De kleinste soort waterlelie is al tevreden met een houten kuip
Waterlelies zijn zo mooi, je zou er bijna een vijver voor aanleggen. Dan krijg je bovendien libellen, salamanders en vogels op bezoek. Eén ding: stel een verbod in voor goudvissen.
In het vroege voorjaar moet je vijvers met rust laten. Al was het maar omdat het water dan nog veel te koud is. Maar in mei kun je aan de slag. Heb je geen vijver, dan kun je er een aanleggen. Want zelfs met een piepklein vijvertje waar je met gemak overheen springt, vergroot je de biodiversiteit van je tuin enorm. Water doet wonderen.
Handig waterplantenmandje
Vijvers hebben grote voordelen. Zo hoef je in een vijver nooit te wieden. Helemaal waar is dat niet, want waterplanten kunnen net zo goed woekeren als planten op het droge. Maar dat woekeren kun je gemakkelijk voorkomen door waterplanten in mandjes te planten en die mandjes af te zinken.
Laten we de waterlelie als voorbeeld nemen. Waterlelies hebben luchtkamers in hun wortels waardoor die blijven drijven. Dat is een slim systeem van de plant om op de stroom van a naar b te dobberen. Maar in een vijver heb je daar niets aan. Handel dus als volgt: Neem een water- plantenmandje. Dat is bij de meeste tuincentra te koop. Vul dat mandje met klei, waarin je de waterlelie plant. Op die klei komt een laag grind om te voorkomen dat de waterlelie gaat drijven. Knutsel een hengsel van ijzerdraad of touw aan het mandje, haak het aan een hark of een stok en laat het voorzichtig in de vijver zakken. Als het op de bodem staat maak je het voorzichtig los.
De kleinste soort waterlelie is al tevreden met een houten kuip
Er zijn veel soorten waterlelies en bij elke soort hoort een aanbevolen waterdiepte. Als het goed is staat die op het etiket. Zo niet, vraag er dan naar bij de leverancier. Want plant je een waterlelie die vraagt om een vijverdiepte van een meter in een vijver die maar 50 cm diep is, dan groeit het blad boven het water uit. Als handen boven het graf. De bloemen zijn dan zo goed als onzichtbaar, want ze zitten tussen het blad verscholen.
Wit, lichtgeel of bloedrood
Puristen vinden dat een waterlelie wit moet zijn. Onze inheemse witte waterlelie is inderdaad prachtig, maar eigenlijk alleen geschikt voor diep water. Dieper dan de meeste vijvers kunnen bieden. En trouwens: wat is er mis met gekleurde bloemen? Een bekende waterlelie is Chromatella, met roodgevlekt blad en lichtgele bloemen die weliswaar kort bloeien, maar steeds door nieuwe worden vervangen. Chromatella vraagt om een waterdiepte tussen 40 en 70 cm.
Een andere beroemde naam in de waterleliewereld is Froebeli, genoemd naar waterleliekweker Otto Froebel uit Zürich. De geurende bloemen van Froebeli zijn bloedrood en komvormig. De vermiljoenen meeldraden dragen gele helmknoppen. Froebeli bloeit lang, tot diep in de herfst, en is bij uitstek geschikt voor ondiepe vijvers. Deze variëteit heeft aan een diepte van 15 – 30 cm genoeg.
Een van de kleinste waterlelies is Helvola, die maar een waterdiepte van 10 cm nodig heeft, wat de plant geschikt maakt voor kuipen op terrassen of balkons. Want ook zonder tuin kun je een vijver hebben. Neem een grote houten kuip, vul die met water en plant er een paar waterplanten in. Zo kun je ook nog eens een weekend weg, want eenmaal per week bijvullen is meestal genoeg. Helvola heeft stervormige lichtgele bloemen met een doorsnede van minder dan 5 cm. De bladeren zijn klein en olijfgroen met rode en paarse vlekken. De plant bloeit lang, maar de bloemen zijn maar een paar uur per dag open – van twee tot vier uur 's middags op bewolkte dagen, en op zonnige dagen twee keer zo lang.
Als u een waterlelie koopt, is het sowieso verstandig om niet alleen naar de vereiste waterdiepte te informeren, maar ook naar de openingstijden van de bloem. Want sommige waterlelies bloeien maar een gedeelte van de dag, of gaan bij een bewolkte hemel helemaal niet open.
James Brydon ruikt ook nog eens lekker
Kampioen bloeier is de Amerikaanse James Brydon met komvormige, rozerode bloemen. James Brydon is waarschijnlijk de meest geliefde van alle waterlelies en de plant heeft dan ook veel goede eigenschappen: James verdraagt lichte schaduw en heeft daarnaast bloemen die ook op bewolkte dagen opengaan. De brede bloembladen krullen licht naar binnen en laten daardoor een glimp van hun metaalachtig glanzende buitenkant zien. De bloemen kleuren perfect bij het ronde, bronskleurige blad. James Brydon stelt weinig eisen aan de diepte van de vijver en gedijt in diep en ondiep water. En – het kan niet op – de bloemen geuren heerlijk, al zal je in de meeste gevallen te water moeten gaan om van die geur te kunnen genieten.
Wat als je een vijver hebt die in de schaduw ligt? Waterlelies kun je dan wel vergeten, maar gelukkig bestaat de Kaapse waterlelie die niet op de klassieke waterlelie lijkt maar wel in de schaduw bloeit, met witte, naar meidoorn ruikende bloemen.
En dan die biodiversiteit. Vijvers trekken libellen, salamanders, waterslakken, kikkers en allerlei microscopisch kleine waterdiertjes. Ook vogels komen er drinken. Zorg er wel voor dat er niet overal een steile oever is, zodat egels die per ongeluk in het water belanden er ook weer uit kunnen klauteren.
De goudvis maakt er troebele soep van
De vreugde van de vijver kan omslaan in verdriet als het water in troebele soep verandert. Grijp niet naar waterpompen, filters of chemicaliën; water is met een paar eenvoudige trucjes weer helder te krijgen: koop een onsje levende watervlooien bij een aquariumhandel en laat die in de vijver los. Of koop wat planten van de krabbenscheer, een drijvende waterplant die met zijn wortels het water filtert. Met deze geheime wapens wordt troebel water in een week helder.
Mijd goudvissen als de pest. De goudvis is verwant aan de karper en karpers zijn de varkens van de vijver. Ze wroeten voortdurend in de modder. Goudvissen en helder water gaan niet samen. Koop liever wat bittervoorntjes of goudwindes als u aan kikkers en salamanders niet genoeg heeft.
Wat ook niet samengaat: vijvers en kleine kinderen. Leg er een stuk betongaas over (ik bedoel over de vijver) totdat er een zwemdiploma is gehaald. Betongaas is niet mooi. Een aardiger alternatief is misschien een groen geverfd houten hekje, met een toegang die op slot kan.
