Corona heeft grote gaten geslagen in het Nederlandse club- en verenigingsleven. Dat blijkt uit een inventarisatie van PlusOnline onder vier verschillende koepelorganisaties.
De koepelorganisaties voor koren, bridgespelers, boekenclubs en biljarters, samen tot voor kort goed voor bijna 300.000 leden, hebben het afgelopen jaar met lede ogen aan moeten zien hoe het verenigingsleven steeds verder uitdunde. Vooral ouderen zijn daarvan de dupe, stelt ook ouderenorganisatie ANBO.
Koornetwerk slaat alarm
Koornetwerk Nederland, voorheen goed voor 140.000 leden, zag het ledenbestand dit jaar met ruim 14.000 teruglopen. Er zijn zelfs koren waar meer dan een kwart van de leden er mee stopte. Volgens het Netwerk zijn er op verschillende plaatsen hele koren opgeheven, met name koren met veel ouderen. Zij waren extra kwetsbaar en daardoor maandenlang bang om samen te zingen. Zo is er voor veel mensen ook een sociaal vangnet weggevallen en een digitaal alternatief is er voor koren niet.
Bridgebond: lastige tijd
Bij de Nederlandse Bridge Bond, met tot nu toe zo’n 117.000 leden met een gemiddelde leeftijd van 72 jaar, zijn de gevolgen van corona ook duidelijk zichtbaar. Het aantal leden van de verenigingen is gedaald, al staat daar tegenover dat het ledental van de online bridgeclubs is gegroeid. “Of die ontwikkeling zich in de nabije toekomst door zal zetten, is koffiedik kijken”, zegt directeur Berit van Dobbenburgh-Meyboom. Wat ze nu al wel ziet, is dat veel leden nog onzeker zijn: “De meeste mensen vallen in de risicogroep. Volgens het huidige coronaprotocol mogen we weer binnen bridgen, maar lang niet iedereen is daar al aan toe.”
Dan maar digitaal?
Tijdens de coronacrisis heeft de Nederlandse Bridge Bond het mogelijk gemaakt om de wekelijkse clubavonden online te organiseren. Veel leden waren daar enthousiast over, vertelt Van Dobbenburgh-Meyboom. “Tegelijkertijd zien we ook dat er leden zijn die dit niet willen of niet kunnen. Daarom lanceren we komend najaar een digitale leeromgeving. We hopen daarmee meteen ook weer nieuwe leden te werven. Maar voor veel bridgeclubs is het gewoon een lastige tijd.”
Senia: Geldnood
Senia, de stichting die sinds 2009 door heel Nederland lees- en luisterclubs organiseert en faciliteert, kende totdat de coronacrisis uitbrak een stijgende lijn in de ledenaantallen en in 2019 telde Senia nog zo’n 10.000 leden. Afgelopen jaar was er voor het eerst sprake van een daling en ging er zo’n vier procent vanaf. Senia laat weten dat er zo ook een financieel tekort is ontstaan dat er zelfs toe kan leiden dat de activiteiten gestaakt moeten worden. De stichting hoopt daarom snel weer naar 10.000 leden te kunnen groeien en heeft een beroep op steun gedaan bij de overheid. Het is niet zeker of de stichting dit geld ook zal krijgen.
Biljartbond: voorzichtig positief
De enige uitzondering lijkt de Koninklijke Nederlandse Biljart Bond (KNBB) met meer dan 25.000 leden. De officiële cijfers laten nog even op zich wachten, maar volgens Rolf Slotboom, woordvoerder van de bond, bereiken hem vanuit de clubs en lokaliteiten nauwelijks berichten over opzeggingen. Niet dat dat meteen alles zegt: het biljartseizoen loopt van september tot mei en het is best mogelijk dat er de komende weken nog opzeggingen binnenkomen. “Maar op dit moment zijn we voorzichtig positief,” stelt Slotboom.
Dat is onder meer te danken aan een uitgekiende campagne, want de afgelopen maanden zette de KNBB vol in op de zichtbaarheid van de sport. Zo was er op de sportkanalen veel aandacht voor biljart, pool en snooker.
Daar is bewust op gestuurd, aldus Slotboom: “Op deze manier wilden we de mensen thuis een hart onder de riem steken. Het gaf veel leden een gevoel van trots: ‘Kijk eens, míjn sport is op tv.’ Nu we weer aan het opstarten zijn, krijgen we vooral heel veel positieve berichten terug, daar zijn we blij om.” De Biljartbond besteedde ook op andere manieren extra aandacht aan de leden. ‘Niet iedereen is digitaal vaardig en daarom hebben we de informatie en onze protocollen ook op papier verspreid. We moeten drempels wegnemen, mensen motiveren weer lekker te komen spelen. Zo hebben we onlangs ook nog een inspirerend filmpje opgenomen en onder onze achterban verspreid en op Facebook gedeeld, dus dat is positief”, vertelt Slotboom.
Lange weg van herstel
Erica ter Velde, coronamanager bij Koornetwerk Nederland is minder positief over de toekomst, want hoe zorg je er na zo’n lange periode van niet-zingen voor dat de oudere zangers de weg naar het koor weer gaan vinden? ‘We hebben een lange weg van herstel te gaan,’ zegt Ter Velde.
ANBO: Herkenbaar en zorgelijk
Ouderenorganisatie ANBO herkent het beeld en woordvoerder Ewald van Kouwen noemt het zorgelijk. ,,Eenzaamheid was voor de crisis al een groot probleem en dat wordt hierdoor alleen maar groter. Vooral omdat we ook signalen krijgen dat het oude verenigingsleven niet meer zomaar opgepakt wordt. Soms zijn mensen bang, soms wordt er minder georganiseerd, soms weten mensen niet eens dat er weer iets te doen is. Het is belangrijk dat we ouderen gaan helpen om na corona weer actief te worden. We hebben daarom subsidie gevraagd en gekregen om daarvoor activiteiten op te zetten. Zo kunnen onze vrijwilligers met iemand meedenken over wat er in de omgeving te doen is en de eerste keer ook echt meegaan."
Ministerie van VWS: hulp bieden
Bij veel verenigingen wordt er geroepen om hulp vanuit de overheid. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is zich bewust van de teruglopende ledenaantallen bij verenigingen. “Bij de aanpak van de coronacrisis is hier ook altijd oog voor geweest; zodra hier de ruimte voor was, zijn er mogelijkheden gekomen om weer in groepen bij elkaar te komen. Daarnaast is bij de vaccinatiecampagne ingezet op het eerst vaccineren van ouderen en kwetsbaren, hiermee beschermen we hen en kunnen zij op een veilige manier hun sociale leven vormgeven”, vertelt persvoorlichter Joeke Kootstra.
Er zijn vanuit de overheid diverse regelingen beschikbaar gesteld om het verenigingsleven weer op gang te helpen. “Met het maatschappelijk steunpakket van februari 2021 is 200 miljoen euro vrijgesteld om de sociale en mentale gevolgen van Corona te verzachten. Het merendeel is naar gemeenten gegaan, zodat zij bijvoorbeeld sport-, buurt-, en ouderenverenigingen kunnen stimuleren om activiteiten voor kwetsbare groepen te organiseren”, aldus Kootstra. Ook de landelijke seniorenorganisaties zijn uitgenodigd om subsidie aan te vragen voor het bereiken en ondersteunen van ouderen. Dit zou tot gevolg kunnen hebben dat hun ledenbestand groter wordt.
Met behulp van subsidies, campagnes en contact met seniorenorganisaties wil het ministerie blijven stimuleren dat het verenigingsleven zich voort kan zetten en mensen de mogelijkheid hebben om elkaar te ontmoeten.
