Arts en auteur Giulia Enders: 'Onze organen hebben ons veel te vertellen'

Giulia Enders was pas 23 toen ze haar bestseller De mooie voedselmachine, de charme van je darmen schreef, een vrolijk en informatief boek over de spijsvertering. Dat het boek een groot succes werd, was zeker ook te danken aan haar toegankelijke en enthousiaste uitleg over complexe medische informatie, vermengd met een flinke scheut humor. Binnenkort verschijnt haar nieuwe boek Organisch.

Was het schrijven moeilijk, na het succes van het eerste boek?

“Ja, het was een flinke klus. Ik ben er vier jaar mee ­bezig geweest. Na het eerste jaar schrijven heb ik alle teksten weggegooid, omdat ze te ingewikkeld waren. Daarna ben ik opnieuw begonnen. Uiteindelijk ben ik zelfs met het werken in de zorg gestopt, om me fulltime aan het schrijven te wijden. Maar als ik straks klaar ben met de boekpromotie zoek ik weer een baan in de medische wereld. Want ik heb het allebei nodig: het schrijven en de zorg.”

Wat betekent ‘organisch’?

“Het eerste boek ging over de darmen en de ontlasting, een onderwerp waarover ook veel schaamte is. Ik vond het daarom belangrijk om dat onderwerp met humor en lichtheid te benaderen, zodat mensen op een leuke manier hun kennis konden vergroten en hun schaamte verminderen. Dit tweede boek is ­anders. Met dit boek probeer ik de lezer te leren luisteren naar de taal van het lichaam. Die taal noem ik ‘organisch’. Als we die taal verstaan, kunnen we veel meer waarderen wat ons lichaam doet, en wat het ons vertelt. Het boek nodigt de lezer uit om wat meer in zichzelf te keren. Als een tegenwicht voor de buitenwereld die vaak zo luid en aanwezig is. Ik gebruik nog steeds veel humor en duidelijke voorbeelden, maar dit boek is wat kalmer en misschien zelfs filosofischer van toon.”

Wat was de aanleiding om dit boek te ­schrijven?

‘Ik werkte in het ziekenhuis en het viel me op dat veel patiënten over hun lichaam spraken alsof het iets ­mechanisch was, als een machine. Ze zeiden dingen als: mijn lichaam werkt niet meer goed, er is iets stuk in mijn lijf, de functie is uitgevallen. En bij problemen met het immuunsysteem werd er zelfs een soort oorlogstaal gebruikt, met termen als ‘de strijd tegen indringers’ en ‘killercells’. Maar ons lichaam is natuurlijk geen machine. Ik wil dat mensen meer te weten komen over hun lichaam, zodat ze vanuit die kennis beter leren luisteren naar hun lichaam.”

Kun je daarvan een voorbeeld geven?

“Bij een verkoudheid heb je verschijnselen als een loopneus, keelpijn en hoofdpijn. Veel mensen denken dat het virus die klachten veroorzaakt. Maar dat is niet zo. Het is je immuunsysteem dat hard aan het werk is om het virus uit te schakelen. Met bijwerkingen en al, zoals die loopneus. Als je dat eenmaal ziet en accepteert, dan ben je geneigd om je immuun­systeem te ondersteunen, bijvoorbeeld door eerder naar bed te gaan en gezond te eten. En je gaat het immuunsysteem meer waarderen. Dat kan namelijk zoveel meer dan alleen ziekteverwekkers uitschakelen. Het is een nieuwsgierig systeem, dat zich kan ­aanpassen aan nieuwe situaties, dat ons lichaam leert om ­samen te werken met goede micro-organismen, en om onschadelijke micro-organismen te tolereren.”

Wat betekenen organen voor jou?

“Ik heb gekozen voor de organen die voor mij symbool staan voor de basisbehoeften van de mens. Als eerste beschrijf ik daarom de longen. Ze staan voor een absolute basisbehoefte: zuurstof. Dan is er het immuunsysteem. Dat staat voor een andere behoefte: bescherming en veiligheid. De huid symboliseert connectie, voor verbinding met anderen. Het Nederlandse woord ‘huidhonger’ vind ik prachtig! Onze spieren staan voor kracht en voor dingen doen die ­effect sorteren. En tot slot bespreek ik de hersenen. Zij staan voor het denken, de zin en voor alles wat boven het lichaam uitstijgt. Ik laat in mijn boek zien hoe mooi de organen op elkaar zijn afgestemd, hoe ze samenwerken in een ingenieus samenspel.” 

Je schrijft een brief aan de hersenen…

“Ja, want dat is het enige orgaan dat zelf kan lezen. En het is ook een strenge brief. Want kijk, ik heb alle organen in dit boek liefdevol besproken. Ik leg uit waarom ze zo belangrijk zijn, hoe ze werken en wat ze doen. De hersenen eisen nogal eens de hoofdrol op in ons lichaam. Ze vergeten weleens hoe belangrijk de rol van de andere organen is. Bovendien lijkt het wel alsof het brein de laatste jaren steeds losser komt te staan van ons lijf. Er zijn voortdurend prikkels van buiten, bijvoorbeeld van nieuws en social media, en daardoor ontstaan er voortdurend verhalen in ons hoofd. Ik zou willen dat het brein iets leert van de kracht en de functie van de andere organen en een iets bescheidener rol in gaat nemen.”

Hoe luister jij in de praktijk naar je lichaam?

“Het is iets wat ik heb moeten leren. Voor mij is slaap het beste voorbeeld. Als ik erg moe wakker word, dan heb ik waarschijnlijk te weinig diepe slaap ­gehad. Als ik een beetje prikkelbaar ben, dan heb ik waarschijnlijk te weinig REM-slaap gehad en dan weet ik dat ik die dag beter geen pinnige mails kan versturen. In het begin gebruikte ik de gegevens van mijn smart­watch om de kwaliteit van mijn slaap te beoordelen. Daardoor leerde ik veel. Nu luister ik naar mijn ­lichaam en gebruik ik die smartwatch hooguit om mijn gevoel te checken. Een ander voorbeeld is mijn huid. Ik had altijd veel huidproblemen, maar sinds ik let op voeding en de luchtkwaliteit in mijn omgeving gaat dat echt veel beter. Luisteren naar je lichaam betekent overigens niet dat je een lange todo-lijst moet afwerken. Op internet staan ­zoveel adviezen dat het een hele dagtaak kan zijn om gezond te leven. Kies liever iets wat bij je past. Als je weet hoe je lichaam werkt, kun je ernaar luisteren.”

Wat is je belangrijkste boodschap?

“Dit boek is een ode aan het menselijk lichaam. Het is ontzettend slim, communiceert voortdurend en kan zichzelf steeds aanpassen. Mag ons lichaam dus ook een stem hebben? En kunnen we luisteren naar die stem? Want we zijn geen machine, en we moeten ook niet op de ouderwetse manier met ons lichaam ‘vechten’ als er iets aan de hand is. Als we ons lijf begrijpen en echt luisteren naar de behoeften, kunnen we beter presteren en wordt ons leven gemakkelijker.”

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine december 2025. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.

• Lees ook: Winnen: 5x Organisch door Giulia Enders