Waarom is dat een probleem?
De Autoriteit Persoonsgegevens (afgekort AP) waarschuwt mensen om geen chatbots te gebruiken om stemadvies te krijgen.
Een chatbot is een computerprogramma dat praat als een echt persoon. U kunt er vragen aan stellen, en dan krijgt u een antwoord terug. Zo’n systeem werkt met kunstmatige intelligentie – dat noemen we ook wel AI. Dat betekent dat de computer zichzelf slimmer maakt door van veel informatie te leren.
De AP, een organisatie die in Nederland let op hoe zorgvuldig met uw persoonlijke gegevens wordt omgegaan, zegt dat de chatbots die stemadvies geven niet betrouwbaar zijn. Volgens hun onderzoek zijn de adviezen niet neutraal. Dat betekent dat ze niet eerlijk zijn, en vaker bij bepaalde politieke partijen uitkomen dan bij andere.
Wat onderzocht de Autoriteit Persoonsgegevens?
De AP vergeleek vier verschillende chatbots met twee bekende stemhulpen: Kieskompas en StemWijzer. Deze twee websites zijn speciaal gemaakt om mensen te helpen bij het kiezen van een politieke partij. Ze werken met vragenlijsten en berekenen op basis van uw antwoorden welke partij goed bij u past.
De chatbots gaven echter vaak hetzelfde advies, ongeacht wat iemand vroeg of invulde. Volgens het onderzoek kwamen de chatbots opvallend vaak met partijen zoals PVV of GroenLinks-PvdA als beste keuze, zelfs als de antwoorden beter pasten bij andere partijen.
Partijen als D66, VVD en SP kwamen minder vaak naar voren. En partijen als BBB, CDA en DENK werden bijna nooit geadviseerd, ook niet wanneer de antwoorden precies bij hen pasten.
Waarom is dat een probleem?
Volgens Monique Verdier, de vicevoorzitter van de AP (dat is iemand die de tweede hoogste leidinggevende is), lijken chatbots handige hulpjes – maar dat zijn ze op dit gebied niet.
Ze zegt: “Ze slaan de plank mis.” Dat betekent dat ze er vaak naast zitten met hun advies. Daardoor kan het gebeuren dat iemand per ongeluk het advies krijgt om op een partij te stemmen, die eigenlijk niet past bij wat die persoon belangrijk vindt.
Dat is een probleem, omdat verkiezingen eerlijk moeten verlopen en iedereen een eigen, goed geïnformeerde keuze moet kunnen maken. Als een chatbot u op het verkeerde been zet, dan maakt u misschien een keuze die niet bij u hoort.
Wat wil de Autoriteit Persoonsgegevens nu?
De AP vindt dat bedrijven die chatbots maken zich aan strenge regels moeten houden als ze zulke stemadviezen aanbieden. Mensen moeten eerlijk en duidelijk worden geïnformeerd over hoe een stemadvies tot stand komt.
Ook moet het duidelijk zijn welke informatie de chatbot gebruikt en of er vooroordelen in zitten – bijvoorbeeld als het systeem is getraind met teksten die één kant van het politieke spectrum vaker laten zien dan de andere.
Kort gezegd: gebruik chatbots gerust om informatie te zoeken, maar niet om te bepalen op wie u stemt. Daarvoor kunt u beter betrouwbare hulpmiddelen gebruiken, zoals de StemWijzer of het Kieskompas, die speciaal zijn gemaakt om u te helpen bij een eerlijk stemadvies.
