Ontdekkingstocht in het verleden

Kaarten die eeuwenlang opgeborgen waren in bibliotheken, musea en cartog­rafische ­instituten, ­zijn ­de­ afgelopen ­jaren ­in ­groten ­getale­ gescand­ en­ op ­websites ­gezet. Met­ een ­paar ­klikken ­duik ­je ­in het Nederland van de Bataafse Republiek of in het amper ontdekte Amerika­ van­ eeuwen ­geleden.

Fascinerende tijdreis
Een aanwinst op het gebied van online historische kaarten is www.topotijdreis.nl. ­Hier ­kun je ­topografische ­kaarten ­uit heel­ N­ederland­ bekijken­ van­ de a­fgelopen­ 200 ­jaar. ­De­ website maakt dankbaar gebruik van het werk van het Topographisch Bureau, dat in 1815 werd opgericht: een ­overheids orgaan­ dat ­zich b­ezighield­ met ­het ­vastleggen van ­geografische ­informatie­ van Nederland en dat later onderdeel werd­ van­ het ­Kadaster. Ga naar­ de­ website­ en ­je­ ziet­ standaard al een oude kaart van Nederland. ­Links ­is ­het ­bedieningspaneel van­ de tijdreismachine.­

Sleep ­de jaarschuif­ naar ­het­ gewenste ­jaar ­en er­ verschijnt ­vanzelf ­een­ oude ­kaart uit dat ­jaar.­ Als ­je­ een ­bepaalde ­omgeving­ wilt ­bekijken,­ gebruik ­je ­de + ­knop ­om ­in ­te ­zoomen­ en ­de - ­knop ­om ­uit ­te ­zoomen.­ Dubbelklikken op een bepaalde plek op de kaart werkt­ ook ­als je ­wilt ­inzoomen. Om de goede omgeving in beeld te­ k­rijgen,­ sleep ­je ­de ­kaart ­met ­de muis ­in ­de ­gewenste ­richting. Een ­bijzonder ­leuke­ optie­ is­ de­ afspeelknop­ (pictogram­ driehoekje). Als ­je ­die ­indrukt,­ wordt­ om­ de paar seconden een kaart uit het volgende­ jaar­ weergegeven.­ Zo zie ­je­ wat­ er allemaal veranderd ­is g­edurende ­een­ bepaalde ­periode.

Nederlandse kaartcollecties
Universiteiten bewaren in hun archieven uitgebreide collecties op­ w­etenschappelijk­ gebied.­ Vaak gaat­ het­ om ­mooie ­verzamelingen met­ oude ­kaarten.­ Als ­je ­naar­ dpc.uba.uva.nl/kaartencollectie gaat,­ kun ­je ­bladeren ­of ­zoeken ­in de uitgebreide kaartcollectie van de Universiteit ­van ­Amsterdam. Klik ­bijvoorbeeld ­in ­het­ menu ­links op Zoek in de collectie.­Typ­ een plaatsnaam en klik op Zoek. ­Je ­ziet een ­overzicht ­met ­kaartminiaturen. Klik op een miniatuur en de kaart verschijnt ­in ­een­ apart­ venster.Onder in dat venster staat een balk met gereedschappen, waaronder een ­handige­ zoombalk.­ Daarmee kun ­je ­de ­kaart ­van ­heel­ dichtbij bekijken.­ Je ­versleept­ de ­kaart­ met de muis of­ de­ pan-knoppen ­onderin. Met de knop Reset Initial View (pijltje ­uit­ een ­c­irkel) zet­ je­ de ­kaart weer­ terug­ naar­ het oorspronkelijke formaat. ­

Het ­is­ ook ­de ­moeite ­waard even op de tab Beschrijving bovenin te ­k­likken.­Je ­leest­ dan ­meer informatie over de kaart, met soms v­errassende ­details. Een andere online-bron voor oude kaarten en foto’s is het Nationaal Archief.­Helaas ­is­ het­ archief slechts gedeeltelijk­ gedigitaliseerd,­ maar­ op www.gahetna.nl/collectie/afbeeldingen/kaartencollectie/themas vind ­je­ een­ aantal­ collecties ­die­ de moeite­ waard­ zijn.­Klik­ bijvoorbeeld op Toon alle afbeeldingen ­bij Kaarten van de VOC. ­Links­ in­ het venster staan de miniaturen van de kaarten. ­Rechts ­kun­ je ­eventueel de ­kaarten ­filteren, ­bijvoorbeeld ­op locatie.­ Hou­ de­ muiswijzer­ op ­een miniatuur­ om­ een­ korte ­beschrijving te ­lezen. ­Klik­ op­ de ­miniatuur­ om­ de ­historische ­kaart­ te ­zien.­ Met de­ gereedschappen ­onderin­ kun ­je o­nder­andere ­in-­ en ­uitzoomen.

Internationale kaarten