Tips voor efficiënt, veilig en sociaal hout stoken

Op Plusonline.nl bieden we iedereen de kans gratis kennis te maken met Plus Magazine. Hét maandblad bomvol informatie en inspiratie. Maar deze artikelen, dossiers en columns maken kost veel tijd en geld. Wilt u meer? Overweeg dan ook een abonnement op Plus Magazine

Vorig jaar waren de kachels niet aan te slepen door de hoge gasprijzen, sommige verkopers meldden destijds dat de verkoop wel vier keer over de kop ging. Hoeveel particulieren nu precies op hout stoken, is niet bekend, maar het Centraal Bureau voor de Statistiek meldt dat naar schatting in 1,3 miljoen huizen ‘de mogelijkheid bestaat om hout te verbranden voor warmte-opwekking’. En dat is dan zonder de piek van afgelopen jaar.

Rendabel stoken

Of het ook dit jaar nog voordelig is om op hout te stoken, hangt ten eerste af van hoé je stookt. Het rendement van open haarden is laag: zo’n 15 procent. Het gros van de warmte vliegt door de schoorsteen naar buiten. Het rendement van pelletkachels loopt op tot wel 85 procent. Bij gewone houtkachels hangt het rendement erg af van het type kachel, maar volgens Milieu Centraal ligt dat bij kachels meestal tussen de 60 en 80 procent. Zo zijn er gesloten kachels die met een ventilator de warmte verspreiden. Die geven snel en redelijk efficiënt warmte. En er zijn de zogenoemde speksteenkachels, waarbij de speksteen warm wordt en de warmte lang vasthoudt, maar het opwarmen ­ervan duurt langer.

Voordeliger dan gas?

Hout wordt meestal per kuub verkocht en de prijzen schommelen sterk. Het vochtpercentage kan ook nogal verschillen en dat heeft invloed op het gewicht. Hoe vochtiger hoe zwaarder, maar het stookt minder goed. Eén kuub gas bevat ongeveer evenveel energie als twee kilo goed gedroogd eikenhout. Omgerekend betaal je voor één kilo eikenhout snel tussen de €0,50 en €1. De gemiddelde prijs voor één kuub gas ligt bij het schrijven van dit artikel rond de €1,30 én gas gebruik je een stuk efficiënter dan hout.

Zo kan je een grove berekening maken wat een avondje stoken met het één of ander kost. Die som ziet er voor iedereen anders uit. In een open haard gaat, zoals gezegd, bijvoorbeeld zo’n 80 procent van de warmte ‘verloren’ en gooi je veel vaker een blokje bij. Maar misschien heb je wel een prima kachel en gratis eigen hout, dan ziet het sommetje er heel anders uit. Toch: als je het écht goed wilt uitrekenen is eigen hout ook niet gratis. Een goede kettingzaag kost algauw €300; geregeld is een nieuwe ketting nodig à €20 per stuk; wat smeerolie en dure synthetische benzine of stroom. Een elektrische kloofmachine om grote blokken kleiner te maken kost algauw €400. Of je moet willen hakken, maar dat is zwaar werk. Zo kan ook ‘gratis’ hout nog best in de papieren en in de blessures lopen. En de schoorsteenveger moet één keer per jaar vegen: €70 is niks bijzonders.

Misschien heb je nog een contract met lagere energietarieven en moet je hout kopen en laten bezorgen; dan is hout zelden goedkoper. Kan je goedkoop aan hout komen en heb je een goede kachel met een hoog rendement, dan kan het soms interessant zijn.

Over het algemeen is daarom het advies hout te gebruiken om bij te stoken. Zet de thermostaat laag – 16 of 17 graden – en stook één ruimte bij met hout op de momenten dat je daar zit. Op die manier stoken verlaagt het gasverbruik en levert zo dus ook wat op, want elke graad meer van de centrale verwarming, kost meer gas.

Nadelen

Aan stoken op hout kleven nog meer nadelen, want zo’n 750.000 mensen hebben serieus last van houtstook, meldt het Longfonds. Vorig jaar zijn voor het eerst maatregelen ingevoerd op ­EU-niveau. Die zijn een kopie van de Duitse nationale regels: nieuwe kachels zijn gebonden aan uitstootregels en de schoorsteen­veger moet houtstokers een filter aanbevelen als zij te veel uitstoten. Die regelsgelden hier (nog) niet, maar steeds meer gemeenten buigen zich over de vraag hoe ze overlast in het stookseizoen tegen kunnen gaan. Door op de goede manier te stoken (zie hierboven) kan je de overlast zelf al beperken.

Tips voor efficiënt, veilig en sociaal hout stoken

• Stook droog hout, bij voorkeur minimaal twee jaar gedroogd.
• Stook nooit met verf of chemicaliën bewerkt hout.
• Fruitbomenhout, beuk en eik hebben een hoge energiedichtheid en vervuilen de lucht minder.
• Houd rekening met longpatiënten. Stook niet op windstille dagen en als het mistig is, zeker niet in woonwijken.
• Laat de schoorsteen jaarlijks vegen. Altijd van bovenaf. De veger moet dus het dak op. Betaal middels een overschrijving. Dit is een bewijs voor de verzekering, mocht het huis afbranden. Laat de schoorsteen-veger rond de schoorsteen gaas aanbrengen zodat vogels er geen nesten in kunnen maken.
• Haal met een vochtige krant het roet van de kachelruitjes.
• Laat droog stookhout niet jarenlang liggen, want houtworm laat van het hout soms niets over.
• Koop een aszuiger om de kachel schoon te maken, zodat de luchtkwaliteit in huis goed blijft.
• Ventileer een beetje. Houtstook trekt veel zuurstof uit de kamer en maakt daardoor slaperig.
• Knijp zodra het hout brandt de zuurstof naar de kachel NIET af. Het hout brandt dan sneller en schoner. Veel mensen zijn gewend om de zuurstof wat af te knijpen om het hout langer te laten branden voor meer rendement. Maar die techniek past volgens veel stookexperts beter bij kolen dan bij hout. Sneller stoken, betekent eerder meer warmte die in de kachels en de huizen van nu lang blijft hangen.
• Zet een emmer met zand naast de kachel of de haard om het vuur, mocht het nodig zijn, snel te kunnen doven.