemers die dezelfde functie hebben, moeten in vijf leeftijdsgroepen ingedeeld worden. De ontslagen worden -verdeeld over deze leeftijds-groepen. Binnen elke groep komt de werknemer met het kortste dienstverband in aanmerking voor ontslag. Op deze regel zijn enkele uitzonderingen mogelijk (bijvoorbeeld als sprake is van een ‘onmisbare werknemer’ of van een werknemer met een zwakke arbeidspositie), maar in de praktijk komen deze uitzonderingen zelden voor. Tot slot moet er geen mogelijkheid zijn voor herplaatsing van het personeel.
Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, kan het bedrijf toestemming voor ontslag krijgen van het Uitvoeringsinstituut Werk-nemersverzekeringen (UWV) of de kantonrechter.
Gaat het om meer dan twintig bedrijfsmatige ontslagen binnen drie maanden, dan is er sprake van een collectief ontslag. De werk-gever moet dit apart -melden bij het UWV en in overleg gaan met de vakbonden.
Een bijzondere bedrijfseconomische reden is het faillissement. Soms wordt dit aangevraagd door het personeel, bijvoorbeeld wanneer er al enige tijd geen loon meer is overgemaakt. Als het faillissement door de rechtbank is uitgesproken, handelt de curator de zaken af. De curator mag personeel ontslaan zonder verdere toestemming van het UWV of de rechter.
Slecht functioneren
Een andere reden voor ontslag kan zijn dat een werknemer volgens de werkgever het werk niet goed doet. De werkgever moet het disfunctioneren wel kunnen aantonen om ontslagtoestemming van de kantonrechter of het UWV te krijgen. Dit betekent onder meer dat duidelijk moet zijn wat er van een werknemer verwacht wordt. Er moet dus een heldere functie-omschrijving zijn. Bovendien moet blijken dat er écht stevige kritiek is op het functioneren, bijvoorbeeld uit beoordelings en functioneringsgesprekken en/of e-mails. Kort gezegd: er moet een dossier zijn. Ook moet de werkgever u de gelegenheid hebben geboden om uw presteren te verbeteren (een zogeheten verbetertraject).
Verstoorde relatie
Van verstoorde verhoudingen is sprake als de verstoring duurzaam is en niet meer te herstellen. Dit kan om allerlei redenen zijn, bijvoorbeeld een gebrek aan vertrouwen, te weinig inzet, of ander ongewenst gedrag dat niet ernstig genoeg is voor ontslag op staande voet, maar wel voldoende is voor een verstoorde arbeidsrelatie. Mocht deze verstoring ook de werkgever te verwijten zijn, dan leidt dit meestal tot een hogere ontslagvergoeding (lees hierover meer op de volgende pagina).
Op staande voet
Bij ontslag op staande voet staat iemand direct op straat. Er is geen toestemming van het UWV of de kantonrechter nodig. De ontslagen werknemer moet meteen zijn spullen pakken. Deze manier van ontslaan mag alleen als er sprake is van ‘ernstig verwijtbaar gedrag waardoor van de werkgever niet langer verwacht kan worden dat de arbeidsovereenkomst blijft voortbestaan’. Denk daarbij aan diefstal, mishandeling of grove belediging. Natuurlijk moet een werknemer op de hoogte gesteld worden van het ontslag op staande voet. Meestal gebeurt dit mondeling, want het ontslag moet direct ofwel onverwijld zijn. Als de werkgever er even mee wacht, bestaat de kans dat het ontslag met succes aangevochten kan worden. Het ontslag moet later wel schriftelijk bevestigd worden.
Met wederzijds goedvinden
De meest harmonieuze manier om tot een ontslag te komen, is met wederzijds goedvinden. Werknemer en werkgever willen beiden niet verder, spreken samen een opzeg-termijn af, eventueel ook een vergoeding, en de arbeidsovereenkomst stopt.
Na ziekte
Wanneer een werknemer -lang-durig ziek is, kan deze na twee jaar ziekteverzuim ontslagen worden wegens langdurige arbeidsongeschiktheid.
TIP: Wat te doen bij faillissement
Hangt een faillissement in de lucht? Stuur dan zo snel mogelijk een brief naar uw werkgever waarin u eventueel loon opeist.
Als u al geen loon meer ontvangt, is het verstandig dit óók zo snel mogelijk door te geven aan het UWV. Het UWV kan dan eventueel openstaande betalingen van de werk-gever overnemen, zodat
u toch (een deel van) uw geld krijgt.
In 2015 mogelijk nieuwe Wet Werk en Zekerheid
De overheid werkt aan een nieuwe wet: de Wet Werk en Zekerheid. Het streven is om deze wet op 1 juli 2015 in te voeren. De plannen moeten nog worden goed-gekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. Als de wet onveranderd wordt aangenomen, mogen werkgevers in de toekomst niet meer kiezen of ze personeel ontslaan via het UWV of via de kantonrechter. Bij een bedrijfseconomisch ontslag en bij ontslag vanwege arbeidsongeschiktheid moeten ze naar het UWV. Voor alle overige ontslaggronden moet de werkgever naar de kantonrechter.
Voorbeeldbrieven
Weet u hoe u een treffende ontslagsbrief maakt? En hoe maak je een sollicitatiebrief die eruit springt? PlusOnline zet diverse voorbeeldbrieven voor u op een rij. Helemaal gratis te downloaden!
- Plus Magazine