Aan de pomp, bij de bakker en via de thermostaat: de oorlog in Oekraïne, raakt ons in de portemonnee.
Brandstofprijzen
Rusland leverde dagelijks vier miljoen vaten olie per dag en dat maakt Rusland voor Nederland één van de grootste leveranciers. Er zijn ook andere landen die olie kunnen leveren, maar die heeft een andere samenstelling. Een deel van onze raffinaderijen is ingesteld op de Russische samenstelling en kan daardoor niet zomaar overschakelen. Bovendien is er door het wegvallen van de Russische olie schaarste op de markt en dat drijft de prijs op. Twee jaar geleden kostte en vat ruwe olie minder dan 20 dollar.
Inmiddels staat de prijs op 116 dollar (10 maart 2022).
Dat werkt door ‘aan de pomp’, want daar is de adviesprijs voor een liter normale benzine nu 2,50 euro en diesel kost 2,38 euro. Nooit eerder waren de brandstofprijzen zo hoog en het is de vraag of het eind al in zicht is. De oorlog duurt voort, een eind aan de sancties tegen Rusland is niet in zicht, alternatieven zijn schaars en de overheid maakt geen haast met compensatiemaatregelen. Als die er al komen, is de kans klein dat die gaan gelden voor brandstofprijzen, omdat de accijnzen daarop al voor heel 2022 vast liggen.
UPDATE: Haagse bronnen bevestigen aan NU.nl dat de overheid nadenkt over het verlagen van de BTW op brandstoffen van 21 naar 9 procent. Met de huidige brandstofprijzen zou dat een liter benzine snel enkele dubbeltjes goedkoper maken.
Inmiddels zijn er meer compensatiemaatregelen bekend gemaakt, meer daarover lees je hier.
Graan, zaden, brood
Oekraïne staat bekend als de ‘graanschuur van de wereld’. Nu valt daar wel wat op af te dingen, omdat het meeste graan dat daar verbouwd wordt, naar Afrika gaat. Maar ook schaarste op die markt werkt door in prijzen. In een maand tijd ging 100 bushel (2700 kilo) graan van zo’n 750 dollar naar meer dan 1.000 dollar. Ook maïs, gerst en zonnebloemen worden op grote schaal verbouwd in het oorlogsgebied, de oogsten daarvan zullen tegenvallen. Het aanbod daalt, de vraag naar deze basis grondstoffen zal min of meer gelijk blijven en dat betekent dat alle producten waar deze grondstoffen inzitten, duurder worden.
Gas
Nederland is niet helemaal afhankelijk van Russisch gas, want zo’n 15 procent van het gas dat we gebruiken komt daar vandaan. Maar de huidige situatie zorgt ervoor dat álle gasprijzen stijgen, ook die uit andere landen, zoals Noorwegen. Er is ook vloeibaar gemaakt gas (LNG), maar dat is duurder en de opslag daarvan lastiger. Ook het (deels) overstappen op LNG voelen we dus in onze portemonnee.
Inflatie: meer dan 5 procent
De hogere grondstofprijzen werken in heel veel producten en diensten door: de transportsector rijdt grotendeels op diesel, dus pakketjes worden duurder. De snackbar gebruikt gas, dus een patatje wordt ook duurder, en dat zijn nog maar een paar voorbeelden. Het Centraal Planbureau (CPB) houdt met name door de sterk gestegen energieprijzen rekening met een inflatie van meer dan 5 procent en in het slechtste geval zelfs 6 procent. Dat betekent een ongekende dreun voor de koopkracht. Naar verwachting leveren we gemiddeld 2,7 procent in, maar dat kan oplopen tot 3,4 procent. De overheid denkt na over compensatiemaatregelen, maar die zijn nog niet concreet. Omdat vooral de laagste inkomens harder geraakt worden door de hogere stookkosten, lijken plannen zich met name daar op te richten. Of gepensioneerden en ouderen daarbij voorrang krijgen, is niet bekend.