Duimartrose: symptomen en behandeling

Duimartrose, ook CMC-artrose of rhizarthrose genoemd, is een vorm van artrose waarbij het kraakbeen in het gewricht aan de basis van je duim slijt. Dat gewricht, het CMC I-gewricht, verbindt je duim met je handwortelbeentjes.

Symptomen van duimartrose

Slijtage van de duim betekent dat het kraakbeenlaagje dat in een gewricht zit en ervoor zorgt dat botten goed kunnen scharnieren, beschadigd is. Omdat hierdoor bot tegen bot schuurt, ontstaan haakjes en scherpe randen en dat geeft pijnklachten en vaak ook zwelling, stijfheid en minder kracht. De klachten uiten zich vaak in een scherpe of zeurende pijn in het gebied van de duimmuis bij bijvoorbeeld het optillen van een kopje, het omslaan van een bladzijde of het opendraaien van de kraan. Je merkt het dus vooral bij knijpen of draaien. Ook het niet meer kunnen uitwringen van een poetsdoek is een veelvoorkomende klacht bij duimartrose. Het zijn alledaagse handelingen, waarbij je merkt dat je duim niet meer zo goed meewerkt. Bij verergering van de artrose kan krachtsvermindering, stijfheid en toenemende pijnklachten, ook in rust ontstaan. Soms is er zwelling of een bobbel aan de onderkant van de duim. In een later stadium voel je de pijn ook in rust of zelfs ’s nachts, en soms is er zelfs sprake van een vervormde duimstand.

Omdat vrouwen eerder last krijgen van duimartrose wordt het ook wel een 'huisvrouwenduim' of een 'breiersduim' genoemd

Wie krijgt het?

In totaal hebben ruim 1,6 miljoen Nederlanders een vorm van artrose. Duimartrose is een van de meest voorkomende vormen en vrouwen zijn er gevoeliger voor dan mannen. Leeftijd speelt een grote rol: naarmate je ouder wordt, wordt het kraakbeen dunner en kwetsbaarder. Maar ook hormonale veranderingen, zoals de overgang, lijken een rol te spelen bij het ontstaan van artrose aan de duimbasis. Daarnaast kunnen overbelasting, oude verwondingen of erfelijke aanleg een rol spelen. Denk aan jarenlang handwerk, veel knijpen of wringen, of een oude verstuiking waardoor je duimgewricht instabiel is geworden. Omdat vrouwen eerder last krijgen van deze aandoening wordt het ook wel een 'huisvrouwenduim' of een 'breiersduim' genoemd.

Wat kun je zelf doen?

• Pas je handgebruik aan
  Vermijd langdurig knijpen, wringen of draaien. Gebruik hulpmiddelen. Een handwringer is een hulpmiddel waarmee je gemakkelijk en zonder veel moeite vaatdoekjes of werkdoekjes kunt uitwringen. Pennen met een dik handvat zorgen dat je duim minder hoeft te knijpen. Er zijn ook potopeners, ergonomische handvatten, sleutelhulpjes en ritstrekkers. Kleine aanpassingen maken al een groot verschil.
• Gebruik een brace of spalk
  Een duimspalk ondersteunt het gewricht en vermindert de pijn. Je kunt hem dragen bij huishoudelijke taken of juist ’s nachts. Een ergotherapeut helpt bij het kiezen van de juiste brace.
• Blijf bewegen
  Ook met artrose geldt: rust roest. Regelmatige hand- en duimoefeningen houden je gewrichten soepel en de spieren sterk.
• Let op je leefstijl
  Een gezond gewicht en een evenwichtige voeding ondersteunen je gewrichten. Producten met omega-3-vetzuren (zoals vette vis) en vitamine D zijn goed voor kraakbeen en botten.
• Gebruik warmte of kou
  Warmte ontspant stijve gewrichten, kou helpt juist bij zwelling of ontsteking. Probeer wat voor jou het prettigst voelt.

De behandeling van duimbasis-artrose

De behandeling van duimartrose start vaak met conservatieve methoden zoals rust, pijnstilling, spalktherapie en oefeningen. Als dit onvoldoende helpt, kan een injectie met corticosteroïden tijdelijk verlichting bieden. Soms is een operatie nodig, zoals het verwijderen van een botje (trapezectomie) al dan niet gevolgd door een gewrichtsprothese, een peesplastiek of het vastzetten van het gewricht (artrodese). De huisarts kan je zo nodig doorverwijzen.

Lees ook: Last van een pijnlijke of stijve grote teen?

Vijf eenvoudige oefeningen bij duimartrose

Met deze oefeningen houd je je duim soepel en sterk. Ze verbeteren de doorbloeding, houden de duim beweeglijk en helpen de pijn onder controle te houden. Doe de oefeningen rustig en zonder dat het pijn doet. Herhaal elke oefening 5 tot 10 keer per dag.

1. Duimstrekken
   Leg je hand plat op tafel. Til je duim langzaam op, zo ver als comfortabel voelt, en laat weer zakken.
2. Duim naar pink
   Raak met je duim de top van je pink aan (of zo ver als lukt). Houd even vast en ontspan.
3. O-cirkel
   Maak een rondje tussen je duim en wijsvinger, alsof je een ‘O’ maakt. Herhaal dit met alle vingers.
4. Knijpbeweging met zachte bal
   Knijp in een stressbal of opgerolde sok. Houd drie seconden vast, laat los. Niet forceren!
5. Duim over de hand
   Maak een vuist met je duim over je vingers heen. Beweeg je duim langzaam van links naar rechts.