Overgewicht te lijf

1    Ernstig overgewicht is een ziekte

Als je ernstig overgewicht hebt, (obesitas), dan heb je volgens de nieuwe richtlijn een ziekte. De laatste jaren is in onderzoek steeds meer helder geworden hoe gevaarlijk (ernstig) overgewicht is. Het lichaam gedijt slecht bij het teveel aan kilo’s vet, vooral rond de buik. Je loopt verhoogd risico op hart- en vaatziekten, longziekten, diabetes of zelfs kanker. Vandaar dat de richtlijn stelt: 'Obesitas is een chronische ziekte. Het is bekend dat mensen met chronische aandoeningen langdurige ondersteuning, zorg en begeleiding nodig hebben.'

2    Meetlint erbij

Maar welk risico loop je zelf? Voorheen kon je dat uitrekenen met de Body Mass Index, zie hier hoe je hem berekent. Is de BMI hoger dan 25 dan had je overgewicht, en boven de 30 obesitas en zo verder. Dit is veranderd in de nieuwe richtlijn. De BMI blijft, maar je meet nu ook je buikomvang met een meetlint. Ook weeg je mee of je bepaalde ziekten hebt, zoals hartziekten, longziekten, kanker, artrose, maag-darmziekten, problemen met vruchtbaarheid en psychische problemen. In een vrij ingewikkelde geel-oranje-rode tabel kun je vervolgens opzoeken hoeveel verhoogd je risico op ernstige ziekten is.

Lees ook: BMI of ABSI, wat zijn de verschillen?

Om het nog ingewikkelder te maken: voor 70-plussers gelden andere waarden dan die in deze tabel, de afkapwaarde in de BMI is bijvoorbeeld niet 25, maar 28.  Ook etniciteit speelt een rol. Heb je een andere etniciteit dan Europees, Amerikaans of Midden-Oost Mediterraan, dan gelden soms andere waarden voor de buikomvang dan 80 cm voor vrouwen en 94 cm voor mannen.

Kortom: het meten is niet meer zo makkelijk, veel factoren spelen een rol. Maar geeft wel een beter beeld van je echte risico op ernstige ziekten door overgewicht. Met alleen de BMI-meting kwamen mensen met veel spiermassa bijvoorbeeld onterecht als ‘ongezond’ uit de bus en in dat nieuwe systeem is dat verbeterd. Samen met een arts of andere zorgverlener kun je het risico bepalen.

3    GLI, medicijnen of chirurgie

Als je een verhoogd risico hebt door je overgewicht, dan begint de richtlijn (bij licht verhoogd risico) met adviezen voor een gezonde leefstijl. Mocht je dat al vaker geprobeerd hebben: de richtlijn gaat er dieper op in dan voorheen, dus artsen en andere zorgverleners kunnen wat meer adviezen geven dan alleen 'gewoon volhouden'.

Ook zijn er vernieuwde stappen bij gekomen. Is je risico matig verhoogd, dan komt de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) om de hoek kijken, luister daarover deze podcast.  Bij sterk of extreem verhoogd risico komen na GLI de nieuwe obesitas-medicijnen en de maagchirurgie in beeld.

4    Obesitas heeft vele oorzaken

Deze richtlijn onderkent ook dat er veel oorzaken waar mensen dik van worden. Financiële zorgen, depressie, medicijnen, de menopauze en dan zijn er ook nog wat zeldzame ziekten waar je flink van aankomt. Deze factsheet van de richtlijn vat ze samen. De boodschap is duidelijk: afvallen is vaak niet alleen een kwestie van een gezonde leefstijl en flink doorzetten, er komt meer bij kijken. Je moet ook andere oorzaken aanpakken en dat is soms best ingewikkeld. Je hebt immers niet alles in de hand.

5    De gemeente bemoeit zich ermee

De omgeving waarin je dagelijks bent, speelt ook een rol. De stationshallen vol croissants en patat, de winkelstraten vol hamburgertenten, stress doordat je geldproblemen hebt, gevoelens van eenzaamheid of steeds slechter kunnen lopen en niet meer goed eropuit kunnen. De ambitie is dat de gemeente gaat helpen om de omgeving minder 'dikmakend' in te richten en betere voorzieningen aan te bieden. Hier is meer over te lezen op de website van het Partnerschap Overgewicht.

Meer weten?

Professor Liesbeth van Rossum is een van de mensen achter deze richtlijn. Beluister hier de populaire podcast over obesitas die zij opnam met Gezond Gesprek.