Zomernachten

“Als wij gaan slapen, breekt in de natuur de hel los. In de schemer komen vleermuizen, insecten en nachtvogels uit hun schuilplaats gekropen en gaan op zoek naar eten. Wie wild wil bespieden, moet wakker blijven.”
-Carla van Lingen

Vleermuizen

Hoe duister de nacht ook is, vleermuizen weten feilloos insecten uit de lucht te plukken. Hun geheime wapen: echo-locatie. De hoogfrequente geluidssignalen die ze daarvoor uitzenden zijn voor ons (vrijwel) onhoorbaar, maar we kunnen ze wel hoorbaar maken met de bat-detector. Dit apparaat zet de echo-signalen om in tikkende geluidjes. Zo kun je de vleermuizen makkelijk lokaliseren en – met een beetje geluk – in het duister onderscheiden.

Nachtvlinders

Ze zijn mooi, maar je ziet ze zelden. En dat terwijl er in Nederland meer dan tweeduizend soorten zijn. Gelukkig kun je nachtvlinders makkelijk lokken. Span een wit laken tussen twee palen, zet er een sterke lamp op en het loopt storm. Kenner Frans Post weet er nog een paar: smeer een mengsel van stroop en banaan op een boomstam. Als je er paar druppels zoet bier door mengt, worden ze mak. Nog een mottenbar-tip: smeer een lang touw in met ­rode wijn en suiker en hang het aan een boom.

Nachtzwaluwen

Uilen horen bij de nacht en met een beetje geluk zie je er eentje voorbijzeilen. Maar wie heeft ooit de zeldzame nachtzwaluw gezien of gehoord? Voor ‘Vroege Vogels’ ging ik een keer naar de Veluwe. Het was een warme zomernacht met heldere maan, bij uitstek nachtzwaluw-weer. Het dier houdt van warmte en komt pas in mei in ons land. In augustus, na het broeden, gaat hij terug naar Afrika. Je krijgt hem met z’n camouflage­kleuren zelden te zien, maar ik heb hem wel gehoord: een snorrend geluid dat doet denken aan kikkers of krekels. Met dit geluid en door met hun vleugels te klappen, bakenen de mannetjes hun territorium af.

Dassen

De kans om een das te zien, is klein: het zijn schuwe dieren. Gewoonlijk komen ze een uur na zonsondergang uit hun burcht. In de zomer zijn ze soms wat vroeger, omdat de nachten korter zijn en ze hun buik toch rond moeten eten. Tijdens hun voedseltochten volgen ze vaste routes, dus helemaal kansloos bent u niet.

Dassen bespieden

• Vanuit de luie stoel? Kijk live naar de beelden van een dassenburcht via de webcam van www.mooigelderland.nl.
• Eropuit? Overal in Nederland zijn dassenwerkgroepen actief, die regelmatig activiteiten organiseren rondom de das. Informeer bij organisaties als Natuurmonumenten of het IVN bij u in de buurt.

Vleermuizen spotten

• Wanneer kun je eropuit? Als u met een batdetector op vleermuizenjacht wilt, zijn mooie zomernachten daarvoor het meest geschikt. Ze vliegen niet bij slecht weer, overdag en tijdens de winterslaap.
• Wat heb je nodig? Liefhebbers gebruiken vaak detectors van de merken Petterson en Batbox. Een redelijke detector is er vanaf ongeveer €150.
• Hoe klinkt een vleermuis? Op www.vleermuisdetector.nl (een website van vleermuisliefhebber Cees Bakker) staan onder meer geluidsfragmenten en tips voor het herkennen van de soorten.
• Wat mag ik niet missen? De Nacht van de Vleermuis, op 27-28 augustus. Door het hele land worden vleermuiswandelingen en lezingen over vleermuizen gehouden. Kijk op www.vleermuis.net (klik op ‘Agenda’).

Nachtvlinder lokken

• Wanneer? Zodra het gaat schemeren. Maar de meeste soorten verschijnen pas na middernacht.
• Beste methode? Nachtvlinders worden óf aangetrokken door licht óf door zoetigheid. De truc met de felle lamp werkt het best op een echt donkere plek. De zoete mengsels werken het best van nazomer tot herfst: augustus-­november (en in het vroege voorjaar). 
• Hoe weet ik wat ik gevonden heb? Foto’s van alle Nederlandse dag- en nachtvlinders staan op www.vlindernet.nl (klik op ‘Foto-overzicht vlinders’).
• Leuk uitstapje? Op 9 juli organiseert De Vlinderstichting een na-tionale nachtvlindernacht met excursies in het hele land. Ook zijn er in de loop van de zomer in veel dierentuinen nachtvlindernachten. www.nachtvlindernacht.nl

Luisteren naar de nachtzwaluw

• Hoe pak je dat aan? Natuurmonumenten organiseert in de zomer excursies naar de Veluwe, waar de nachtzwaluw resideert. Kijk op www.natuurmonumenten.nl.
• En anders? Ook de vogelaars van FlevoBirdwatching ­organiseren nachtzwaluw-excursies, van eind mei tot begin ­augustus. Kijk op www.birdsnetherlands.nl (en zoek op ‘Nachtzwaluw’).