Tuingoeroe Romke van de Kaa luidt het nieuwe groenseizoen feestelijk in. Bekijk je planten eens met andere ogen: zijn ze ook eetbaar?
Hoofdbeeld: Een mini-kersenboompje kun je op het terras of balkon in een kuip laten groeien.
Als er tegenwoordig één trend in tuinieren is aan te wijzen, dan is dat eten uit eigen tuin. Helaas is niet alle advies even praktisch. ‘Maak van je tuin een voedselbos’, kraait een artikel in een landelijk dagblad. Ja, hallo, je kunt net zo goed zeggen: ‘Maak van je vijver het Lago Maggiore.’ De gemiddelde oppervlakte van de Nederlandse tuin bedraagt 87 vierkante meter. Veel mensen hébben helemaal geen tuin. Die tuinieren in potten op terrassen en balkons. Toch valt er uit een doorsnee tuin meer te oogsten dan we over het algemeen doen.
Onder de schaduw van fruitbomen groeien verschillende soorten kruiden in verhoogde bloembedden en staat de paarse sierui Allium Purple Sensation in bloei.
Gele kornoelje voor vlaaien en jam
Om te beginnen fruit. Het fruitseizoen start eind februari, begin maart met de bloei van de gele kornoelje. Vroeger werd deze struik in boomgaarden aangeplant. Na de bloei verschijnen oranjerode vruchten die op een langwerpige kers lijken. De vrucht is zuur – niet iets voor uit het vuistje – maar heerlijk als vulling van vlaaien. En goed te verwerken tot jam.
De struik bloeit op het kale hout met kleine gele bloempjes en luidt de lente in. De vruchten volgen pas aan het einde van de zomer. Als de struik te groot wordt, kun je hem tot de grond terugsnoeien. Ook kun je er een dichte, bloeiende haag van maken.
Een van de eerste voorjaarsbloeiers is de gele kornoelje. Na de bloei verschijnen de eetbare oranjerode bessen.
Amandelbloesem op het balkon
Het amandelboompje kennen we allemaal van het beroemde schilderij van Vincent van Gogh, gereproduceerd op koffiemokken, sjaals, notitieboekjes en tientallen andere voorwerpen. De boompjes zelf kun je nog net niet in de museumwinkel kopen. Daarvoor moet je naar een kwekerij. Amandelen vormen kleine boompjes en bloeien met grote roze bloemen, meestal in het begin van maart. Snoeien mag, maar is niet per se nodig. Een amandelboompje zou in een grote kuip op het balkon passen.
Perziken en amandelen lijken op elkaar. Ze behoren tot dezelfde familie. Perziken bloeien later in maart en hebben daardoor een grotere kans om aan nachtvorst te ontsnappen. Een nadeel is dat ze gevoelig zijn voor een ziekte die heel treffend ‘krulziekte’ wordt genoemd: het blad krult en kronkelt alsof de boom in doodsnood is. Dat valt wel mee, maar de oogst van een aangetaste boom valt tegen. Wil je een gezonde fruitboom uit de perziken- en amandelfamilie, kies dan voor een abrikoos. Abrikozenbomen worden groot – tot vier meter – maar ze zijn goed in te korten.
De bloesem van het amandelboompje.
Mini-fruitboompjes op de patio
Een aardig product dat je steeds vaker ziet is patiofruit: mini-fruitboompjes die je in kuipen op je terras of balkon kunt kweken. Het zijn dwergen die zelden meer dan twee meter hoog worden. Appel-, peren-, pruimen- en kersenboompjes: je kunt bijna geen fruitsoort bedenken of je kunt hem wel als dwergvorm kopen. En wat nog mooier is: die dwergboompjes zijn zelfbestuivend. Dat betekent dat je geen twee verschillende rassen hoeft te planten om vruchten te krijgen.
Tot nu toe heb ik het over heel gewone vruchten. Maar voor wie avontuurlijk is ingesteld ligt er een immens terrein open. Pawpaws, nashi peren, duindoornbessen, vijgen, hazelnoten, pecannoten, kaki’s, Japanse wolmispels… De lijst van winterharde exotische fruitbomen is eindeloos. Nu ja, eindeloos – ik overdrijf. Maar in ieder geval lang.
Ook de abrikoos kun je zelf kweken. Kies in de tuin een zonnige, beschutte plek voor de boom.
Waterkers kweken in een vijver of kuip
En dan heb ik het alleen nog maar over vruchtbomen. Wat te denken van eten uit eigen vijver? Waterkers is van alle groenten het simpelst te kweken. Je kunt daar nu, in maart, mee beginnen. Koop een bosje waterkers in de supermarkt. Maak er een pittige salade van, met reepjes rauwe ham en brokjes roquefort, maar bewaar een paar stengels en leg die in de vijver. Als er al geen wortels aan zitten, zullen die snel verschijnen. Voor je het weet heb je een drijvend eiland van waterkers. De wortels halen voedsel uit het water en helpen zo mee om het vijverwater helder te houden. Heb je geen vijver, kweek dan waterkers in een kuip.
Maarts viooltje voor je salade
Dat veel tuinplanten eetbaar zijn wisten we al langer. Een viooltje dat nu bloeit is het Maarts viooltje. In het nieuwe klimaat verschijnen de eerste bloemen soms al eind januari. Je kunt er een salade mee versieren. Maak wel eerst de sla aan en strooi daarna pas de viooltjes erover. Leuk is het ook om de bloemen in te vriezen in ijsblokjes. Je maakt er goede sier mee op feesten en partijen.
Bloemen van het Maarts viooltje zijn eetbaar en kunnen in de salade.
Roomkaas met daglelie
Een bloem die heerlijk is om te eten en die je nu kunt planten is de daglelie. De bloemknoppen kun je bakken in boter en eten met wat zeezout. Of neem pas geopende bloemen, haal de stampers en meeldraden eruit en vul ze met roomkaas. Een delicatesse. Zelfs de verwelkte bloemen zijn te gebruiken. Roerbak ze of verwerk ze in de soep. Ze hebben de textuur en ook de smaak van paddenstoelen.
Waterbies en waterkastanje
Bij gespecialiseerde vijvercentra kun je soms planten van de waterbies kopen. Deze moerasplant heeft lange dunne bladeren en wordt ook wel waternoot genoemd. De ‘noten’ zijn bolvormig verdikte wortelknollen die zoet smaken. Trendsetters en dure restaurants zijn er dol op. De teelt van de waternoot is buitengewoon eenvoudig: een emmer of kuip gevuld met modder volstaat.
De waterkastanje is een eenjarige plant uit China. Trapa natans is de wetenschappelijke naam. Hij heeft gehoornde zaden die je bij gespecialiseerde zaken kunt kopen. Vul een flinke metselkuip met water en zorg voor een dikke laag modder op de bodem. Duw de zaden in de modder en wacht tot de plant naar de oppervlakte van het water groeit en daar drijvende rozetten maakt. De oogst van Chinese waterkastanjes valt tegen, is mijn ervaring. Je kunt ze voordeliger in blik kopen. Maar het zijn leuke waterplanten voor in een kuip op een terras.
Waterkers kweek je makkelijk zelf in een kuip of vijver.
Salie in de keuken
Eind maart neemt de kans op stevige nachtvorst af. Dan zou je salie (Salvia officinalis) kunnen planten, voor de bejaarden onder ons misschien nog bekend van de saliemelk die je vroeger bij de koek-en-zopietentjes op het ijs kon krijgen. Maar er valt meer te doen met salieblaadjes. Maak een tempura beslagje, haal het salieblad erdoorheen en frituur de bladeren. Een exclusief borrelhapje. Salie vormt een breed struikje van nog geen meter hoog dat zomer en winter groen blijft. De bloemen trekken tientallen hommels en honingbijen.
