Speciale dagen zoals kerst lenen zich bij uitstek voor familierituelen. 65% van de grootouders merkt dat dergelijke tradities via hun kinderen worden doorgegeven aan de kleinkinderen. En dat geeft een prettig gevoel van stabiliteit en verbondenheid.
Kerstmis. In het gezin van Myra Groen wordt ieder jaar het snoer met de lichtjes van tante Christien met zorg in de boom gehangen. Twintig jaar geleden overleed haar dierbare tante. 'Zonder die lichtjes in de boom is het geen echte kerst. Zo is ze weer even bij ons.'
In de jaren ’60 en ’70 werden rituelen massaal overboord gekieperd als overtollige ballast en onzinnige poespas. Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg. Je trouwde in je spijkerbroek en met kerst at je hutspot aan de keukentafel. Maar het bloed kroop waar het niet gaan kon. Gaandeweg bleek de wereld zonder rituelen een stuk onherbergzamer te zijn dan met rituelen en ceremonieel vertoon. En zo keerden rituelen op hun schreden terug. Niet langer waren ze vastgeketend aan de kerkelijke liturgie. Daardoor werd het voor iedere persoon en ieder gezin mogelijk om eigen rituelen te bedenken.
Een versierde stoel voor de jarige, met Pasen naar de Matthäus Passion en met Pinksteren kamperen op die ene camping aan zee. Verjaardagen, Kerst, familiereünies, Pinksteren, Pasen, begrafenissen en de zondagse uitstapjes: het zijn dagen die zich bij uitstek lenen voor een traditie, blijkt uit onderzoek.
Rituelen zijn belangrijk. Door hun speciale betekenis en door de herhaling verschaffen ze een gevoel van stabiliteit. Ze verbinden de leden van een gezin en versterken het besef bij elkaar te horen. Bovendien creëren rituelen continuïteit door de generaties heen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat 65 procent van de grootouders constateert dat familierituelen via hun kinderen worden doorgegeven aan de kleinkinderen.
Dat grootouders op deze manier zelf ook verbonden blijven met de gezinnen van hun kinderen, moge duidelijk zijn. Als de hele familie eieren zoekt op paasochtend, dan horen opa en oma daar waarschijnlijk ook bij.
Vertrouwd
Vooral in tijden van turbulente veranderingen kunnen rituelen heilzaam werk verrichten. In het geval van een echtscheiding bijvoorbeeld maken kinderen zich het meest zorgen over de afbraak van alles wat vertrouwd was. Hoe moet het nou met mijn verjaardag? En met de vakantie? Bij wie vieren we Sinterklaas? Het vasthouden aan bestaande rituelen – of het creëren van nieuwe – maakt het je makkelijker om je aan te passen, en je weer veilig te voelen; hoe jong of oud je ook bent.
Pluslezer Gerben Stevering ziet zijn tienjarige dochter sinds zijn scheiding tot zijn grote verdriet alleen in het weekend. Op zaterdagochtend gaat hij met haar naar de markt en daarna gaan ze iets drinken in een cafeetje, waar ze de andere gasten becommentariëren en elkaar bijpraten. Hij hoopt dat zij zich dit later zal herinneren en er met warme gevoelens aan terug zal denken: “Ik zag mijn vader niet vaak, maar die zaterdagochtenden maakten veel goed.”
Rituelen geven stabiliteit. Pubers die uit een gezin komen mét rituelen staan sterker in hun schoenen en hebben minder twijfels over hun eigen identiteit dan leeftijdgenoten die minder fortuinlijk zijn.
Wat valt er nog meer te zeggen? Vieren die kerst! Ingetogen of uitgebreid, groot en allesomvattend of klein en intiem. Met champagne en een spetterend zesgangendiner, met de piek die u erfde van uw grootmoeder in de kerstboom, in de kerk of in het bos, met een mooi boek of met een film om bij te huilen.
