Tijdens warme dagen drogen planten snel uit, maar ook op koude dagen, wanneer het enorm hard waait. Veel planten hebben tijdens de warme dagen moeite om vochtig te blijven. Zij moeten dan met behulp van gietertjes water en tuinsproeiers in leven worden gehouden. Klimaatwetenschappers voorspellen dat de dagen in de toekomst warmer worden en de buien korter, maar heviger. Voor de tuinbezitters is het dus wellicht verstandig om de planten en de bodem klaar te maken. Deze voorbereiding is simpel, maar neemt wel wat tijd in beslag.
Een sponsachtige bodem
De bodem van de tuin moet als een soort spons fungeren, die bij hevige buien het regenwater effectief opneemt en in droge periodes het water weer langzaam loslaat. Zo voorkom je slap hangende plantjes. Met een verhoging van het organische stofgehalte van de grond kun je ervoor zorgen dat de bodem van je tuin als een soort spons werkt. Het kan een enorme hoeveelheid water vasthouden voor droge tijden. Hierbij geldt wel een belangrijke regel “gebruik kleine en trage oplossingen”. Want dit is geen snelle oplossing die je aan het begin van een seizoen kunt gebruiken en waar je dan gelijk van kunt profiteren. Maar het biedt wel de optimale oplossing op lange termijn: minder moeite en mooiere planten.
Verhoging van organisch materiaal in de bodem
Twee stappen om de hoeveelheid organisch materiaal in de bodem te verhogen.
Stap 1: Voer geen bladeren, gras, snoeiafval en ander organisch materiaal af. Alles wat je gewoonlijk de biobak in gooit heb je juist in je tuin nodig om het organische gehalte van je bodem te verhogen. De meeste bladeren verteren snel, maar sommige materialen doen er iets langer over. De materialen die minder snel verteren zou je eventueel op een composthoop of onder je struiken kunnen gooien.
Stap 2: Voeg organisch materiaal toe. Organisch materiaal is overal gratis te krijgen en meestal wordt het zelfs met grote vrachtwagens de woonwijken uitgehaald richting de kolencentrale of biovergister. Deze materialen kun je op de grond tussen de planten leggen. Schimmels, bacteriën en ander bodemleven doen de rest van het werk. Ze zullen alles afbreken en omvormen tot luchtige humus. Deze humus is een optimale spons die vol bodemleven zit en voedingsstoffen voor je planten. De grond is beschermd tegen uitdroging, doordat er steeds een laag mulch wordt toegevoegd.
De voor en nadelen van organisch materiaal
Elk soort organisch materiaal heeft zijn voor- en nadelen. Hieronder een aantal voorbeelden.
- Bladeren van bomen: Deze bladeren verteren snel en worden door wormen onder de grond getrokken, opgegeten en uitgepoept. Daarnaast verteren de bladeren van inheemse planten iets sneller en verzuren bladeren van eiken de bodem. Hiernaast kunnen notenbomen een vertragend effect hebben op de groei van andere bomen. Ook verteren de groenblijvende planten nog langzamer. Maar als je deze bladeren mixt heeft het geen vertragende werking.
- Compost: gemeentecompost zit vaak vol plastic. Compost wordt snel opgenomen in de bodem en is snel beschikbaar voor planten. Alleen is het duur en kost het veel tijd om het zelf te maken.
- Grasmaaisel: Grasmaaisel is overal beschikbaar en is makkelijk te strooien tussen je planten of onder je struiken waar het zal verteren. Het is wel van belang dat je dit soort materialen doorlucht, want schimmels en wormen hebben ook lucht nodig.
- Snoeiafval: Klein snoeiafval kan makkelijk en overal in de tuin worden gebruikt. Groter snoeiafval zoals takken kun je in een takkenril (opslagplaats voor takken) stoppen en het langzaam laten verteren.
- Houtsnippers: Houtensnippers kun je soms gratis in grote hoeveelheden krijgen, bijv. bij hoveniers en gemeentewerkers. Deze snippers verteren langzamer dan bladeren en maaisel. Als je snel wil bemesten is dit niet handig. Wel is dit handig als je de organische stof in de bodem langdurig wil vergroten.
- Stro en hooi: Deze verteren wat langzamer. Maar het voordeel is dat je stro en hooi, indien je een paardenliefhebber hebt, gratis en in grote hoeveelheden kunt krijgen.
- Mest: Met mest kun je de bodem verrijken. Het is wel belangrijk om mest te hebben van dieren die niet ontwormd zijn. Want je hebt de wormen hard nodig in je tuin om de plantenresten om te zetten in humus. Ook is het handig om de mest met andere organische materialen te mengen.
- Koffieprut: Deze is ideaal voor de tuin: het zit vol stikstof, fosfor en kalium. Koffieprut wordt in de tuincentra vaak in codes aangegeven: N (stikstof), P (fosfor) en K (Kalium). Het overmatig gebruik van koffieprut is niet gezond voor de planten, omdat zij dan te veel voeding tegelijk binnenkrijgen. Maar als je dit verdeelt of eerst op je composthoop gooit, komt dat helemaal goed.
Om in je organisch materiaal een goede verhouding te creëren tussen stikstof en koolstof kun je volgende regel onthouden: te veel koolstof, te weinig stikstof. De verhouding in je organische mix tussen ‘groen’ (nat, groen, vers en veel stikstof) en ‘bruin’ (droog, houtig, karton, stro, luchtig en veel koolstof) moet in evenwicht zijn. Het groene levert de voeding, het bruine de structuur.
Hoe snel verteert organisch materiaal?
Een tuin met weinig bodemleven neemt organisch materiaal minder snel op. Het neemt wat tijd voordat het bodemleven van het organisch materiaal eet. Zodra je ziet dat het organisch materiaal in de bodem afneemt, moet je wat extra materiaal toevoegen. De bodem zal dit dan sneller opnemen en wordt luchtiger.
Drie tips om de tuin geschikt te maken voor alle periodes
Tip 1: Voorkom dat de grond uitdroogt
Men denkt vaak dat de warmte uitdroging veroorzaakt, maar dat is niet altijd zo. Bij blote grond is dit wel het geval, door de direct aanraking met de zon. Uitdroging van de grond ontstaat meestal door de wind die vocht wegblaast. Bedek dus altijd de bodem met mulch of met planten zoals bodembedekkers.
Tip 2: Hou de wind buiten de deur
Gebruik materialen zoals struiken, schuttingen, windsingels en hagen om de wind uit je tuin te houden.
Tip 3: Koppel regenwater af
Kijk of je de afvoerbuizen van regenwater van daken kunt afkoppelen, zodat het regenwater de tuin in vloeit. Door zo’n aanpassing te maken en het organische stofgehalte te verhogen, wordt de bodem luchtiger en sponziger. Bij een hevige bui zal het regenwater alsnog snel worden opgenomen. Vijvers en poelen kunnen daarbij ook helpen natuurlijk.
Een optimaal resultaat
Met de bovengenoemde tips bouw je een voedingsrijke en klimaatadaptieve tuin. Je planten zullen gezonder en beter groeien. De bodem van je tuin zal het regenwater voor je vasthouden en bij droge periodes loslaten. Verder zal het bodemleven tot bloei komen.
