Waarom kunnen schildpadden 200 jaar worden terwijl een muis slechts een paar jaar leeft? In zijn boek ‘Het Geheim van de Schildpad’ neemt verouderingswetenschapper Dr. David van Bodegom de lezer mee langs verschillende soorten in het dierenrijk. Waarom leven sommige dieren zo lang, en anderen zo kort? En wat kunnen we daarvan leren over onze eigen veroudering?
Luiaard of luipaard: beweging
40 procent van de Nederlanders beweegt onvoldoende. Bij onvoldoende beweging is de kans op hart- en vaatziekten en suikerziekte groter. Je zou dan denken dat topsporters langer leven, maar ook dat is niet waar. Marathonlopers leven niet langer dan speerwerpers. Door topsport slijt het lichaam sneller. Hoeveel beweging is dan wel goed voor de mens? Vijfmaal per week stevig wandelen of fietsen is de officiële richtlijn. Ouderen wordt ook aanbevolen om versterkende oefeningen voor botten en spieren en balansoefeningen te doen. Hang dus niet als een luiaard hele dag om de bank, maar ren ook niet rond als een luipaard, want daar slijt je van.
Apen: eten
In de natuur komt obesitas niet voor. Overgewicht zie je alleen bij mensen en huisdieren. 50 procent van de Nederlanders heeft overgewicht. Hoewel er verschillende specifieke voedingsadviezen bestaan en het per persoon verschilt wat ze precies binnen moeten krijgen, geeft van Bodegom één advies in zijn boek: niet te veel eten. Studies bij apen hebben laten zien dat apen die met een calorisch beperkt dieet veroudering vertraagt. Op dit moment zijn er ook mensen die zo’n dieet volgen. Ze noemen zichzelf ‘cronies’ (Caloric Restriction Optimal Nutrition). Ze eten caloriebeperkt, maar wel met alle noodzakelijke voedingsstoffen.
Bijen: werken
Je hoort wel eens: van hard werken is nooit iemand doodgegaan. Maar klopt dit wel? Net als door intensief sporten, slijt het lichaam ook sneller door fysiek zwaar werk. Tijdens een studie bij honingbijen plaatsen onderzoekers kleine gewichtjes op de bijen. Deze bijen moesten ‘harder’ werken en leefden ook korter. Een lichaam slijt niet alleen door fysiek zwaar werk, maar ook door stressvol werk.
Hazelmuis: slapen
Muizen worden gemiddeld maar een paar jaar oud. Een uitzondering is de hazelmuis en wordt maximaal 6 jaar. Dat komt omdat deze muis een winterslaap houdt. Hij maakt een overdekt nestje van takjes en bladeren in een boom of struik. Met de winterslaap zet hij zijn veroudering op een laag pitje. Hierdoor leeft hij anderhalf keer langer dan een knaagdier van dezelfde omvang die geen winterslaap houdt. Mensen kunnen dat niet, maar een goede nachtrust draagt zeker bij. Er is een verband tussen overgewicht en kort slapen. Minder dan zeven uur slaap is slecht voor je. Gemiddeld slapen Nederlanders iets meer dan zeven uur. Je kan dus beter een uurtje langer blijven liggen.
Trekvogels: temperatuur
Koudbloedige dieren hebben een tragere stofwisseling bij lagere temperaturen en slijten dan minder snel. De zoetwatermossel wordt in het warme water van Spanje 29 jaar oud maar kan in het koude water van Siberië wel 200 jaar worden. Omdat mensen warmbloedig zijn helpt kou ons niet om langer te leven. Van kou gaat onze stofwisseling juist sneller om ons warm te houden. Het is dan ook geen toeval dat plekken waar mensen lang leven als Kreta, Sardinië en Californië, de plekken zijn met de aangename temperaturen. Wellicht is het dus helemaal niet zo gek om in de winter als trekvogels richting Zuid-Frankrijk of Spanje te vertrekken.
David van Bodegom is spreker op de 50 Plus Beurs. Op woensdag 18 september spreekt hij om 12.00 op het Plus Sprekerspodium over het geheim van de schildpad. Kaarten kun je hier bestellen: www.50plusbeurs.nl