Last van rosacea? Dit kun je zelf doen en zo helpt de dermatoloog je verder

Getty Images

Al is er nog weinig bekend over de oorzaak, de huidziekte rosacea kan vaak goed worden behandeld. Gelukkig maar, want niemand loopt graag rond met rode vlekken. Dermatoloog Marco van Coevorden over de triggers en de behandeling.

Rode vlekken, pukkels, een branderig gevoel en zelfs verdikkingen op de neus: rosacea is een heel vervelende huidaandoening die je behoorlijk kan belemmeren. De ziektelast is zwaarder dan veel mensen denken, weet dermatoloog Marco van Coevorden. Hij behandelt regelmatig mensen met rosacea in zijn kliniek. “Een huidaandoening doet iets met je zelfvertrouwen. Daarom vind ik dat we er alles aan moeten doen om mensen met rosacea te helpen. Gelukkig kunnen we met behandelingen de huid echt verbeteren.”

Hoe weet je of je rosacea hebt, en geen couperose of acne?

“Rosacea is eigenlijk een gevorderde vorm van couperose. Naast rode vlekken en soms zichtbare bloedvaatjes zie je ook puistjes, rode bultjes en etterkopjes in het gezicht. Het begint meestal pas op latere leeftijd, vanaf 30-plus, en komt veel voor. Ongeveer één op de zes vrouwen en één op de tien mannen heeft het, in verschillende vormen. Mensen met een lichtere huid hebben er vaker last van.”

Welke vormen van rosacea zijn er?

“Er zijn vier verschillende vormen met specifieke kenmerken. Bij de bloedvaatjesvorm, couperose, zie je rode vlekken en zichtbare vaatjes op de jukbeenderen, kin en neus. Dan is er de vorm met roodheid en ontstekingen, daar heb je ook pukkels en puistjes bij. In het geval van fibromateuze rosacea, de derde vorm, is er sprake van roodheid in het gezicht en vooral verdikkingen op de neus, bloemkoolachtige plekken. Als vierde vorm is er rosacea rond de ogen, die zijn dan rood en geïrriteerd. Hiermee kom je meestal bij de oogarts terecht. Je kunt meerdere vormen van rosacea tegelijk hebben, bijvoorbeeld couperose én ogen die zijn aangedaan. Of pukkeltjes én verdikkingen op de neus.”

Hoe komt het dat het meestal pas na je 30ste begint?

“De oorzaken van rosacea zijn nog niet helemaal duidelijk. We weten welke factoren een rol spelen, maar niet hoe het precies ontstaat. Door onderzoek is wel bekend wat het níet veroorzaakt. Zo speelt wat je eet geen rol. Voeding kan wel een trigger zijn, dus een reden waardoor het opvlamt, maar het is geen oorzaak. Op internet circuleren diëten tegen rosacea. Die helpen niet. Erfelijkheid speelt wel een rol. Vaak hoor ik: ‘Mijn moeder heeft het ook gehad.’ Het immuunsysteem heeft er ook mee te maken, de pukkels en puistjes kunnen het gevolg zijn van ontstekingscellen.”

Klopt het dat er ook een mijt bestaat waar je last van kunt krijgen?

“Dat kan inderdaad meespelen. De demodex-mijt zit bij veel mensen op de huid. De een merkt daar niks van, bij de ander kan het ontstekingen veroorzaken. Het lichaam reageert dan op die mijt. Uit onderzoek blijkt dat mensen met rosacea vaak meer van deze mijt op hun huid hebben.”

Is gekruid eten een trigger?

“De triggers verschillen per persoon. Vaak vraag ik patiënten om voor zichzelf na te gaan wat bij hen een trigger is zodat ze daar rekening mee kunnen houden. Zonlicht is een bekende, net als de temperatuurwisseling als je uit de kou in een warme ruimte komt. Ook fysieke inspanning kan een opleving van de huiduitslag veroorzaken. En dan zijn er inderdaad voedingsmiddelen zoals gekruid eten en alcohol.

Zonlicht is een bekende trigger, net als fysieke inspanning en gekruide voeding

Iedereen gaat anders om met zijn of haar triggers. Emoties zoals stress vermijden kan natuurlijk niet altijd. Je kunt ook moeilijk je leven zo indelen dat je van alles laat om een opleving te vermijden. Wij zien dat de een daar makkelijker mee omgaat dan de ander. Sommige mensen laten consumpties met alcohol tijdens een receptie staan, daar willen ze niet onder de rode vlekken zitten, maar thuis drinken ze wel soms een glaasje.”

Gaan mensen snel naar de dokter met rosacea-klachten?

“Nee. Dat komt doordat ze denken: ik ben er toch niet echt ziek van? Ik leg patiënten dan uit dat ze wel degelijk een ziektelast hebben. Zo kan een dikke neus veel met je zelfvertrouwen doen. De huiduitslag kan vervelend en branderig aanvoelen. En een paar puistjes kun je nog wel camoufleren met make-up, maar als de huiduitslag heftig is, wordt dit moeilijker. Mensen kunnen echt last hebben van rosacea. Dan voelen ze zich warm worden en weten: straks zit ik weer vol pukkeltjes en puistjes. Daardoor gaan ze bepaalde situaties vermijden, bijvoorbeeld feestjes. Die ziektelast vind ik een valide reden om alles uit de kast te trekken zodat de rosacea minder wordt.”

Je voelt je warm worden en weet: straks zit ik weer vol pukkeltjes en puistjes

Welke behandelingen zijn er?

“Er is veel mogelijk, maar het hangt er wel vanaf welke vorm iemand heeft. Zo kun je pukkeltjes insmeren met een antibioticum of isotretinoïne, een zwaar medicijn dat ook voor acne wordt gebruikt. Tegen de mijt helpt het om te smeren met ivermectine. Meestal werken deze crèmes goed, al kan het even duren voordat je effect ziet. Voor de vorm van rosacea waarbij veel bloedvaatjes zichtbaar zijn, is er een crème die deze laat samentrekken. Nadeel is dat de crème wit is. Je moet je hele gezicht ermee insmeren, anders zie je kleurverschillen, en daarna moet je make-up gebruiken omdat het er anders ongezond wit uitziet. De crèmes moet je zelf betalen.”

Wat als crèmes niet aanslaan tegen rosacea?

“Dan zijn er nog andere mogelijkheden die we kunnen proberen. Je kunt antibiotica, doxycycline, slikken gedurende een langere periode, en dit combineren met het smeren van crèmes. Na die periode stop je met de antibiotica en smeer je nog een paar maanden door met de crème die het beste bij jou aanslaat.”

Is het laseren van de vaatjes ook een optie?

“Met laseren kun je voor een meer steady effect de bloedvaatjes vernietigen. Ook die behandeling gaat meestal samen met crèmes of antibiotica. Er zijn zo’n drie tot zes behandelingen nodig en na een jaar moet je een onderhoudsbehandeling doen. Je maakt immers weer nieuwe bloedvaatjes aan. De laserbehandelingen moet je ook zelf betalen.”

Hebben de behandelingen een blijvend effect, of moet je steeds opnieuw aan de crèmes of medicatie?

“Rosacea valt meestal goed onder controle te krijgen, maar patiënten zijn over het algemeen niet 100 procent klachtenvrij gedurende de hele dag. Vaak zien we dat wanneer een behandeling aanslaat, het een periode rustig is. Na een tijdje leeft het weer op en zal iemand toch weer onder behandeling moeten. Rosacea is dus wel te behandelen, maar niet te genezen. Daarom is het zuur dat mensen veel van hun behandeling zelf moeten betalen.”

Wat kun je zelf doen om klachten bij rosacea te verminderen?

“Om te beginnen: erachter komen wat bij jou de triggers zijn en die proberen te vermijden, mits dit kan zonder dat het drastisch ingrijpt in je leven. Niet meer naar de sauna is bijvoorbeeld jammer als je daar veel van houdt, maar je kunt erover nadenken of zo’n bezoekje het waard is als je klachten er flink van kunnen verergeren. Wat ook belangrijk is: je gezichtsverzorging onder de loep nemen. Dat moet je heel voorzichtig aanpakken. De huid is ziek, dus gebruik geen producten die kunnen irriteren. Ik raad ook vaak een bezoek aan een huidtherapeut aan. Daarvoor heb je geen verwijzing nodig. De huidtherapeut kan laseren, de huid verzorgen en meekijken welke producten goed zijn bij jouw huid. Het begint trouwens allemaal met het krijgen van een goede diagnose, dus dat is eigenlijk het eerste wat je moet doen: de stap naar een arts zetten.”

Een huidtherapeut kan meedenken over producten die wel goed zijn voor jouw huid

Je kunt er beter niet te lang mee rond blijven lopen?

“Inderdaad. Ik spreek vaak mensen die iets hebben van: ach, mijn moeder had het ook en zij had er geen last van, dus wat zou ik me druk maken? Als jij tevreden met jezelf, is dat natuurlijk helemaal goed. Maar als je wél met die rosacea zit, ga dan naar de huisarts. Die kan je vaak al goed helpen en kan je ook verwijzen naar een dermatoloog. Zo kun je je huid een stuk beter maken. Ook als het jaren geleden is dat je bij de huisarts of een dermatoloog bent geweest met rosacea, kan het goed zijn om daar weer eens langs te gaan. Wanneer de behandeling toen niet aansloeg, kan een andere behandeling nu misschien wel werken.”

Heb je last van die rosacea, ga dan naar de huisarts. Die kan je echt helpen

Hoe reageren mensen wanneer een behandeling goed aanslaat?

“Het lijkt vaak alsof er een enorme last van ze is afgevallen. Mensen komen met een heel andere houding naar mijn spreekuur. Ze zijn veel meer ontspannen. Vaak hebben ze al lang last gehad, veel geprobeerd, dus zijn ze heel blij wanneer de rosacea eindelijk onder controle is.”