Borderline persoonlijkheidsstoornis

Borderline, ook wel emotieregulatiestoornis genoemd, valt onder een van de tien persoonlijkheidsstoornissen. Van een persoonlijkheidsstoornis is sprake wanneer iemand lijdt of schade ondervindt door een langdurig patroon van gedragingen en gedachten. Mensen met borderline zijn vaak niet in staat om op een juiste manier met emoties en gevoelens om te gaan.

Borderline

De term borderline is in het begin van de 20e eeuw ontstaan. Psychologen en psychiaters wisten toen bepaalde psychische verschijnselen niet goed te duiden en plaatsten de stoornis daarom in het grensgebied (borderline) van de psychose en neurose. In Nederland hebben ongeveer 150.000 tot 250.000 mensen een borderline stoornis. De diagnose wordt vaker bij vrouwen gesteld dan bij mannen.

Herkennen

Het is niet altijd gemakkelijk om borderline te herkennen. Borderline kenmerkt zich door instabiliteit en veel en abrupte veranderingen in gevoelens, stemmingen, relaties, zelfbeeld en gedrag. Mensen met borderline kunnen vaak geen maat houden. Ze zijn de ene maand dolverliefd en de volgende maand weer helemaal niet. Of ze storten zich vol enthousiasme in een nieuwe opleiding om een paar weken later weer te stoppen.

Als iemand meerdere van de volgende verschijnselen heeft, kan er sprake zijn van een borderline stoornis:

• impulsiviteitstemmingswisselingen
• zwart-wit denken
• extreme angst om verlaten te worden
• opzettelijke zelfverwonding (automutilatie)
• identiteitsproblemen (weinig zelfvertrouwen, negatief zelfbeeld)
• dissociatieve verschijnselen (momenten van vervreemding)
• psychotische verschijnselen (achterdocht, stemmen horen)

Verborgen

Mensen met borderline kunnen heel succesvol, aantrekkelijk en sociaal overkomen, door de spontaniteit en het gemak waarmee ze contact leggen. Aan de buitenkant is hierdoor vaak niet te zien hoe zeer iemand met een borderline stoornis lijdt van binnen. Angst, eenzaamheid en onzekerheid blijven vaak verborgen.

Daarbij gaat de stoornis vaak gepaard met andere psychische problemen zoals depressie, angststoornissen, eetstoornissen, posttraumatische stress of drugs- of alcoholverslaving. De diagnose borderline wordt dan minder snel gesteld. Ook de mate waarin mensen last hebben van de borderline stoornis varieert sterk. De ene persoon is heel expressief en impulsief, terwijl een ander juist introvert en depressief is.

Tot slot komt borderline vaak tot uiting tussen het 17e en 25e levensjaar. Snelle veranderingen en heftige emoties horen bij deze leeftijdsfase. Dat mensen met borderline grote moeite hebben met het opbouwen van stabiele relaties en het opbouwen van een zelfstandig leven, valt in deze periode minder op.

Oorzaken

Over de oorzaken van borderline valt nog weinig te zeggen. Het lijkt een combinatie van biologische, psychische en sociale factoren. Zo speelt erfelijkheid een belangrijke rol. Impulsief gedrag, heftige emoties en stemmingswisselingen kunnen in aanleg aanwezig zijn. Ingrijpende ervaringen en gevoelens van onveiligheid in de kindertijd kunnen er voor zorgen dat iemand moeite heeft met het vertrouwen van anderen. De gevoelens van onveiligheid kunnen een aanwijsbare oorzaak hebben, maar dit hoeft niet.

Verloop

Bij veel mensen met borderline nemen de verschijnselen na hun dertigste of veertigste jaar geleidelijk af. De persoonlijke relaties stabiliseren en het algemeen functioneren wordt vaak beter, ook door de behandeling. Veel patiënten verliezen zelfs de diagnose. Na drie jaar heeft nog ongeveer 60 procent van de patiënten borderline. Na 15 jaar is dit 25 procent. Ongeveer een op de 10 mensen met borderline overlijdt door zelfdoding.