Tweede Kamerverkiezingen: bijzonderheden uit de verschillende verkiezingsprogramma's

Dit artikel wordt geactualiseerd zodra een politieke partij haar verkiezingsprogramma bekendmaakt.

50PLUS

Ouderen

• Gepensioneerden die naar het buitenland zijn geëmigreerd moeten zich vrijwillig kunnen aansluiten bij de Zorgverzekeringswet en stemmen vanuit het buitenland moet ook makkelijker worden
• De overheid moet oog hebben voor mensen die niet computer- of internetvaardig zijn
• Het openbaar vervoer moet 'ouderen-proof' worden: toiletten, zitplaatsen op perrons en haltes, voordeel buiten de spits
• Publiekscampagne om opstaan voor ouderen of mindervaliden in het openbaar vervoer te stimuleren
• Leeftijdsdiscriminatie uit alle lokale en landelijke wet- en regelgeving schrappen

Openbaar bestuur

• Eerste Kamer afschaffen
• Bindende referenda worden mogelijk (vergelijk Zwitserland)
• Er komt een minister voor Ouderenzaken (wonen, zorg, werk, inkomen)

Financiën

• De overheid moet een bankbedrijf oprichten waar mensen verantwoord kunnen sparen en lenen. Deze bank moet voorbeeldgedrag tonen

D66

• De regels rond huwelijk, ouderschap en erfenis moeten beter aansluiten op de leefvormen van nu. Gelijke behandeling, ongeacht seksuele gerichtheid, genderidentiteit of (samen)leefvorm moet altijd het uitgangspunt zijn
• Investeren in rechtsbijstand voor iedereen die het nodig heeft
• De wachttijden bij de rechtbank verkorten

PVV

• Geen geld meer naar kunst, innovatie, windmolens, omroep, ontwikkelingshulp, etc
• Bindende referenda waardoor de kiezer meer directe zeggenschap krijgt

GroenLinks

Gelijke behandeling

• Regels rond ouderschap en alimentatie worden aangepast aan de huidige tijd
• Gelijke behandeling: sekseregistratie bij de burgerlijke stand wordt afgeschaft; de top van beursgenoteerde bedrijven en (semi-)publieke instellingen moet voor minstens 30 procent uit vrouwen bestaan; overheid hanteert een voorkeursbeleid bij vacatures zodat er bij overheidsinstellingen een betere afspiegeling van de maatschappij ontstaat
• Geweld tegen en discriminatie van homo's, lesbiennes, biseksuelen, transgenders en intersekse personen wordt strenger aangepakt en ook tegen discriminatie op de arbeidsmarkt (inclusief leeftijdsdiscriminatie) wordt strenger opgetreden
• Openbaar vervoer en publieke ruimte moet toegankelijker worden voor ouderen en gehandicapten

Openbaar bestuur

• Er komt een correctief referendum en de opkomstdrempel voor het raadgevend referendum wordt geschrapt. Verder krijgen burgers het recht om wetten door de rechter te laten toetsen aan de Grondwet - wanneer dit is verwezenlijkt, wordt de Eerste Kamer afgeschaft
• Op termijn wordt Nederland een republiek met een gekozen staatshoofd
• Invoering bindende gedragscode voor lobbyisten

Financiën

• Banken moeten grotere buffers aanhouden zodat de burger niet de dupe wordt van te grote risico's
• SNS-bank blijft in handen van de Nederlandse staat: een voorbeeldbank met een maatschappelijke missie
• Toezichthouders moeten nieuwe financiële producten eerst toetsen zodat er geen producten als de woekerpolis meer ontstaan

Diversen

• Erkenning voor oorlogsgetroffenen uit voormalig Nederlands Indië en andere slachtoffers van ons koloniale verleden
• 5 mei wordt een nationale feestdag
• Producties van de publieke omroep worden online gratis en zonder reclame toegankelijk

SP

Gelijke behandeling

• Artikel 1 van de Grondwet moet expliciet maken dat discriminatie vanwege seksuele gerichtheid, leeftijd en handicap niet is toegestaan
• Voldoende oog houden voor mensen zonder computer(ervaring)

Openbaar bestuur

• Invoering van een correctief referendum
• Bestuurders van bedrijven en organisaties die publieke diensten uitvoeren zijn in geval van corruptie of ernstig falen hoofdelijk aansprakelijkheid
• Registratieplicht voor lobbyisten - bij wetsvoorstellen wordt hun bijdrage expliciet vermeld
• Het staatshoofd heeft alleen nog ceremoniële taken en leden van het Koninklijk Huis betalen hun eigen privékosten en belasting over inkomen en vermogen
• Wachtgeldregeling voor politici wordt afgeschaft en de maximale norm voor wat bestuurders in de publieke sector mogen verdienen gaat omlaag

Financiën

• Er komt een nationale volksbank, met voorbeeldfunctie voor andere banken
• SNS blijft in overheidshanden
• Afspraken met banken voor een minimaal voorzieningenniveau van kantoren en geldautomaten
• De bankenbuffers en de bankenbelasting gaan omhoog en er komt een onderscheid tussen spaar- en zakenbanken
• Nieuwe financiële producten moeten altijd eerst worden getoetst door financieel toezichthouders

Diversen

• Mensen krijgen meer zeggenschap op scholen, in de zorg, op het werk en in hun buurt
• De uitholling van de brandweer moet worden gestopt
• Meer geld en ruimte voor kunst en cultuur
• Veel aandacht voor een vrij en veilig internet: geen 'sleepnet' voor de AIVD, regels voor dataverzameling en gebruik persoonsgegevens
• E-mails, persoonlijke berichten en andere privécommunicatie online krijgt dezelfde wettelijke bescherming als nu de papieren post
• Er komt een ethische commissie die ervoor zorgt dat digitalisering en robotisering niet ten koste gaan van menselijke maat en maatschappelijke belangen
• Meer ruimte voor regionale oplossingen voor regionale problemen: regionaal maatwerk. Dat betekent ook dat aanbestedingen vaker regionaal moeten worden gegund om de werkgelegenheid te behouden
• Leegstaande (kantoor)panden en monumenten creatief herbestemmen
• Limburg meer koppelen met België en Duitsland, onder meer met betere treinverbindingen
• Openbaar vervoer moet beter, sneller, veiliger en duurzamer
• Wandel- en fietsroutes verbeteren
• Krijgsmacht wordt hervormd naar een robuuste vredesmacht

VVD

• Fors en continu investeren in defensie: Nederland moet iedere tegenstander aankunnen
• De regels rond huwelijk, ouderschap en erfenis moeten beter aansluiten op de leefvormen van nu
• Iedereen is gelijkwaardig, ongeacht seksuele gerichtheid, genderidentiteit of (samen)leefvorm moet altijd het uitgangspunt zijn
• De NAVO blijft de hoeksteen van het veiligheidsbeleid
• Ontwikkelingshulp is voorwaardelijk - ontvangende landen moeten zelf actief initiatieven ontplooien
• Ontwikkelingshulp moet meegaan met de tijd: er komen kernthema's en ook militaire hulp valt onder ontwikkelingshulp
• Resultaten van publiek gefinancierd wetenschappelijk onderzoek moet openbaar beschikbaar zijn
• Wetenschappelijk onderzoek moet meer langdurig worden gefinancierd zodat wetenschappers minder tijd kwijt zijn aan het schrijven van onderzoeksvoorstellen om middelen binnen te halen
• Het bedrijfsleven moet meer investeren in de wetenschap
• De Geefwet - met gunstige belastingregels voor culturele instellingen - wordt voortgezet
• Culturele instellingen met veel eigen geld krijgen minder subsidie - daardoor komt meer cultuurgeld beschikbaar voor andere instellingen
• De Raad van Cultuur moet meer rekening houden met de balans tussen verschillende regio's
• Cultuur en onderwijs moeten meer samenwerken
• Publieke omroep moet zijn toegevoegde waarde vergroten: kernonderwerpen nieuws en educatie en, in het geval van nationale aangelegenheden, cultuur en sport
• Voor de lokale democratie is kwaliteitsjournalistiek van groot belang. Daarom moet er dagelijks een per regio verschillende regionale nieuwsuitzending op een van de landelijke publieke zenders worden uitgezonden
• De motorrijtuigenbelasting en de BPM gaan omlaag
• Het moet mogelijk worden een persoonlijk kenteken aan te vragen
• Er moet een einde komen aan het woud aan milieuzones - in plaats daarvan rijroutes aanpassen en auto's en bussen zuiniger, schoner en stiller laten rijden
• Verkeersboetes moeten in verhouding staan tot de overtreding: boetes voor relatief kleine snelheidsovertredingen gaan omlaag (tenzij begaan op een woonerf of rond een school), op zwaardere overtredingen staan hogere boetes
• Altijd een gevangenisstraf voor drank- en drugsrijders - recidivisten krijgen een permanente rijontzegging

PvdA

• Er komen op termijn 100.000 nieuwe banen bij op scholen, (sport)verenigingen en overheid - onder meer meer schoolconciërges en -assistenten, toezichthouders in het OV, schoonmakers in de openbare ruimte
• Investeren in kunst en cultuur: betere arbeidsvoorwaarden voor de makers, bij het verlenen van subsidies wordt scherper gelet op goed werkgeverschap, de publieke omroep wordt versterkt, alle scholieren moeten cultuuronderwijs kunnen volgen, geld naar bibliotheken
• Ouderschapsverlof voor vaders gaat van een week naar drie maanden
• Bedrijven moeten gaan rapporteren over beloningen, eerlijke handel en duurzaamheid
• Het aantal internationale bedreigingen neemt toe, dus er moet meer geld naar defensie: goede arbeidsvoorwaarden voor het personeel, maar ook blijvende zorg voor veteranen die dat nodig hebben
• Ontwikkelingssamenwerking blijft van belang: daar kunnen staten mee worden versterkt zodat de kans op conflicten afneemt. Het budget voor ontwikkelingssamenwerking gaat omhoog naar 0,7 procent van het bruto binnenlands product
• Juist nu is diplomatie van groot belang: ambassades moeten dus worden versterkt
• Sancties tegen Rusland blijven gehandhaafd zolang dat land niet stopt met het destabiliseren van Oost-Oekraïne en de afspraken van het Minsk-akkoord niet nakomt
• Het EU-wapenexportbeleid kan strenger
• Voor landen als Saoedi-Arabië - dat mensenrechten schendt en zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden - moet een algehele exportstop komen

SGP

• Ondersteuning voor gezinnen: geboortepremie van 1.000 euro en verhoging kinderbijslag
• De waarde van het klassieke gezin (vader, moeder, kinderen) wordt in de Grondwet vastgelegd
• Er komt geen actief donorregistratiesysteem
• Drie tot vier miljard meer investeren in defensie
• Een Landbouwakkoord voor de land- en tuinbouwsector: boeren en tuinders moeten weten waar ze de komende jaren aan toe zijn
• De rode diesel moet terug, de BTW-landbouwvrijstelling moet behouden blijven
• Boeren moeten een groter deel van de consumentenprijs krijgen zodat er ook voor hen een eerlijke boterham overblijft
• Er moet een minister van Landbouw en Visserij komen. Deze minister moet een keer per jaar een week meelopen op een boerderij of meevaren op een kotter
• Er komt een reclameverbod voor alcoholhoudende dranken
• Lastering van Gods naam wordt strafbaar, majesteitsschennis blijft verboden
• Koopzondagen zijn niet gewenst en mogen zeker niet worden afgedwongen
• Referendumwet verdwijnt
• Investeren in defensie, zowel in materieel als in personeel
• Nederland moet zich nationaal en internationaal inzetten voor Israël
• Humanitaire hulp aan de Palestijnen is er voor de Palestijnse burgers, niet voor het regime
• Nederland bezuinigt niet op ontwikkelingssamenwerking, en investeert daarnaast in meer private betrokkenheid van burgers, bedrijven en organisaties
• Publieke omroep: geen geld voor goedkoop amusement en dure inkoop van sportrechten

PvdD

• Gaswinning in Groningen wordt teruggeschroefd, voor de vergoeding van geleden schade is het bedrijf verantwoordelijk, tenzij het kan aantonen dat die schade niet verwijtbaar is
• Kerncentrales gaan dicht
• Onderzoek naar veiligheidsrisico's voor omwonenden bij veebedrijven en mestvergisters
• Verbod op consumentenvuurwerk
• Kunst, cultuur en erfgoed moet voor iedereen toegankelijk zijn en het budget wordt vergroot
• Een raadgevend referendum bij belangrijke besluiten, een correctief bindend referendum bij verstrekkende besluiten
• Invoering openbaar lobbyregister
• Overheid pakt discriminatie om wat voor reden dan ook strenger aan en er wordt werk gemaakt van gelijke rechten en wettelijke bescherming voor eenieder
• Balkenendenorm voor alle publieke en semipublieke instelling
• Ontwikkelingshulp verhogen naar 1% van het bruto nationaal inkomen
• Strenge regels voor de invoer van grondstoffen waarvan de winning of productie schade toebrengt aan mens, dier, milieu of natuur
• Handel in wapens en investeringen in de productie van wapens worden aan banden gelegd
• Nederland werkt niet mee aan NAVO-gevechtsmissies

VNL

• Partneralimentatie van maximaal twaalf naar maximaal vijf jaar
• Nationale feestdagen blijven onaangetast
• Meer dan 5 miljard euro naar defensie
• Herinvoering dienstplicht (militair of sociaal)
• Stoppen met ontwikkelingshulp, behalve noodhulp
• De publieke omroep heeft één tv- en één radiozender
• Koningschap wordt ceremonieel (naar Zweeds voorbeeld)
• Afschaffen Eerste Kamer
• De provinciale besturen verdwijnen
• Waterschappen worden ondergebracht bij Rijkswaterstaat
• Gekozen burgemeester en bindende referenda
• Minder ambtenaren, minder ministers en staatssecretarissen
• De duur van de wachtgeldregeling is gelijk aan de duur van de WW
• Meer wegen, verbreding bestaande wegen, spitsstroken altijd open
• Op alle snelwegen 130 km/uur, de 80 kilometerzones afschaffen
• Geen trajectcontroles, geen kilometerheffing, lagere verkeersboetes
• Het openbaar vervoer moet een veilig en volwaardig alternatief voor de auto zijn
• Groei van havens en luchthavens is toegestaan

DENK

• Invoering Nationale Dag van het Staatsburgerschap (nationale feestdag)
• Invoering Racismeregister
• Wederzijdse acceptatie in plaats van integratie
• Invoering diversiteitsquota
• Afschaffing termen allochtoon en autochtoon
• Bevorderen van het bewustzijn over het Nederlandse slavernijverleden (onderwijs, excuses, herstelbetalingen, andere namen voor naar kolonisatoren vernoemde straten, bruggen, etc.)
• Er komt een Nationaal Actieplan tegen Eenzaamheid onder Ouderen
• Bonussen en salarissen moeten rechtvaardig worden verdeeld
• Gratis fietsen voor kinderen in armoede
• Het armoede- en schuldenbeleid wordt verbeterd: investeren in kennis en mensen
• Instelling van de jaarlijkse monitor Bruto Nationaal Geluk
• Het ministerie van Defensie krijgt een nieuwe naam: ministerie van Vrede en Wederopbouw
• Er wordt een Nationale Ondernemerskredietbank opgericht
• Er komt een onafhankelijk onderzoek naar etnisch profileren bij de belastingdienst, gemeenten, FIOD en de inspectie SZW
• Niet akkoord met verregaande internationale vrijhandelsverdragen
• Erkenning Palestijnse staat
• Geen kernwapens in de wereld
• Minimaal 1% van het Bruto Nationaal Product aan ontwikkelingssamenwerking
• Handel en ontwikkelingssamenwerken loskoppelen
• Banden tussen Nederland, Suriname en Indonesië versterken
• Internationaal onderzoek naar de Armeense kwestie (Turkije, 1915)
• Voorkeursstemmen in plaats van lijstvolgorde bepalen wie in de Kamer komen
• Constitutionele monarchie blijft bestaan
• Stemrecht voor burgers van 16 jaar en ouder
• Meer budget voor lokale journalistiek
• Meer aandacht en verantwoordelijkheid nemen voor de eilanden in Caribisch Nederland