Zo’n tien keer per jaar levert een vrachtwagen een lading van twintig ton graan af bij graanmolen De Zwaluw in het Friese Burdaard. Plus Magazine ging op ontdekking.
Hier, aan de oever van de Dokkumer Ee, maakt molenaar Jan Tollenaar meel van het graan: terpenmix, zesgranen donker mout, weidemix of een van de andere bijna dertig variëteiten. Maar voordat het zover is, reizen de graankorrels vier keer de hele molen door, achttien meter hoog. Door een wirwar van kokers, silo’s, schepraderen, leidingen, weegschalen, zeven, magneten, reinigers, schudders en ketels gaat het omhoog en weer naar beneden.
Na het zeven, invochten, kneuzen en nog eens zeven worden de graankorrels uiteindelijk naar de maalstenen op de vijfde etage – de steenzolder in molenaarstermen – geleid. Alle meel van De Zwaluw wordt gemalen van de volle korrel. Al naar gelang hij fijn of grof meel wil hebben, laat de molenaar de bovenste maalsteen, een joekel
van ruim 1200 kilo, meer of minder zakken.
Jan voegt niets meer toe dan gist, zout, een beetje dextrose om het gist op gang te helpen en wat extra gluten. “Het gemiddelde brood uit de supermarkt is gemaakt van meel dat op riffelwalsen (met tandwielen) gemalen is”, legt de molenaar uit. “Daarbij gaan vaak grote delen van de zemelen en kiemen verloren. Bij steenmalen gaat niets verloren.”
De molenaar prijst zich gelukkig dat steeds meer mensen de laatste jaren op zoek gaan naar no-nonsense-voeding. “En dat mensen weer beseffen hoe eenvoudig het is om zelf brood te bakken. Je kunt er naar eigen smaak van alles aan toevoegen, het is lekkerder en vaak ook nog goedkoper. En het kan amper mislukken.”
Jan weet zeker dat hij ‘als molenaar geboren’ is. Op zijn driewielertje fietste hij al ademloos van ontzag rond de molen in de buurt. Hij kan niets mooiers verzinnen dan de wieken voorbij te zien zoeven en het mechaniek onder de kap te horen kreunen op de nukken van de wind. Maar naast het molenvirus heeft ook het meelvirus hem besmet. “Je laat het graan groeien, je laat de wind waaien en je hebt meel om brood te bakken, ons meest elementaire voedsel. Kan het mooier?” Twee pretoogjes glimmen onder zijn pet, wit uitgeslagen van het meel.
Doen!
Behalve meel voor brood en pannenkoeken verkoopt De Zwaluw ook zaden, vlokken, vruchten, zemelen, reformkoeken, cakemixen en koekkruiden. Het molenwinkeltje is open op vrijdag en zaterdag van 9 tot 12 en van 13 tot 17 uur. Graanmolen De Zwaluw & Tollenaar Molenmeel, Mounewei 17, Burdaard. T 0519-33 23 10, www.dezwaluw-burdaard.nl, www.tollenaarmolenmeel.nl
Elfstedenstad Dokkum heeft de best bewaard gebleven stadswallen van Nederland. In een halfuurtje loopt u over de bolwerken om oud-Dokkum heen, onder andere langs de negentiende-eeuwse korenmolens De Hoop en Zeldenrust.
Met negen meter boven NAP heeft Hegebeintum de hoogste terp van Nederland. In het bezoekerscentrum liggen de vondsten die bij afgravingen uit de terp tevoorschijn kwamen. Pypkedyk 4, Hegebeintum. T 0518-41 17 83, www.hegebeintum.info
Het park van Landgoed Stania State in Oenkerk is van de hand van Lucas Pieters Roodbaard, die het in de negentiende eeuw aanpaste aan de toen modieuze Engelse landschapsstijl: slingerende paden, onverwachte doorkijkjes, reliëfverschillen, vijvers in
grillige vormen en een verrassend spel met zon en schaduw. Met theeschenkerij en brasserie. Rengersweg 98b, Oenkerk. T 058-256 28 11, www.staniastate.nl
Meer informatie: Regio VVV Lauwersland, Op de Fetze 13, Dokkum. T 0519-29 38 00, www.vvvlauwersland.nl
