Eerder heeft u geschreven over een echtpaar zonder kinderen waarvan de echtgenoten vlak na elkaar overlijden en dat dan de familie van degene die als laats overlijdt alles erft. Een tijdje terug heb ik echter gelezen dat er een uitspraak was van een rechter die hierover anders heeft beslist omdat dit niet redelijk zou zijn. Wat is nu juist?
Alles wat u schrijft is op zich juist. Om met het laatste punt te beginnen: In 2019 heeft de rechtbank Den Haag in een zaak waarin een man en een vrouw op hun huwelijksreis binnen een half uur na elkaar zijn overleden beslist dat - anders dan de wettelijke bepalingen - toch uitgegaan mocht worden van gelijktijdig overlijden. Hierdoor erfde zowel de familie van de man als van de vrouw ieder de helft. Reden was dat toepassing van de wet op basis van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. In hoger beroep heeft het Hof echter de uitspraak van de rechtbank vernietigd.
Volgens het Hof moet een rechter namelijk juist vanwege de rechtszekerheid extra voorzichtig zijn om een erfrechtelijke regel buiten toepassing te laten. Daarvoor moeten uitzonderlijke omstandigheden aan de orde zijn; hiervan was in dit geval geen sprake. Gevolg: omdat de vrouw eerder is overleden dan de man is hij op dat moment de enige erfgenaam. Hierdoor erft na zijn overlijden de familie van de man indirect (via de nalatenschap van de man) ook het vermogen van de vrouw.
N.B. Dit gevolg kan voorkomen worden door in een testament een overlevingsclausule op te nemen.
N.B. Fiscaal geldt het volgende. Sinds 1 januari 2010 staat er een dertig-dagen-clausule in de Successiewet. Deze clausule zorgt ervoor dat de erfbelasting van een erfgenaam wordt verminderd tot nul als hij zelf ook binnen dertig dagen overlijdt. Hiermee wordt dubbele heffing van erfbelasting bij overlijdens kort achter elkaar over hetzelfde vermogen, voorkomen.
