Dokter Elise: 'Je mag best af en toe een ongezondere keuze maken'

Werkt intermittent fasting? Moet ik vitamines en andere supplementen slikken? Is Himalayazout gezonder dan gewoon keukenzout? Kan ik misschien de koolhydraten beter laten staan? Het zijn vragen die regelmatig worden gesteld in de praktijk van de Amsterdamse huisarts Elise Janssen. Ze merkte dat haar patiënten graag gezonder willen leven, maar door de bomen het bos niet meer zien. 

“Er is online zo veel informatie te vinden die niet klopt of die je net even anders moet interpreteren. Daarin wilde ik mijn patiënten beter begeleiden, maar hiervoor is in een huisartsenpraktijk te weinig tijd. Daarom deel ik sinds 2022 op Instagram tips en recepten voor een gezonde leefstijl. Kleine, haalbare stapjes, zonder het plezier uit het oog te verliezen.

Ik richt me op voeding, beweging en ontspanning, alle drie pijlers van essentieel belang voor een goede gezondheid. Mijn insteek is dat iedere stap in de goede richting een stap vooruit is. Het is ook nooit te laat om te beginnen. Je kunt op iedere leeftijd starten met meer bewegen en gezond eten en je zult merken dat dit positieve effecten heeft.”

Heb je zelf altijd gezond geleefd?

“Eerlijk gezegd was ik daar als student niet mee bezig. Toen ik uit huis ging, kon ik niet eens koken! In mijn studententijd leefde ik redelijk gezond, maar het omslagpunt kwam toen ik ging werken op de Spoedeisende Hulp. Dagelijks zag ik mensen die acute zorg nodig hadden vanwege beroertes, hartfalen, COPD en diabetes type 2. Problemen die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden met een gezond(er)e leefstijl. Dat zal mij niet gebeuren, besloot ik. Het motiveerde me om mijn leefstijl onder de loep te nemen en aan mijn gezondheid te gaan werken. Dat ging niet van de ene op andere dag, het heeft een paar jaar geduurd voordat het een routine werd.”

Wat win je concreet met een gezonde leefstijl?

“Het zorgt dat je langer leeft, maar ook langer vitaal blijft. De belangrijkste ziekten waardoor mensen komen te overlijden, zijn kanker en hart- en vaatziekten. Hiervan is bekend dat ze voor een groot deel voorkomen kunnen worden met een gezondere leefstijl. Ik hoor soms mensen zeggen: ik ga liever een paar jaar eerder dood dan dat ik niks meer mag. Was het maar zo simpel! Want helaas overlijd je niet alleen eerder als je een chronische ziekte hebt, ook je kwaliteit van leven gaat in de jaren voor je dood fors achteruit. Je hebt dus een groter deel van je leven een ziekte en een verminderde conditie, terwijl het best anders kan. Tijdens mijn specialisatie als huisarts zag ik hoe bijvoorbeeld glucose- en cholesterolwaarden en een hoge bloeddruk stabiliseren door heel simpele veranderingen in leefstijl. Voeding met meer vezels en onverzadigde vetten draagt daaraan bij.”

Waar moet je beginnen?

“Je hoeft je routine niet drastisch om te gooien, dat werkt meestal ook niet. Zet liever kleine stapjes. Als je eenmaal het verschil ervaart, stimuleert dat om verder te gaan. Ik vraag mijn patiënten altijd eerst wat ze zoal eten en hoeveel ze bewegen. Het eerste wordt vaak onderschat, het tweede overschat. Maar dagelijks matig intensief bewegen is niet alleen belangrijk voor je fysieke conditie, ook voor je mentale gezondheid. Het verbetert je humeur en slaapkwaliteit. Iedere vorm van beweging is goed, of je nou wandelt, danst of aan krachttraining doet. Beweeg gewoon elke dag een half uurtje matig intensief. Je merkt dat je goed bezig bent als je er een béétje van gaat zweten en buiten adem raakt.”

Hoe stel jij je maaltijden samen?

“In het begin voelde ik me overweldigd door het enorme aanbod in de supermarkt. Hoe moest ik dat combineren tot verschillende voedzame maaltijden? Je hebt ook best wat kennis nodig om de etiketten op producten te begrijpen en een goede afweging te maken. Om tijdens het boodschappen doen makkelijker keuzes te maken, stel ik mijn maaltijden samen op basis van essentiële voedingsmiddelen: vezels, eiwitten, vitamines en onverzadigde vetten. Afgekort VEVO, als geheugensteuntje. Ik vul mijn bord met producten uit iedere groep. Zo krijg je een voedzame maaltijd die langdurig verzadigt en de benodigde voedingsstoffen bevat. Het voordeel is dat ik daardoor minder behoefte heb aan tussendoortjes, de zoete trek blijft weg.

Niet elke maaltijd hoeft altijd alle VEVO-elementen te bevatten hoor, het is meer een hulpmiddel om je bewust te maken. Het draait niet om perfectie, maar om kleine aanpassingen die haalbaar zijn. Het is belangrijk om naar het totale plaatje te kijken. Als je gevarieerder gaat eten en sommige ongezondere dingen laat staan, ben je al op de goede weg. Ik heb ook gezonde alternatieven bedacht voor minder gezonde gerechten en snacks.

Mijn belangrijkste tip? Eet geen dingen die je niet lekker vindt! Gezond eten moet geen straf zijn, en met een beetje creativiteit kun je bijna alles lekker maken. Ik was geen fan van rauwe worteltjes, maar met een dip van cottage cheese, paprikapoeder en chilivlokken lust ik ze wél.”

Ik was geen fan van rauwe worteltjes, maar met een dip van cottage cheese lust ik ze wél

Wat kun je doen om verleidingen te weerstaan?

“Wat helpt, is als je van een aantal voedzame gerechten die je lekker vindt een grote hoeveelheid maakt en dan porties invriest. Zo heb je altijd een gezonde maaltijd in huis en kom je minder snel in de verleiding om naar iets ongezonds te grijpen als je geen tijd of inspiratie hebt. Ik heb voor mezelf iets bedacht waardoor ik dagelijkse verleidingen zoals een traktatie op het werk beter kan weerstaan. Ik stel mezelf altijd twee vragen: heb ik al veel gesnoept vandaag of deze week? En: vind ik deze traktatie lekker genoeg? Als je een bewuste keuze maakt, kun je er meer van genieten. Nogmaals, het draait niet om perfectie maar om bewustwording. Je mag best af en toe een wat ongezondere keuze maken.”

Welke producten zijn extra gezond?

“Superfoods bestaan niet. Er is niet één product dat álles bevat wat je nodig hebt. Het is juist goed om te variëren met groente, fruit, granen, vezels, noten en peulvruchten. Kies vooral voor onbewerkte, verse producten en gebruik natuurlijke smaakmakers zoals citroensap, olijfolie en kruiden. Een kant-en-klaar maaltijd kan best uit VEVO-elementen bestaan, maar bevat vaak ook veel zout, suiker en ongezonde vetten. Het gaat om de balans op je bord en hoe je met voeding omgaat. Om me heen zie ik dat veel mensen druk ervaren om perfect te eten en daardoor bepaalde producten volledig schrappen. Zo werd brood een tijdje als boosdoener gezien, maar er is niets mis met een volkoren boterham met gezond beleg. Die zit juist vol vezels.Een gezond voedingspatroon staat of valt niet met rigide regels. Kies bewust wat goed voor je is en wat bij je past. Als je ook ruimte bewaart voor minder gezonde keuzes, kun je het beter volhouden op de lange termijn.”

Gebruik vooral natuurlijke smaakmakers zoals citroensap, olijfolie en kruiden

Bestaan er wel gezondere zouten?

“Nee. Modieuze soorten als Keltisch zeezout of Himalayazout bestaan, net als gewoon keukenzout, vooral uit natrium. Ze zijn dus niet gezonder of ongezonder. Hetzelfde geldt voor suiker; er zijn geen gezondere suikers. Al is er wel een verschil tussen producten die van nature suikers bevatten en producten die zijn gemaakt met toegevoegde suikers. Fruit, groenten en zuivel bevatten van nature suiker, maar ook nuttige voedingsstoffen zoals vezels en vitamines. Deze suikers worden geleidelijk opgenomen door het lichaam. Snelle suikers daarentegen zijn de toegevoegde suikers in producten als gebak, frisdrank en zoet broodbeleg. Die bevatten weinig nuttige voedingsstoffen. Als je zin hebt in iets zoets, kun je beter kiezen voor producten die van nature suiker bevatten.”

Is het nodig om supplementen te slikken?

“Vaak niet. Maar opvallend veel mensen slikken ze. Soms vraag ik patiënten om al hun potjes mee te nemen en dan sta ik versteld van de bizar hoge doseringen. Vaak is het ook dubbelop: multivitaminen en daarnaast vitamine D-complex. Er wordt ongelooflijk veel geld mee verdiend en reclame voor gemaakt, maar het slaat meestal nergens op. Soms is het zelfs schadelijk. Als je elke dag groenten en fruit eet, loop je nauwelijks risico op een tekort aan vitaminen en mineralen. De Eetmeter van het Voedingscentrum geeft goed inzicht.

Sommige supplementen zijn wel nuttig als er een tekort is aangetoond, of na bepaalde operaties. Vanaf een bepaalde leeftijd zijn vitamine D en calcium ook nuttig, maar ik zou dat altijd eerst bespreken met een arts of diëtist.”

Hoe blijf je gemotiveerd om een gezonde leefstijl te handhaven?

“Herinner jezelf eraan waarom je je leefstijl wilt veranderen. Maak een lijstje voor in je telefoon of op de koelkast met alle redenen die voor jou belangrijk zijn. Maak verder je doelen realistisch en specifiek. Kleine successen geven zelfvertrouwen en helpen om vol te houden. Dus neem je niet voor om vanaf nu elke dag te gaan sporten als je al jaren niet sport, maar begin met twee keer per week een work-out van een half uur. Of neem elke dag een groot glas water na het opstaan, dat is haalbaarder dan meteen elke dag twee liter water willen drinken. Voor je het weet, is het een automatisme geworden en kun je je nieuwe gezonde gewoonte gaan uitbouwen.

Wees verder mild voor jezelf, je faalt niet als je een keer struikelt. Probeer uit te zoeken wat er gebeurde en pak je goede gewoontes weer op. Focus op progressie, niet op perfectie. Elk stapje vooruit is winst, al is het klein.”

Drs. Elise Janssen is huisarts in Amsterdam. Geïnspireerd door haar patiënten met leefstijl-gerelateerde aandoeningen begon ze TikTok- en Instagram-accounts. Hiermee inspireert ze inmiddels ruim 175.000 volgers om te werken aan hun gezondheid. Haar visie en recepten zijn ook te vinden in het boek Gezond(er) met dokter Elise. 

Een andere versie van dit artikel verscheen eerder in Plus Gezond juli 2025. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.