Veel mensen houden klachten nadat ze covid-19 hebben gehad. Ook na milde coronaziekte, dus zonder ziekenhuisopname, kunnen mensen nog wekenlang ziek blijven. Hoe komt dat? En gaat het nog over? Artsen en patiënten zijn op zoek naar de antwoorden.
Mensen die ernstig ziek worden door covid-19, moeten soms worden opgenomen op de intensive care. Het herstel van opname op de intensive care is sowieso intensief, zeker als de opname weken heeft geduurd. Maar liefst 7 op de 10 mensen krijgen last van het post-intensive care syndroom (PICS), hoe hoog dat aandeel is bij covid-19 is nog niet bekend.
Het post-intensive care syndroom kent op grote lijnen deze klachten:
- Spierzwakte en vermoeidhied
- Concentratie of geheugenproblemen
- Psychische klachten, zoals angst of somberheid.
Hier leest u meer over PICS.
Angst en vervreemding
Bij behandeling van covid-19 hebben mensen vaak geen of weinig bezoek gehad. Ze zijn geholpen zijn door zorgverleners in mondmaskers, handschoenen, schorten en een bril. Dat kan best eng zijn, schrijft Thuisarts voor mensen die op de ic zijn behandeld voor coronaziekte. Psychische klachten kunnen daardoor nog meer optreden. Ook zijn sommige mensen naar een ander ziekenhuis verplaatst. Het kan heel vervreemdend zijn om ineens in een andere omgeving wakker te worden.
Benauwdheid
De longontsteking die optreedt bij coronaziekte kan langer doorwerken. Mensen kunnen na herstel last blijven houden van benauwdheid of heesheid. Of je na covid longklachten blijft houden, is nog niet goed bekend, zo schreven revalidatieartsen samen met andere specialisten in deze richtlijn. Mogelijk is de langdurige beademing schadelijk voor de longen, mogelijk is het een effect van het virus zelf.
Het Longfonds heeft een speciale website opgezet om de kennis over blijvende longklachten te verzamelen. Zij signaleren bijvoorbeeld ook pijn in de longen en een slechter uithoudingsvermogen.
Slik en praatproblemen
Dit zijn bekende problemen na beademing. Omdat de beademing bij covid zo lang is, kunnen deze problemen aan het keelgebied extra hevig zijn. Logopedisten merken dat veel mensen stemproblemen houden.
Hart en vaten
Sinds kort is ontdekt dat stollingsproblemen en corona hand in hand kunnen gaan. Tijdens covid-19 kunnen mensen een longembolie, herseninfarct of hartinfarct hebben doorgemaakt, waarvan ze moeten herstellen. Een longembolie kan ook leiden tot longschade en aanhoudende benauwdheid.
Doorligwonden
Door het lang liggen, soms op de buik, kun je doorligwonden krijgen. Bij covid zijn veel mensen op de buik beademd, wat ook doorligwonden in het gezicht kan geven. Daarnaast kan het coronavirus zelf ook huidproblemen geven.
Vermoeid en verzwakt
Het longfonds signaleert dat mensen na covid-19 erg verzwakt zijn. Ze zijn veel sneller moe na traplopen, wandelen, fietsen of hardlopen en krijgen bijvoorbeeld meer rugklachten. De conditie moet dus echt weer worden opgebouwd. Wie spiermassa verliest, moet deze er weer bijeten en sporten. Extra eiwitten eten dus, bij het herstel.
Andere klachten
Artsen doen nog onderzoek naar de precieze gevolgen. Lang nog niet alles is bekend. Veel mensen hebben bijvoorbeeld na de ziekte nog altijd last van verlies van reuk en smaak, zo signaleert de NOS. Ook kunnen mensen een doof of prikkelend gevoel in de armen, benen, handen en voeten hebben. In deze Facebookgroep worden bijvoorbeeld veel klachten gedeeld door ex-covid patienten. Pathologen zien bij overleden covid-patienten ook veel meer schade dan alleen die in de longen.
De revalidatie kan weken tot maanden duren. Niet iedereen herstelt volledig, aldus Thuisarts. Als je weer naar huis mag, dan kun je hulp zoeken bij huisarts fysiotherapeut, psycholoog, wijkverpleegkundige, maatschappelijk werker en/of diëtist. Mensen die kwetsbaar zijn en erg ziek zijn geweest krijgen een traject bij de geriatrische of medische revalidatie.
Meer weten over herstel na coronaziekte? Beluister hier de podcast Gezond gesprek met diëtist en fysiotherapeut.
Bron: Thuisarts, Federatie Medisch Specialisten, Longfonds, Fysiotherapie en wetenschap, NOS, RTL nieuws
