Als je partner naar het verpleeghuis gaat: dit komt erbij kijken

De beslissing om naar een verpleeghuis te gaan, heeft vaak een lange aanloop. Als een gezonde partner helpt bij het aankleden, een maaltijd op tafel zet en voorkomt dat een partner met dementie gaat dwalen, kan thuis wonen lang goed gaan. De thuiszorg en vaak ook een instelling voor dagbesteding hebben daarin een belangrijke rol. Maar als de gezonde partner overbelast raakt of ziek wordt, is thuis wonen soms niet langer verantwoord. Ook kan de toestand van de zieke partner verder verslechteren.

Hoe vraag je een indicatie aan?

Als iemand continu zorg en/of toezicht nodig heeft en niet meer zelf alarm kan slaan in noodsituaties, kun je een indicatie voor de Wlz (Wet langdurige zorg) aanvragen. Die indicatie is het toegangsbewijs voor het verpleeghuis of voor intensieve zorg thuis. Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) beoordeelt of iemand Wlz-zorg krijgt. Op de website van het CIZ (ciz.nl) kun je zelf een Wlz-check doen. Blijkt daaruit dat een Wlz-aanvraag zinvol is, dan kun je via de website direct met de aanvraag beginnen. Of je downloadt en print het aanvraagformulier en doet de aanvraag op papier. 

Een Wlz-aanvraag is een hele klus. Je moet veel informatie verzamelen en meesturen, zoals een overzicht van aandoeningen en gegevens van behandelend ­artsen. In urgente situaties kan een huisarts of ziekenhuis daarbij helpen, maar dat is niet standaard. Je kunt hulp vragen aan een casemanager dementie, als je die hebt (via de huisarts aan te vragen), of aan een mantelzorgmakelaar. Dat heeft als voordeel dat je de aanvraag in één keer correct en ­volledig kunt inleveren, vertelt mantelzorgmakelaar Priscilla Miedema: “Een professional weet precies welke informatie relevant is voor de ­beoordeling en welke controles het CIZ uitvoert. Ontbreekt er een stempel of handte­keningen van een instelling of behandelend arts, dan vertraagt dat de aanvraag.”

Pas op! Het is niet altijd gunstig om alleenstaanden-AOW aan te vragen

Hoeveel zorg heb je nodig: VV6 of toch VV4?

Als het dossier compleet is, volgt meestal een huisbezoek. Soms wil het CIZ ook vragen stellen aan een arts of medisch specialist. Daarna volgt de uitslag: wel of geen indicatie en zo ja welke. De indicaties voor ouderen in een verpleeghuis worden uitgedrukt in VV, dat staat voor Verpleging en Verzorging. Priscilla Miedema: “Voor een opname in een verpleeghuis is een VV5 of VV6 nodig. Hoe hoger de indicatie, hoe meer geld en zorg er beschikbaar is. Vroeger was ook met een VV4 nog een opname mogelijk, maar nu krijg je met VV4 alleen nog thuisverpleging en -verzorging. 

Wil je een VV5 krijgen, dan moet je goed kunnen verantwoorden waarom dit nodig is. Bijvoorbeeld door voorbeelden te geven van knelpunten in het dagelijks leven, die continu toezicht noodzakelijk maken. Daarom dien ik als mantelzorgmakelaar bij de Wlz-aanvraag ook een zorgplan in. Daarin benadruk ik dat iemand in een noodsituatie niet meer zelf op een alarmknop kan drukken of vergeet om het te doen. Mijn ervaring is dat mensen die zonder hulp een Wlz-aanvraag doen, vaak niet hoger dan een VV4 krijgen. Met hulp van een professional wordt dat vaker een VV5.”

Welk verpleeghuis wordt het?

Met een Wlz-indicatie op zak kun je verschillende verpleeghuizen in de omgeving bezoeken voor een kennismaking. Vaak is er een wachtlijst van bijvoorbeeld drie maanden tot een half jaar, maar wachtlijsten van meerdere jaren komen ook voor. Je kunt ook particuliere verpleeghuizen bezoeken. De zorg in een particulier verpleeghuis kan meestal worden betaald vanuit de Wlz. Daarnaast betaal je huur en servicekosten. Particuliere verpleeghuizen zijn vaak duurder, kleinschaliger en hebben soms een kortere wachtlijst dan reguliere verpleeghuizen. 

Is er nog geen plaats in het verpleeghuis van je keuze en krijg je zorg van de gemeente uit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning)? Dan kun je gebruik maken van overbruggingszorg. Als je al een keuze hebt gemaakt voor een verpleeghuis, dan moet het verpleeghuis dit regelen. Heb je nog geen keuze gemaakt, dan kun je hiervoor terecht bij het zorgkantoor. Ten slotte kun je de Wlz-indicatie ook gebruiken om thuis verpleeghuiszorg te krijgen.

Wat gaat het kosten?

De overheid betaalt een groot deel van de kosten van de Wlz, maar je moet ook zelf een deel betalen door middel van een eigen bijdrage. Er is een lage eigen bijdrage en een hoge eigen bijdrage. Beide hangen af van het inkomen. In het begin betaal je altijd de lage eigen bijdrage, daarna soms de hoge ­eigen bijdrage. Dat hangt af van de woonsituatie. Op de website hetcak.nl kun je van beide eigen bijdragen een proefberekening maken.

• Lage eigen bijdrage De lage eigen bijdrage is in 2025 minimaal €205 en maximaal €1076,60 per maand. De lage eigen bijdrage is bedoeld voor mensen die thuis verpleeghuiszorg krijgen en voor mensen die nog niet langer dan vier maanden in een regulier verpleeghuis wonen. Als één van beide partners thuis blijft wonen, blijf je ook na de eerste vier maanden de lage eigen bijdrage betalen. Voor Wlz-zorg in een particulier verpleeghuis betaal je altijd de lage eigen bijdrage. Voor de lage eigen bijdrage is het gezamenlijk inkomen van de verpleeghuisbewoner én zijn of haar thuiswonende partner het uitgangspunt. De lage eigen bijdrage die je in een heel jaar betaalt is grofweg 10 procent van het verzamelinkomen. Per maand betaal je één twaalfde deel.
• Hoge eigen bijdrage De hoge eigen bijdrage heeft geen minimum en is in 2025 maximaal €2954,40 per maand. Alleenstaanden die in een verpleeghuis wonen, betalen vanaf de vijfde maand de hoge eigen bijdrage. Ook partners die duurzaam gescheiden leven, betalen dan de hoge eigen bijdrage. Voor de hoge eigen bijdrage is het inkomen van de verpleeghuisbewoner het uitgangspunt. Een deel van het inkomen is vrijgelaten, ­onder andere voor zak- en kleedgeld, belasting en zorgverzekeringspremie. Wat overblijft is de eigen bijdrage.
• Telt je spaargeld mee? Bij de berekening van de eigen bijdrage tellen ook spaargeld en beleggingen mee, afgezien van een vrijstelling van €33.748. Voor partners geldt het dubbele bedrag. De vrijstelling wordt ieder jaar aangepast. Blijft je vermogen onder dit bedrag? Dan telt het niet mee voor de eigen bijdrage. Heb je meer spaargeld dan de vrijstelling? Dan wordt de eigen bijdrage verhoogd met 4 procent van het spaargeld dat boven de vrijstelling uitkomt. De eigen bijdrage van dit jaar wordt gebaseerd op het inkomen en spaargeld van twee jaar geleden. Heb je in 2025 veel minder inkomen en/of spaargeld dan in 2023? Dan kun je het CAK vragen om uit te gaan van een ander peiljaar.

Getty Images

Om goed over na te denken: laat je de AOW aanpassen?

Als je getrouwd bent of samenwoont en allebei de AOW-leeftijd hebt bereikt, krijg je allebei de AOW voor gehuwden. Dat is €1081,50 bruto per maand per persoon. Gaat één van beiden naar een verpleeghuis, dan kun je de gehuwden-AOW laten omzetten naar een AOW voor alleenstaanden. Dat betekent dat beide partners ieder  €1580,92 bruto per maand krijgen. De Sociale Verzekeringsbank (SVB), die de AOW uitkeert, stuurt daarover automatisch een brief als één van beiden in het verpleeghuis is opgenomen. Om de AOW voor gehuwden te laten omzetten naar een AOW voor alleenstaanden, moeten beide partners zich bij de SVB laten registreren als ‘duurzaam gescheiden levend’. In dat geval krijgen beide partners voortaan de hogere AOW voor alleenstaanden. Misschien is je eerste reactie dat je niet wilt scheiden voor het geld. Maar het gaat niet om een officiële echtscheiding voor een rechtbank. 

• Lees ook: Is het verstandig om te kiezen voor de AOW voor alleenstaanden? >>

Alleen voor de AOW ga je voortaan duurzaam gescheiden door het leven. Het belangrijkste voordeel van duurzaam gescheiden gaan leven is dat de AOW-uitkering omhooggaat. Voor een koppel scheelt dat netto meer dan €750 per maand. Maar het duurzaam gescheiden leven werkt ook door in de berekening van de eigen bijdrage Wlz. De partner in het verpleeghuis moet dan de hoge eigen bijdrage gaan betalen. Voor de berekening van die hoge eigen bijdrage telt alleen het inkomen van de opgenomen partner mee. Het CAK kijkt hiervoor naar het inkomen van twee jaar geleden. Als dat inkomen laag was, kan de hoge eigen bijdrage best meevallen. Die kan zelfs lager zijn dan de lage eigen bijdrage, waarvoor twee inkomens meetellen. Over twee jaar kan dat weer anders worden, want dan gaat de hogere AOW voor alleenstaanden meetellen voor de berekening van de eigen bijdrage. Dat maakt het vaak ingewikkeld om uit te rekenen welke keuze het voordeligst is, maar het kan wel de moeite waard zijn.

Nog meer gevolgen

De beslissing voor duurzaam gescheiden leven reikt verder dan alleen de hoogte van de AOW en de eigen bijdrage. Het hangt van de situatie af welke andere financiële gevolgen er zijn.

• Belasting Als je partner wordt opgenomen in een verpleeghuis, blijf je wel fiscaal partners, ook als je je laat registreren als duurzaam gescheiden levend. De hogere AOW-uitkering heeft waarschijnlijk als gevolg dat je  meer belasting gaat betalen, maar je hebt wel allebei recht op de alleenstaandeouderenkorting van €531 in 2025. De Belastingdienst houdt vanaf het eerste volledige jaar dat je duurzaam gescheiden leeft automatisch rekening met deze korting. Om deze korting ook in het eerste jaar van opname te krijgen, moet je deze zelf aanvragen in je belastingaangifte.Wijst de Belastingdienst de alleenstaandeouderenkorting af? Ga dan in bezwaar. Vermeld in het bezwaarschrift dat je recht hebt op de alleenstaandeouderenkorting, omdat één van beide partners permanent in een zorginstelling is opgenomen. Stuur hiervan bewijsstukken mee.
• Zorgtoeslag Voor de zorgtoeslag blijf je elkaars partner. Als je inkomen omhooggaat, kan de toeslag dalen.
• Huurtoeslag Voor de huurtoeslag kun je alleen partners zijn als je op hetzelfde adres staat ingeschreven. Als je partner naar het verpleeghuis gaat, telt dus alleen je eigen inkomen mee voor de huurtoeslag. De huurtoeslag kan hierdoor veranderen.
•  Eigen bijdrage Wmo Krijg je als thuiswonende partner hulp of ondersteuning van de gemeente vanuit de Wmo? Als je de AOW voor gehuwden blijft ontvangen, hoef je hiervoor geen eigen bijdrage te betalen. Als je kiest voor een registratie als duurzaam gescheiden levend, betaal je wel een eigen bijdrage van €21 per maand.
• Overlijdensuitkering AOW Een weduwe of weduwnaar ontvangt een eenmalige overlijdensuitkering van de AOW van ruim €1000. Die overlijdensuitkering vervalt als je duurzaam gescheiden leeft.
• Pensioen Als je vóór 1995 pensioen hebt opgebouwd bij het ABP, kan dit pensioen veranderen door de ­omzetting van de gehuwden-AOW in een AOW voor ­alleen- staanden. Dit gebeurt ook bij sommige andere pensioen- fondsen. Het is verstandig om dit na te ­vragen bij het pensioenfonds. Vraag zo nodig ook een berekening van het pensioen in de nieuwe situatie.
• Verzekeringen Reguliere zorginstellingen bieden vaak fysiotherapie, ergotherapie en tandheelkundige zorg aan. Een aanvullende zorgverzekering kan daardoor overbodig worden. Het is goed om dit af te stemmen met de zorginstelling. Kijk ook meteen naar de overige verzekeringen, zoals de inboedel- en aansprakelijkheidsverzekering. Als voor de opgenomen partner geen dekking meer nodig is, kun je misschien kosten besparen door de polis te laten doorlopen voor één persoon.

Alle plussen en minnen opgeteld?

Het is verstandig om goed na te denken over de gevolgen van de keuze voor een AOW voor alleenstaanden. Een hoger inkomen lijkt aantrekkelijk, maar door de ­gevolgen op andere terreinen kan de omzetting op de korte of lange termijn ook negatief uitpakken. Heb je de verkeerde keuze gemaakt en heb je daar spijt van? Dan kun je die keuze eenmalig terugdraaien. De keuze wordt dan hersteld met ingang van de volgende maand. Het financiële nadeel van een verkeerde keuze wordt niet gecompenseerd.

Er kan heel wat rekenwerk nodig zijn om te bepalen welke keuze financieel voordelig is. Hierbij kun je hulp vragen aan de SVB, het CAK, de Belastingdienst en het pensioenfonds. Je krijgt van iedere instantie apart de gevolgen door. Tel de plussen en minnen bij elkaar op en kijk wat onderaan de streep het resultaat is. Je kunt hierbij ook hulp vragen aan een financieel adviseur. 

Met dank aan zichtopgeld.nl, gespecialiseerd in financieel advies bij verpleeghuisopname