Schaapsherder: een keiharde manier van leven

Getty Images

Ze zijn er nog: herders die schapen hoeden zoals zestig jaar geleden. Stijn Hilgers is schaapsherder ''een keiharde manier van leven, maar ook keimooi.'' 'Schapenheld' Stijn vertelt er graag over.

Tegenover nummer 18 moet je zijn, had schaapsherder Stijn Hilgers (35) aan de telefoon gezegd. ''Waar zandpad het veld in gaat.'' Maar nu wachten we al bijna drie kwartier op een stil weggetje aan de rand van Moergestel, in de Noord-Brabantse Kempen, en er is nog niemand te zien. Schapen zijn er wel. Op een omrasterd landje naast het pad liggen er zeker tweehonderd in de schaduw te suffen.

Het ochtendzonnetje is heerlijk, dus we zijn nog steeds niet boos als een paar minuten later dan toch een witte terreinwagen komt aanrijden. ''Sorry!'' roept de herder terwijl hij, gevolgd door zijn twee bordercollies, uit de auto springt. ''Er waren drie schapen ontsnapt, die moest ik eerst vangen. Hun kudde staat twintig kilometer verderop. En ik kon jullie niet bellen, want mijn I-Phone is gisteren stuk gegaan. Maar dan weet je het maar vast: mijn schapen gaan altijd voor.''

Vijf kilometer per dag

's Nachts liggen de Kempische heideschapen van herder Stijn, plaatselijk beter bekend als 'de Schapenheld', in een raster: een vierkant van netten die hij (om het even waar) in een uurtje kan uitzetten! Overdag grazen ze. Meestal leggen herder en kudde per dag een kilometer of vijf af. Soms niet meer dan vijfhonderd meter. Soms vijftien kilometer, als ze naar een verder gelegen begrazingsgebied geleid worden. ''Vijf, zes kilometer op een dag is het mooiste voor een schaap'', zegt Stijn. ''Ze moeten twee keer per dag drie uur grazen en tussendoor zo'n anderhalf uur herkauwen. Ze nemen een hap, zetten een paar stappen, nemen weer een hap en komen zo ongeveer een kilometer per uur voor uit. Happie-stappie noem ik het.''

Getty Images

Jonge hond in opleiding Heske loopt mee aan de lijn. Fence legt meer meters af. Als een dolle rent hij om de kudde heen zodra Stijn het raster voor de dieren heeft geopend. ''Way'', roept hij tegen de hond. En: ''Lie down!'' Tweehonderdvijftig schapen dringen zich door de nauwe opening. Pas als ze er allemaal door zijn, komt Fence weer overeind. ''Hatch, hatch, neem ze mee jongen'' moedigt Stijn hem aan. Rondjes rennend houdt de hond de boel bij elkaar en dirigeert het geheel de goede kant op. Vandaag hoeven de dieren niet zo ver te lopen. ls een wollige witte zee wiebelt de kudde een paar honderd meter het pad over. Dan mogen ze rechtsaf, naar hun werkterrein voor vandaag: een groot stuk grasland met struiken en lage bomen, door bossen omringd.

Een hond als hekwerk

''Fence en Hekske zijn mijn lopende hekwerken'', verklaart Stijn de namen van zijn honden. ''De volgende ga ik Raster noemen.'' Hekske mag binnenkort met vijf of zes schapen gaan trainen. Fence kan het prima alleen af. Schijnbaar onvermoeibaar blijft hij rond de kudde rennen om te voorkomen dat een schaap afdwaalt. Terwijl de kudde koers zet naar de beek mag Hekske even los van de lijn. Voor we het in de gaten hebben ligt ze in de beek. ''Ik had het kunnen weten'' zegt Stijn. ''Hekske had zeehond moeten worden.'' De beek heeft nog een verrassing in petto: onder een boom staat een lange houten tafel met daarop onze lunch. Anne, Stijns partner in privé en bedrijf, heeft de tafel voor ons gedekt met speltbrood, zelfgemaakte eiersalade en frambozenjam, schapennham en- kaas, siropen van aalbessen en vlierbloesem.

Getty Images

Tinkelende belletjes

Het is de romantiek ten top: de rustig grazende kudde, de tinkelende belletjes die een paar schapen om de nek dragen, Fence die onvermoeidbaar blijft rennen, en onder de boom een herder die brood en lamsworst voor ons snijdt. Romantiek? Stijn moet er een beetje om gniffelen. ''Het romantische beeld dat veel mensen hebben - de schapen die het werk doen terwijl de herder tegen een boom ligt- nee, dat is niet meer de werkelijkheid. Het is een keiharde manier van leven. Ik moet alles uit de kast halen om het hoofd boven water te houden. Door natuurbeheerders worden we haast niet meer ingehuurd: uit die hoek heb ik vrijwel geen inkomsten meer. Ik verdien m'n geld door mensen mee te nemen en door het vlees van de rammetjes te verkopen. Maar het is ook een kei-mooie manier van leven, met veel geluksmomenten. Als de lammetjes naar buiten gaan, als in augustus de heide weer boeit, of gewoon als mijn schapen lekker aan het eten zijn en er goed uitzien.

Iets mooiers is er niet

Stijn zou niet anders willen. ''Ik ben als schaapsherder geboren. Ik kan werkelijks niet mooiers verzinnen dan rondtrekken met een kudde die alleen nodig heeft wat de natuur biedt. En ik wil gewoon laten zien dat het kan: zorgen voor genieten, en bestaan van dieren. Wij denken nu dat de bio-industrie de norm is, maar die bestaat nog maar vijftig jaar. Het hoeden van kuddes is al vierduizend jaar oud. Toen de Egyptenaren hun piramides bouwden, liepen in de Brabantse Kempen al schaapskuddes rond. Zelfvoorzienend, vreedzaam, diervriendelijk, milieubewust en...'' Abrupt staat Stijn op van tafel als hij ziet dat de kudde in twee delen uiteenvalt. '...En duurzaam, wilde ik zeggen. Maar nu moet ik even hondje spelen. Fence heeft hulp nodig.'' Met grote passen beent hij luid fluitend de wei in. De schapen gaan altijd voor.

Getty Images

Een geweldig uitje

Ga mee met de kudde van Stijn!
Ook een keer op pad met herder Stijn-Hilgers en zijn Kempische heideschapen? Dat kan! Van twee uurtjes, tot een hele dag, of zelfs twee dagen (met een overnachting in het veld). Hou er rekening mee dat de schapen het dagprogramma bepalen: van te voren is vaak niet exact aan te geven hoe ver er gelopen wordt. Vanaf €19.50 p.p. (voor twee uur). Adres: Goorstraat 6, 5061DH Goirle. Telefoon: 06-24626788 of www.schapenheld.nl

Andere schapenwandelingen
Er zijn meer gastvrije herder in Nederland met wie je op stap kunt. Met z'n tweeën of een groep(je), en van knapzakwandeling tot driedaagse trektocht.