Minder werken: wat kost dat?

De meeste mensen verdiepen zich tevoren niet echt in de financiele consequenties van minder gaan werken, zegt Marcel Warnaar, wetenschappelijk medewerker van het Nibud. ,,Als ze een huis gaan kopen denken mensen na over hun toekomstige inkomen. En ook als ze met pensioen gaan. Maar niet als er kinderen komen. Dan is bij wijze van spreken de kleur van de babykamer belangrijker dan geld. Begrijpelijk, maar het zou toch verstandig zijn er wél over na te denken. Ook om te weten waar je recht op hebt: kinderbijslag komt vanzelf, maar eventuele belastingkortingen moet je zelf aanvragen.’’

Zo scheelt de kinderopvangtoeslag veel in de netto kosten van de crèche (zie rekenvoorbeelden). En als beide ouders blijven werken, hebben ze ook recht op de combinatiekorting.

Berekening

Jonge ouders vormen in Nederland de meest belangrijke groep die besluit minder te gaan werken. Warnaar heeft voor het AD een berekening gemaakt van het nettoverschil in inkomen van een echtpaar met kleine kinderen, dat twee dagen minder gaat werken.

Conclusie: de terugval in inkomen valt eigenlijk wel mee. Netto komt er 10 procent minder inkomen binnen als er 20 procent (want 2 van de 10 dagen) minder wordt gewerkt.

Maakt het in dit voorbeeld uit of ze allebei een dag inleveren of dat een van beiden twee dagen inlevert? Opmerkelijk is de uitkomst: nee.

Warnaar: ,,Het is een vooroordeel in de hoofden van mensen dat het hen veel meer inkomen scheelt als de meestverdienende (vaak de man) minder zou gaan werken in plaats van de minstverdienende (vaak de vrouw). Kijk maar naar het voorbeeld. Nu is in dit rekenvoorbeeld het inkomensverschil tussen man en vrouw niet zo groot. Vaak is dat groter en verdient de man een stuk meer dan de vrouw. Maar als hij minder gaat werken, valt hij wellicht in een lager belastingtarief. Dat kan aanmerkelijk in de lasten schelen.’’

Moeilijker voor alleenstaanden en ouderen

Voor alleenstaanden die besluiten minder te gaan werken, is het inkomensverschil groter. Dan kun je een simpele rekensom aanhouden: een dag minder werken (min 20 procent) komt neer op ongeveer 20 procent minder inkomen. Dat geldt vooral voor mensen met een redelijk hoog inkomen, zoals in het rekenvoorbeeld. Voor mensen die minder verdienen is het nettoverschil wat kleiner. Die vallen in een ander belastingtarief en hebben recht op zorgtoeslag.

Oudere werknemers die minder willen werken, lopen hard aan tegen de gevolgen voor het pensioen. In het rekenvoorbeeld scheelt het de vrouw honderd euro per jaar bruto aan pensioenopbouw. Het gevolg is simpel gezegd dat ze, voor elk jaar dat ze een dag minder werkt, honderd euro inlevert. Werkt ze dus de komende veertien jaar een dag minder, dan scheelt haar dat, als ze eenmaal met pensioen is, veertien keer honderd is 1400 euro per jaar aan inkomen.

Voor jongeren zijn de gevolgen minder groot, mede omdat bij hun pensioenopbouw wordt uitgegaan van het middelloon. Zelf schatten wat nu minder werken straks in je pensioen scheelt, is volgens Warnaar onmogelijk. ,,Die berekening is zo ingewikkeld en zo afhankelijk van de voorwaarden van je eigen pensioenfonds, dat ik mensen aanraad bij hun pensioenverzekeraar of werkgever te informeren of zij voor je kunnen uitrekenen wat minder gaan werken voor je pensioen betekent.’’

Levensloopregeling

Het is voor jonge mensen raadzaam te investeren in de levensloopregeling als ze later minder willen gaan werken, zegt Warnaar. Dan gaan ze minder sterk in inkomen achteruit als ze een stapje terug willen doen. Warnaar: ,,Je mag maximaal 12 procent van je bruto inkomen opzij zetten. Dat geld wordt alleen gebruikt om, in overleg met je werkgever, later minder te gaan werken. Je werkgever betaalt dan je loon door uit dat potje en je krijgt extra belastingkorting van de overheid. Het lastige is dat jonge mensen in de periode dat ze veel verdienen en weinig kosten hebben (de periode voor ze huizen gaan kopen en gezinnen stichten) absoluut niet willen nadenken over minder werken, eerder stoppen of pensioenen...’’

Nog meer waarschuwingen? Warnaar: ,,Je moet je realiseren dat, als je je baan kwijtraakt of als je arbeidsongeschikt raakt, je uitkering lager is omdat je minder bent gaan werken. De uitkering wordt immers berekend aan de hand van je laatstgenoten loon.’’

En onterechte vooroordelen? Warnaar kent er nog een. ,,Mensen denken dat een vrouw met een kleine baan ‘alleen werkt om de kinderopvang te betalen’. Dat klopt niet: de kinderopvangtoeslag dekt de kosten voor een groot deel. En met een klein baantje en een bijbehorend laag inkomen, betaal je maar heel weinig belasting.’’

Rekenvoorbeelden korter werken

Alleenstaanden die minder gaan werken (voorbeeld 1) gaan er relatief meer op achteruit dan echtparen met kinderen die besluiten om samen twee werkdagen in te leveren (voorbeeld 2).

Voorbeeld 1.

Alleenstaande vrouw 51 jaar, verdient 45.000 euro. Koopwoning waarde 200.000 euro, hypotheek 100.000 euro.

Voorbeeld 2.

Echtpaar (34 en 31 jaar) met kind. Partner A verdient 30.000 euro, partner B verdient 25.000 euro. Koopwoning waarde 200.000 euro, hypotheek 200.000. Kosten kinderopvang voor 5 dagen: 968 euro per maand.

Meer info?

Vanaf oktober biedt het Nibud een website waarop iedereen simpel de financiële gevolgen kan bekijken van een of meerdere dagen minder werken. ,,Je hebt een loonstrookje nodig, om een schatting te geven van je inkomen. Verder heb je geen financiële kennis nodig. In de uitslag zijn alle subsidies en belastingtoeslagen verwerkt,’’ zegt wetenschappelijk medewerker Marcel Warnaar van het Nibud, het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. Zie de link naar het Nibud: www.nibud.nl.