Wat is een scam en hoe herken je een scammer?

Een online scam is eigenlijk een vorm van oplichterij die erop gericht is om uw geld of persoonlijke informatie te stelen. Scammers doen zich vaak voor als iemand die u vertrouwt, zoals een vriend of een vertegenwoordiger van een bedrijf, om u zover te krijgen dat u actie onderneemt. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, maar het doel is altijd hetzelfde: stelen. Hieronder bespreken we de meest voorkomende soorten scams.

9 beruchte online scams

Vishing, phishing en cryptofraude zijn populaire technieken die criminelen gebruiken om mensen geld afhandig te maken. Maar hoe herkent u ze en hoe voorkomt u dat u slachtoffer wordt? Laten we ze een voor een doornemen.

1. Phishing en vishing

Phishing-scammers versturen e-mails met links die uw apparaat kunnen infecteren. Klikt u op zo'n link, dan kan er spyware worden gedownload of wordt u naar een valse website geleid. Vaak doen criminelen zich voor als een medewerker van uw bank, een bekend bedrijf of zelfs de overheid om betrouwbaar over te komen.

Een goed voorbeeld is de hack van de KNVB in april 2023. Een medewerker trapte in een phishingmail en klikte op een schadelijke link, waardoor ransomware op de systemen van de voetbalbond werd geïnstalleerd. De hackers, bekend als Lockbit, eisten meer dan een miljoen euro losgeld om de gegijzelde gegevens vrij te geven.

Vishing, aan de andere kant, maakt gebruik van telefoongesprekken en Voice over IP (VoIP). Bij vishing-aanvallen doen oplichters alsof ze bellen namens een legitiem bedrijf of als iemand die u kent. U kunt zelfs een voicemail ontvangen van een vervalst nummer met het verzoek om terug te bellen. Zodra u dat doet, krijgt u een robot aan de lijn die u vraagt om uw gegevens in te voeren, die vervolgens direct naar de scammer worden doorgestuurd.

2. Pensioenfraude

Pensioenfraude in Nederland draait vooral om niet-afgedragen premies en niet zozeer om oplichters die het gemunt hebben op individuele pensioengerechtigden. Maar omdat dit soort fraude in andere landen veel voorkomt, is het goed om hier ook van op de hoogte te zijn.

Oplichters proberen uw spaargeld te stelen door u met een enorme belastingaanslag te belasten. Ze kunnen contact met u opnemen via telefoon, e-mail of sms en u het volgende proberen wijs te maken:

• Ze zijn op de hoogte van mazen in de wet waardoor u meer belastingvrij pensioen kunt krijgen.

• Ze bieden u een ‘lening’, ‘voorschot’ of ‘cashback’ van uw pensioen aan.

• Ze raden u aan om al uw geld in één fonds te beleggen, zodat het voor hen makkelijker is om een groot bedrag van u te stelen.

• Ze beloven u toegang tot uw pensioen vóór de pensioengerechtigde leeftijd.

• Ze zetten druk op u om snel een beslissing te nemen.

Getty Images

3. Tech support scams

Bij tech support scams doen oplichters zich voor als medewerkers van een bekend technologiebedrijf. Ze laten slachtoffers geloven dat er een probleem met hun computer is en vragen toegang tot hun systeem om het op te lossen. Eenmaal binnen proberen ze gevoelige gegevens te stelen.

Scammers gebruiken verschillende tactieken:

• Cold calling 

Ze bellen u en zeggen van een gerenommeerd technologiebedrijf te zijn. Ze beweren dat uw computer een virus heeft en bieden tegen betaling aan het probleem op te lossen.

• Phishing-e-mails

Valse e-mails van zogenaamd legitieme technologiebedrijven waarschuwen voor problemen met uw account en vragen u op kwaadaardige links te klikken.

• Online advertenties of pop-ups

Advertenties of pop-ups die gratis technische ondersteuning aanbieden, kunnen leiden tot malware-infecties.

4. Doxxing

Doxxing is het opzettelijk openbaar maken van iemands persoonlijke informatie zonder toestemming. Dit kan telefoonnummers, huisadressen en andere gevoelige informatie omvatten, wat slachtoffers blootstelt aan intimidatie of zelfs stalking. Scammers krijgen deze informatie via datalekken, door uw apparaat te hacken of door u op sociale media te volgen.

5. Spam

Dagelijks worden er miljarden spam-e-mails verzonden. Of het nu gaat om berichten met 'Tijdelijke aanbieding: mis het niet!' of 'Beveiligingswaarschuwing van Google', de meeste spammailtjes bevatten malware die uw apparaat kan infecteren. Wees voorzichtig met links die u naar ongewenste websites leiden.

6. Voorschotfraude

Bij voorschotfraude ontvangt u een e-mail waarin de afzender om financiële hulp vraagt of u vraagt vooruit te betalen voor een dienst die u nooit zult ontvangen. Negeer dergelijke verzoeken en deel nooit uw persoonlijke gegevens, want oplichters kunnen deze gebruiken om uw bankrekening leeg te roven.

7. Datingfraude

Pas op voor online datingfraude. Oplichters proberen snel een relatie met u op te bouwen en uw vertrouwen te winnen, vaak met de bedoeling om geld of goederen van u te vragen. Deze scammers, ook wel 'catfishers' genoemd, doen zich voor als iemand anders met als doel u op te lichten.

8. Pakketfraude

Tijdens de coronaperiode was pakketfraude extra populair. Oplichters doen zich voor als pakketbezorgers en sturen berichten waarin ze beweren dat u een pakket heeft dat moet worden opgehaald of waarvoor douanekosten moeten worden betaald. Klik nooit op links of geef persoonlijke informatie als u niet zeker bent van de bron.

9. Cryptofraude

In de wereld van cryptocurrency zijn er veel manieren waarop scammers u geld kunnen afhandig maken. Valse websites en apps, evenals pump-and-dump-schemes, zijn veelvoorkomende methoden voor oplichters.

Bij pump-and-dump-schemes hypen oplichters een munt zodat anderen deze kopen en de waarde stijgt. Zodra de prijs hoog genoeg is, verkopen ze hun aandelen, waardoor de prijs keldert en de kopers met waardeloze munten achterblijven. Wees dus voorzichtig met investeringen in plotseling populaire munten of tokens.

Getty Images

Hoe herken je een scammer?

Er zijn vijf belangrijke tekenen waaraan u een scammer kunt herkennen:

• Ze vragen om persoonlijke informatie: Legitieme bedrijven vragen nooit om gevoelige gegevens via e-mail of telefoon.

• Het adres van de afzender ziet er vreemd uit: Controleer altijd of de naam van het bedrijf goed gespeld is. Een klein detail kan al een indicatie zijn van oplichting.

• Ze proberen uw emoties te beïnvloeden: Een professionele organisatie zal u niet onder druk zetten of bang maken.

• Ze nemen ''zomaar'' contact met u op: Wees voorzichtig als een bedrijf u onverwacht benadert. Bel het bedrijf op een vertrouwd nummer om de zaak te verifiëren.

• Het lijkt te mooi om waar te zijn: Als iets te goed lijkt om waar te zijn, is dat vaak ook zo. Klik nooit op verdacht uitziende links.

Waar is het risico op online scams het grootst?

Het risico om opgelicht te worden is overal online aanwezig. Maar er zijn plekken waar de kans groter is. Online marktplaatsen en sociale media zijn vaak hotspots voor scams. Oplichters zijn altijd op zoek naar plekken waar geld te vinden is.

Volg deze drie tips om uzelf te beschermen:

1. Verklein uw online voetafdruk: Deel zo min mogelijk informatie over uzelf. Gebruik een apart e-mailadres voor online aanmeldingen.

2. Deel nooit zomaar persoonlijke informatie: Geef nooit geld of gegevens aan iemand die u niet 100% vertrouwt.

3. Gebruik een wachtwoordmanager en/of VPN: Bewaar uw wachtwoorden veilig en gebruik een VPN om uw internetverbinding te beveiligen.

Door deze tips te volgen, kunt u uzelf beter beschermen tegen de vele online scams die er zijn. Blijf waakzaam en laat u niet misleiden!

Meer informatie

Heeft u een raar telefoontje of een vreemd bericht via e-mail ontvangen? Meld dit dan bij de Fraudehelpdesk en lees meer over eventuele vervolgstappen.