Getty Images
Eenzaamheid ligt levensgroot op de loer in mijn leven. Ik werk tegenwoordig zo hard, dat er weinig tijd en aandacht voor vrienden overblijft. Mijn sociale netwerk is zo zoetjesaan aan het verdwijnen, als sneeuw in de voorjaarszon. Wie kent mij nog, tegen de tijd dat ik met pensioen ga?
Dat is wel een schrikbeeld, ja. Wat mij moeilijk lijkt, is de ongelijkheid waarin je dan belandt. Dat vrienden en kennissen mij minder nodig hebben, dan ik hen. En de zinloosheid. Want wat heeft het leven voor zin, als er geen mensen zijn om het mee te delen? Ik wil mensen helpen, voor ze zorgen, mijn leven met ze delen. Dat lijken me echt cruciale voorwaarden tegen depressie en radeloosheid.
Allereerst even een misverstand uit de weg ruimen: eenzaamheid is geen ouderdomsziekte. Eenzaamheid is van alle leeftijden. Bij veertigers en vijftigers bijvoorbeeld kan echtscheiding leiden tot een periode van eenzaamheid. Net als drukte op het werk of financiële problemen. Boven de 75 neemt het aantal eenzamen wel toe. De eenzaamste groep Nederlanders bestaat uit mannen, ouder dan 85 jaar.
Eenzaamheid wordt tegenwoordig alom erkend en men probeert er wat aan te doen. Maar dat is lastig, want eenzaamheid huist diep in mensen zelf, en daar kun je niet zo makkelijk beleid op los laten. Ik vrees bovendien dat veel goedbedoelde initiatieven om eenzamen uit hun isolement te trekken, een averechts effect hebben; het gevoel van eenzaamheid alleen maar versterken. Het lijkt mij persoonlijk een drama, om als 'eenzaam mens' benaderd te worden door bijvoorbeeld een snuiter die bedacht heeft dat je eenzame mensen een kaartje kan sturen. Mijn hemel! Wie zo'n kaartje krijgt, weet dat het officieel is: je bent Eenzaam.
Prof. dr. Jenny Gierveld (77) was hoogleraar sociologie en pionier in het eenzaamheidsonderzoek. Langdurige eenzame mensen hebben volgens Gierveld vaak problemen met contact leggen met anderen en kunnen moeilijk vriendschappen onderhouden. Om de eenzaamheid te lijf te gaan, is het echt nodig dat mensen zelf in actie komen, aldus Gierveld. Voorkom dat je niets betekent voor anderen en denk erover na hoe je waardevol kan blijven. En doe dat niet pas als je al boven de 80 bent, want dan is het te laat. Vrijwilligerswerk doen blijkt een hele positieve uitwerking te hebben. Een op de drie vrijwilligers die eenzaam is, voelt zich minder eenzaam door het vrijwilligerswerk.
Gierveld kaatst de bal dus weer terug. Zelf in actie komen en daarmee niet wachten toe het te laat. Ik ga vanavond mijn vrienden maar eens bellen en daarna bij de buren langs. Kijken of ik iets voor ze kan betekenen.
De Week tegen Eenzaamheid is van 22 september t/m 1 oktober 2016.
