Isoleren. Waar begin je?

Als u er komende winter warm bij wilt zitten, is het goed om nu vast na te denken over isolatie. Sommige klussen zijn handig om ’s zomers te doen. Wilt u bijvoorbeeld een vochtige muur of kruipruimte isoleren, dan is het goed om dat te doen op een moment dat eerst alles goed kan drogen. Maar met bijvoorbeeld een warmtescan kunt u juist beter wachten tot het buiten koud is en binnen de verwarming aan gaat.

Hoe dan ook is het handig om nu een plan te maken. Wat is er nodig? Hoe ga ik het financieren? Wanneer ga ik het (laten) uitvoeren? Met de kleinere klussen kunt u nu al aan de slag, voor het grotere werk zult u wat meer tijd moeten uittrekken. Bij wat oudere woningen gaat het al snel om een meerjarenplan en om flinke investeringen. Misschien komt er zoveel op u af dat het duizelt. Een goed stappenplan geeft dan houvast. Het brengt rust én zorgt voor een stok achter de deur.

Begin met een check

Voordat u aan de slag gaat, is het belangrijk om een goed overzicht te hebben van wat nodig is. Is uw woning al geïsoleerd en hoe is de kwaliteit van die isolatie? Er zijn verschillende manieren om daar achter te komen.

Het bouwjaar van de woning zegt al veel. Bij woningen van na 1991 is de isolatie goed, bij woningen na 2000 zelfs zeer goed. Hoewel extra isoleren niet nodig is, wordt dat soms toch gedaan, bijvoorbeeld om een woning energieneutraal te maken. Tussen 1975 en 1991 werd er wel geïsoleerd, maar de kwaliteit van die isolatie was vaak matig. Huizen van vóór 1975 zijn bij de bouw niet of nauwelijks geïsoleerd. Kortom: isoleren loont vooral als uw woning voor 1992 is gebouwd. Het kan ook zijn dat er in de loop der jaren van alles aan een huis is gedaan. Weet u het niet, dan kan een vorige eigenaar u wellicht informeren.

1. Online isolatiescan

Een handig hulpmiddel om snel een globaal beeld te krijgen van hoe goed uw woning is geïsoleerd, is de isolatie-zelfscan op www.milieucentraal.nl/isolatie. U loopt een vragenlijst door en na afloop krijgt u direct te zien waar de zwakke plekken zitten. Ook krijgt u tips ter verbetering van de isolatie. 

2. Warmtescan

Wilt u veel preciezer zien hoe het gesteld is met de isolatie van uw woning? Dat kan met een warmte­scan. De zomer is niet het juiste moment voor zo’n scan; u moet wachten tot het stookseizoen. Bij een warmtescan worden op een koude dag in het jaar warmtebeelden gemaakt van de buitenkant van uw huis, terwijl u binnen de verwarming opstookt. Plekken waar warmte uit de woning lekt, lichten oranje tot geel op. Er zijn gemeenten die een gratis quickscan aanbieden. U kunt ook een thermograaf inhuren: een gespecialiseerde bouwkundige die een gedetailleerde scan maakt waarop alle warmtelekken te zien zijn. Zo’n scan kost €200 tot €400.

Maak een plan
Nu u weet waar de zwaktes zitten, kunt u een plan maken. Maak een lijst met alle plekken in huis die beter geïsoleerd kunnen worden. Noteer bij alles wat het kost en wat u er per jaar mee bespaart. Zo weet u wat de terugverdientijd is. In dit artikel staan al wat ­gemiddelde bedragen. Meer vindt u op de website van Milieu Centraal. Voor grote klussen is het handig offertes aan te vragen. Vaak kunt u via de website van een isolatiebedrijf alvast een prijsindicatie krijgen. Hoe korter de terugverdientijd, hoe meer het loont om zo’n klus aan te pakken.

Maar bij het bepalen welke klus u als eerste gaat (laten) uitvoeren, tellen behalve de terugverdientijd ook andere factoren mee. Gaat u binnenkort iets verbouwen of opknappen, dan is het logisch om de isolatie meteen mee te nemen. Ook klussen die urgent zijn komen boven aan de lijst. Staat er bijvoorbeeld schimmel op de muren door optrekkend vocht uit de kruipruimte? Krijgt u de woonkamer in de winter niet warm gestookt? Dat zijn acute problemen waarvoor u snel een oplossing wilt.

Ten slotte speelt ook de financiering mee. Wat kunt u snel doen met weinig geld, en waar moet u eerst voor sparen? Moet u eerst een lening of extra hypotheek regelen voordat u aan de slag kunt?

• Dit kan snel en goedkoop: online isolatiescan, warmtescan, radiatorfolie, kieren dichten, ­gordijnen dicht, raamfolie.
• Dit kan snel, maar is duurder: enkel glas vervangen, vloer isoleren, spouwmuur isoleren.
• Dit vraagt meer tijd: gevel ­isoleren, dak isoleren.

3. Radiatorfolie

Radiatorfolie voorkomt dat warmte verdwijnt via de buitenmuur. De kosten zijn enkele tientjes, die u binnen twee tot drie jaar terugverdient. Het is daarmee een van de meest rendabele maatregelen. Een eenvoudige én gemakkelijke klus.

4. Kieren dichten

Wat u gemakkelijk kunt doen, verspreid over wat vrije uurtjes, is het dichten van kieren en gaten. Als ramen en deuren niet goed aansluiten op het kozijn, is tochtband een oplossing. Tegen koude tocht onder de binnendeuren helpt een deurborstel. Voor nog geen tientje koopt u een brievenbusborstel. Controleer ook de muren. Soms sluiten kozijnen niet goed aan op de muur of zitten er naden bij de aansluiting van muren, plafond en vloer. U vult ze met kit, tochtband of purschuim. Naden en kieren dichten bespaart bij een gemiddeld hoekhuis €60 per jaar.

5. Gordijnen dicht

Soms is er niet direct geld voor dubbel of HR-glas. Of is ander glas geen optie, bijvoorbeeld ­omdat u woont in een huurwoning of monumentenpand. Enkel glas met een dik gordijn of plisségordijn zorgt voor dezelfde isolatie als dubbel glas. Doe de gordijnen dicht zodra het donker wordt en zorg dat ze niet voor de radiatoren hangen. Komt er veel kou door de voordeur of de keukendeur? Ook hier kan een isolerend gordijn een groot verschil maken. Volgens ­Milieu Centraal varieert de besparing van €10 voor een ­appartement met dubbel glas en gordijnen, tot wel €220 per jaar voor een vrijstaand huis met enkel glas en dubbele plisségordijnen.

6. Raamfolie

Er bestaat isolerende glasfolie die door een professional op de ­binnenkant van de ruit geplakt wordt. De folie werkt, maar kost al snel meer dan €100 per m², waardoor het misschien voordeliger is om het glas te vervangen. Veel goedkoper dan glasfolie is kozijnfolie, die nog geen €3 per m² kost. U knipt deze folie zelf op maat en plakt hem met dubbelzijdig tape op het kozijn. Kozijnfolie isoleert goed, zelfs beter dan glasfolie. ­Nadeel is dat kozijnfolie zichtbaar is en kwetsbaar, dus vooral ­geschikt als snelle en goedkope tijdelijke oplossing.

7. Enkel glas vervangen

Afhankelijk van wat voor glas er nu in de ramen zit, kunt u met HR++ of triple (driedubbel) glas honderden euro’s per jaar ­besparen. De winst is het grootst als u nu overal enkel glas hebt; bij een hoekhuis scheelt het €380 per jaar als u het vervangt. Hebt u nu dubbel glas, dan scheelt het €150 per jaar. De kosten voor nieuw glas in een gehele hoekwoning zijn ongeveer €3700. U verdient de investering dus in tien tot twintig jaar terug. Het plaatsen van isolatieglas is vaak binnen een dag klaar, afhankelijk van hoeveel ramen de glaszetter moet vervangen.

8. Vloer isoleren

Met vloerisolatie bespaart u zo’n €200 tot €400 per jaar. Bovendien voelt het in huis een stuk comfortabeler, doordat niet alleen kou, maar ook vocht uit de kruipruimte wordt tegengehouden. De vloer isoleren kunt u zelf doen, maar u kunt er ook een isolatiebedrijf voor inschakelen. Zo’n bedrijf doet de klus vaak binnen een dag; zelf zult u er langer mee bezig zijn. De vloer laten isoleren kost tussen de €1500 en €3000. Zelf doen kost enkele honderden euro’s.

Er zijn verschillende manieren om de vloer te isoleren. In veel gevallen gebeurt het via de kruipruimte. Dan wordt er isolatie­materiaal aangebracht tegen de onderkant van de vloer. Bijvoorbeeld isolatiefolie met luchtkussens, purschuim of steenwol. Dat geeft de beste isolatie, maar het is niet altijd mogelijk. Bij vochtige of erg lage kruipruimtes wordt vaak de bodem van de kruipruimte geïsoleerd, met bijvoorbeeld schelpen of piepschuimen bolletjes. Als er geen kruipruimte is, moet de bovenkant van de vloer geïsoleerd worden. Dat is vaak duurder én de bestaande vloerbekleding moet weggehaald worden. Op de website van Milieu Centraal kunt u contro-leren hoe u de vloer van uw woning het best kunt isoleren: www.milieucentraal.nl/vloerisolatie

9. Spouwmuur of gevel isoleren

Bij spouwmuurisolatie worden er gaten in voegen van de buitenmuur geboord. Door die gaten wordt isolatiemateriaal naar ­binnen gebracht, meestal isolerend schuim. Het is een klus waarvoor u altijd een vakkundig bedrijf moet inhuren. De kosten ­variëren van minder dan €1000 voor een tussenwoning tot €4000 voor een vrijstaand huis. Het is een investering die u ontzettend snel terugverdient: binnen vier jaar. De klus is binnen een dag geklaard.

Spouwmuurisolatie is niet altijd mogelijk. Zo hebben huizen van vóór 1920 vrijwel altijd een enkelsteensmuur. Soms heeft een huis wel een spouw, maar is die matig geïsoleerd. Als het niet mogelijk is om goed te isoleren via de spouw, kunt u ervoor kiezen om de gevel te isoleren met een voorzetwand. Meestal wordt zo’n wand gemaakt aan de binnenkant van de muur. Houd er dus rekening mee dat u binnenshuis wat ruimte verliest, zo’n 10 tot 20 centimeter.

Er zijn verschillende materialen waarmee u kunt isoleren. In veel gevallen wordt er een regelwerk van latten gemaakt. Tussen deze latten komen dekens van bijvoorbeeld steenwol, glaswol of houtwol. Daarna wordt de wand afgewerkt met bijvoorbeeld gipsplaten. Er is ook isolatiemateriaal dat op de muur kan worden gelijmd. Bijvoorbeeld PIR-platen, platen van harde kunststofschuim.

Een voorzetwand maken is een klus die goed uit te voeren is door een handige doe-het-zelver. Laat u wel goed voorlichten, want ­verkeerd isoleren kan voor vochtproblemen zorgen. Het isoleren zelf kan in enkele dagen, maar vaak bent u extra tijd kwijt aan bijkomende klussen, zoals het ­netjes afwerken van de voorzetwand. Zelf doen kost ongeveer €40 per m², als u het laat doen, bent u rond de €100 kwijt.

10. Dak isoleren

Bij een hoekwoning kunt u met dakisolatie zo’n €650 per jaar ­besparen. Als u er iemand voor ­inhuurt, kost het tussen de €4000 en €5000. Zelf doen is veel goedkoper, maar kan een flinke klus zijn. Sowieso kunt u zelf alleen isoleren vanaf de binnenkant. Een isolatiebedrijf kan ook vanaf de buitenkant isoleren. Soms wordt er isolatiemateriaal onder de pannen gespoten, maar het effect daarvan is matig. Wilt u het goed doen, dan moeten alle dakpannen eraf. Een klus dus voor als u plannen hebt om het dak te renoveren. Bedenk, vooral als u in een rijtjeshuis woont, dat het dak daarna hoger is dan dat van de buren.

Een dak vanuit de binnenkant isoleren is te vergelijken met het isoleren van een gevel. Er wordt een regelwerk gemaakt, waartussen isolerende dekens of platen komen. Daaroverheen komen gipsplaten voor de afwerking. Het aanbrengen van isolatiemateriaal kan in enkele dagen. Vaak zit de meeste tijd in het leegmaken van de zolder en in de afwerking. 

Hoe zit het als u huurt?

Als huurder zijn uw mogelijkheden beperkt, omdat u voor isolatie afhankelijk bent van de verhuurder. U kunt de verhuurder verzoeken om isolatie en dubbel glas aan te brengen. Deze is echter niet verplicht om dit te doen. Soms kunt u naar de rechter om het af te dwingen.

Houd er rekening mee dat de verhuurder na isolatie de huur mag verhogen. Als de verhuurder alleen uw woning isoleert, kunnen de kosten en dus ook de huurverhoging flink oplopen. Het is slimmer de krachten te bundelen en samen met andere huurders de verhuurder aan te spreken, bijvoorbeeld via de bewonerscommissie.

Op de website van de Woonbond staat alles over de mogelijkheden en rechten van huurders als het gaat om verduurzaming van de woning. U vindt er ook een voorbeeldbrief waarmee u de verhuurder kunt vragen om energiebesparende maatregelen. www.woonbond.nl (zoek op ‘energiebesparend’)

Gelukkig zijn er ook dingen die u zelf kunt doen. Radiatorfolie, tochtband en kozijnfolie kosten weinig en verdient u snel terug. Doe als het donker wordt de gordijnen dicht voor een extra isolatielaag.

Let op: isoleren en ventileren

Als u isoleert, verdwijnt niet alleen onaangename tocht uit uw huis, maar ook de natuurlijke ventilatie. Een gebrek aan frisse lucht zorgt voor een ongezond binnenklimaat. Uw huis kan vochtig worden of juist te droog. En er blijft fijnstof in huis hangen. Zorg dus voor ventilatieroosters of een ventilatiesysteem.

Hoe betaalt u het?

Het hele huis isoleren – vloer, dak, ramen en gevel – kost al snel duizenden euro’s. Uiteindelijk verdient die investering zich terug, maar daar gaan jaren overheen. Waar haalt u op dit moment het geld vandaan?

Tip 1: Subsidie

Als u een eigen huis bezit, kunt u als particulier subsidie aanvragen voor isolatie. U krijgt dan ongeveer 30 procent van de kosten terug. Om voor subsidie in aanmerking te komen, moet u aan een aantal voorwaarden voldoen:

• U isoleert binnen één jaar twee of meer delen van uw huis, bijvoorbeeld de vloer en de spouwmuur;
• U combineert één isolatiemaatregel met een warmtepomp, zonneboiler of aansluiting op een warmtenet;
• U laat de klus uitvoeren door een erkend bedrijf;
• U kiest voor zeer goede isolatie. 

Alle voorwaarden zijn op www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer te vinden. Daar leest u ook alle details over de vereiste isolatiewaarde.Soms zijn er subsidiepotjes van de gemeente of de provincie. U kunt dat voor uw eigen woonplaats opzoeken via de Verbetercheck: www.verbeterjehuis.nl/wizard

Tip 2: Lenen tegen lage rente

Er zijn voordelige leningen, speciaal bedoeld voor mensen die hun huis willen verduurzamen maar daar niet meteen het geld voor hebben. Als het goed is, gaat door isoleren de energierekening naar beneden. Met het geld dat u uitspaart, kunt u de aflossing van de lening gedeeltelijk of misschien zelfs helemaal betalen. De rente van de lening is vaak fiscaal aftrekbaar.

• Een voordelige energiebespaarlening kunt u afsluiten bij het Warmtefonds. U kunt tussen de €2500 en €25.000 lenen; wanneer u uw woning energieneutraal wilt maken zelfs €65.000. Hoe lang u aflost, hangt af van de hoogte van de lening. www.energiebespaarlening.nl
• Lenen bij de eigen hypotheekverstrekker kan ook. Onder andere Florius, ABN AMRO, Rabobank, ING, ASR en ASN hebben speciale hypotheken of groene leningen voor het verduurzamen van uw huis. De bedragen die u kunt lenen, liggen tussen enkele duizenden en enkele tienduizenden euro’s. Meestal krijgt u een bouwdepot dat twee jaar geldig is.
• Misschien kunt u een Duurzaamheidslening krijgen via de gemeente of provincie. Of uw gemeente meedoet, kunt u controleren op de website van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting. www.svn.nl/duurzaamheidslening
• Speciaal voor monumenten is er de Duurzame Monumenten-Lening met lage rente. Kijk op www.restauratiefonds.nl.

Let op: Er zijn hypotheekverstrekkers die korting geven op de hypotheekrente als uw woning energiezuiniger is geworden. U moet dan wel kunnen aantonen dat uw woning een beter (hoger)energielabel heeft gekregen. Informeer ernaar.

Tip 3: Zelf doen

Met zelf doen kunt u veel geld besparen. U betaalt immers alleen de materiaalkosten. Toch is het goed u te realiseren dat u alleen subsidie krijgt voor klussen die u uitbesteedt. Zo krijgt u op dakisolatie van €4400 een subsidie van €1900. Daarmee wordt het verschil tussen zelf doen en laten doen een stuk kleiner.

Tip 4: Samen doen

Het kan lonen om klussen aan te pakken met de buren. Soms geven bedrijven korting als ze op meerdere adressen tegelijk terechtkunnen. Maar ook door kennis te delen kunt u besparen. In Nederland zijn veel wijken met identieke huizen. U kunt dan volstaan met een warmtescan of een bouwkundig advies voor één huis.

De genoemde bedragen zijn gebaseerd op geschatte cijfers van MilieuCentraal. Kosten en energietarieven kunnen per huishouden sterk verschillen. (!)

1. Online isolatiescan

Kosten: gratis. Levert op: meer inzicht

2. Warmtescan

Kosten: €200–€400. Levert op: meer inzicht

3. Radiatorfolie

Kosten: enkele tientjes. Levert op: tientallen euro’s per jaar

4. Kieren dichten

Kosten: enkele tientjes. Levert op: tientallen euro’s per jaar

5. Gordijnen dicht

Kosten: geen. Levert op: tot meer dan €200 per jaar

6. Raamfolie

Kosten: €3 per m². Levert op: tot tientallen euro’s per jaar. Sluit de gordijnen zodra het donker wordt

7. Enkel glas vervangen

Kosten: ± €3700 (verschilt per woning). Levert op: enkele honderden euro’s per jaar

8. Vloer isoleren

Kosten: €1500–€3000. Levert op: enkele honderden euro’s per jaar

9. Spouwmuur of gevel isoleren

Kosten: €1000–€4000. Levert op: honderden euro’s per jaar

10. Dak isoleren

Kosten: €4000–€5000. Levert op: honderden euro’s per jaar

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine juni 2022.