De risico’s van bitcoins

Sommige mensen zijn er snel rijk mee geworden, anderen raakten er – net zo snel – financieel door aan de grond. De bitcoin. Computer- en financiële magazines besteedden de afgelopen jaren al veel aandacht aan dit bijzondere betaalmiddel. Maar pas door de enorme waardestijging van de virtuele munt in de loop van 2017 werd de bitcoin bekend bij het grote publiek.

Wat is de bitcoin?
De bitcoin bestaat alleen als digitaal geld. Tastbare bitcoin-munten of bitcoin-briefjes bestaan niet. De eerste bitcoin zag het levenslicht in 2009. Inmiddels zijn er veel meer soorten digitaal geld, ook wel cryptovaluta, cryptocoin of cryptocurrency genoemd. Toch is ‘crypto­geld’ zoals de bitcoin wel echt geld. Je kunt er bij sommige online ­winkels gewoon mee betalen. Ook zijn er in Nederland en andere landen, zoals Canada, pinautomaten waarmee je de waarde van bitcoins kunt omzetten in euro’s en ander tastbaar geld. Omgekeerd kan het ook: echte euro’s kunnen worden omgezet in digitale bitcoins.

Bitcoins ‘maken’ gaat zomaar niet. Het kost energie en tijd om ze te creëren, en het kan alleen met behulp van computers. Dit wordt minen of delven genoemd. Het minen van een bitcoin kost zoveel computerkracht en stroom, dat dit alleen voor bedrijven in landen met een lage energieprijs, zoals China, nog lonend is.

Geen centrale bewaarplek
Het bijzonderste aan cryptovaluta is het systeem erachter. De transactiegegevens over cryptomunten worden opgeslagen in een keten van databases. Een database kun je zien als een soort bestand. ­Gewoonlijk staat zo’n database op één centrale plek, bijvoorbeeld bij een bank. Bij cryptovaluta ­worden de gegevens in een hele reeks databases op veel verschillende computers opgeslagen. Dit heet een blockchain: een keten van ­gegevensblokken. De informatie over transacties wordt ­versleuteld ofwel encrypted opgeslagen in ­databases. Cryptovaluta dankt zijn naam hieraan.

Veiligheid en risico’s
Een groot voordeel van crypto­valuta is de veiligheid. Door de versleuteling kan de informatie moeilijk gekraakt of gehackt ­worden. Ook is fraude plegen met de transactiegegevens geen optie. Dat komt doordat de data verspreid en gekopieerd in ­talloze databases staat. Als een database in de keten verloren gaat, staat de informatie nog in al die andere databases. Wordt er geprobeerd te ­frauderen, dan kloppen de ­gegevens niet meer met alle ­kopieën die ervan zijn. Deze veiligheidstechniek maakt de blockchain niet alleen geschikt voor financiële transacties, maar voor veel meer toepassingen. ­Bijvoorbeeld voor het afsluiten van belangrijke contracten of het ontwerpen van een waterdicht ­online kiessysteem. Een tussen­persoon, zoals een bank of een notaris, is bovendien niet meer nodig. Dat scheelt een hoop ­kosten voor deelnemers aan de transactie.

Natuurlijk zitten er ook nadelen aan cryptovaluta. De markt van de virtuele munten is vaak beweeglijk (in het jargon: volatiel). De waarde van bitcoins kan op een dag tientallen procenten of zelfs meer dan honderd procent ­schommelen. Daardoor wordt beleggen in virtuele munten vaak vergeleken met gokken. Crypto­valuta is, net als fysiek geld, ook een gewilde buit voor criminelen. Hack- en phishing-pogingen zijn aan de orde van de dag. Daarnaast zijn cryptomunten populair als witwasmiddel. Ook zijn meerdere cryptocurrency-bedrijven in het verleden failliet gegaan. Dat betekende dat de accounthouders daar hun geld kwijt waren.

Wat heb je nodig?
Eigenlijk heb je maar weinig nodig om met cryptovaluta aan de slag te gaan. Een hoeveelheid euro’s om de digitale coins te kopen en een digitale wallet zijn al genoeg. Een wallet is de computerversie van een portemonnee. Het is de plek waar je je cryptomunten bewaart. Bij een wallet hoort een algemene sleutel (waarmee anderen cryptogeld naar je kunnen overmaken) en een persoonlijke sleutel (waarmee je zelf je geld beheert en overmaakt). Die persoonlijke sleutel moet je strikt geheimhouden én niet verliezen, anders kun je niet meer bij je digitale geld.

Er zijn verschillende wallet-varianten. Een wallet bij een aanbieder online is het makkelijkst te gebruiken, maar ook het meest kwetsbaar voor hackers. Een wallet die je als programma op je eigen computer bewaart, is veiliger maar nog steeds enigszins kwetsbaar. De veiligste versie is de hardware wallet. Dit is een speciale usb-stick die je alleen op je computer aansluit als je iets met je cryptomunten wilt doen.

Hoe kom je aan crypto­currency?
Voor digitaal geld zijn er ­speciale online banken, brokers genaamd. Hier kun je euro’s ­omwisselen in bitcoins of in andere ‘grote’ crypto­munten, zoals de ­ethereum. Een paar bekende ­brokers staan in het kader ­‘Cryptomunten ­websites’. Een goede broker controleert eerst je identiteit voordat je aan crypto­valuta kunt komen. Sommige vragen daarvoor een foto van je paspoort, rijbewijs of identiteitsbewijs. Zorg ervoor dat je BSN-nummer is afgeplakt met wat tape (of gebruik de gratis overheidsapp KopieID). Bij andere brokers is het overmaken van 1 eurocent naar de broker-rekening voldoende om je bankrekening te valideren. Hou er rekening mee dat het valideren een paar uur tot zelfs een aantal dagen kan duren, dus geduld is een schone zaak. Bij sommige brokers neemt de strengheid van de controle toe als je grotere bedragen wilt ­besteden. Door de grote toeloop van belang­stellenden hebben sommige ­brokers een tijdelijke klantenstop.

Cryptocoins kopen
Als je eenmaal bent goedgekeurd bij een broker, is het kopen van ­bitcoins of andere cryptocoins ­simpel. Bij Nederlandse brokers kun je euro’s overmaken met ­iDEAL. Bij buitenlandse brokers doe je dit met een creditcard, ­PayPal of een bankoverschrijving. Je maakt een bedrag over en kiest de gewenste cryptomunt uit het aanbod. Je hoeft geen hele ­munten te kopen: een stukje ervan kan ook. Je krijgt daarna al vrij vlot de ­mededeling dat je cryptomunten klaarstaan. Daarna moet je ze overmaken naar je wallet, door de code daarvan in te vullen (doe dit met kopiëren en plakken). Let erop dat je dit goed doet, want met een onvolledige of foute code ben je je digitale munten kwijt. Vergelijk het met euro’s van je ­bankrekening overmaken naar een verkeerd ­rekeningnummer.

Na bevestiging van overmaken, is het een kwestie van wachten voordat de coins echt ‘aankomen’. Bij ­bitcoins kan dit soms wel een paar uur of zelfs langer dan een dag duren. Bij andere munten, zoals ethereum, duurt het meestal korter. Raak dus niet in de stress als het langer duurt dan je hoopte. Staan de cryptomunten eenmaal in je wallet, dan is het een ­kwestie van wachten wat je belegging gaat doen.

Wil je de cryptocoins ­verzilveren? Dan maak je ze over vanuit je ­wallet naar een broker waar je een account hebt. Die zet ze dan om in ‘ouderwetse’ euro’s op je bank­rekening. Ook dit kan even duren.

Handelen in virtuele munten
Behalve cryptocoins inslaan en ­hopen dat ze meer waard worden, is er nóg een mogelijkheid om er geld mee te verdienen. Dat is het zogeheten daytraden of daghandelen, ook bekend van de aandelenbeurs. Daytraden houdt (idealiter) in dat je de cryptomunten voor een lage prijs inkoopt en tegen een hogere prijs weer van de hand doet. Omdat de waarde van cryptomunten gedurende de dag vaak flink ­fluctueert, is hier – voor een alerte handelaar met voldoende startkapitaal – goed te verdienen. Of te verliezen. Vanwege de grote risico’s wil financiële toezichthouder AFM de handel in cryptovaluta aan banden leggen. Maar zover is het (nog) niet. Wie wil handelen in cryptomunten doet dat op een exchange of beurs (zie kader ‘Cryptomunten websites’). Wereldwijd zijn er meer dan honderd van deze beurzen. Net als bij een broker moet je je ook hier identificeren voordat je naar ­‘binnen’ mag.
Bij een exchange krijg je een eigen online wallet waar je digitaal geld of gewoon geld (zoals dollars) in kunt storten. Gewone valuta maak je over vanaf je bankrekening of met een creditcard. Bij deze optie functioneert de exchange ook als broker. Je zet dit geld daarna om in bitcoins of in een aantal andere cryptomunten die als basis-coin op de exchange worden gebruikt. Met deze basis-coins koop je ­vervolgens op de beurs andere cryptocoins om mee te ­speculeren. Let bij het kiezen van een ­exchange onder andere op de ­betrouwbaarheid. Exchanges die al jaren functioneren, hebben zichzelf al bewezen, bieden ruim informatie over hun activiteiten en hebben een goede klantenservice. Hou ook rekening met de trans­actiekosten en de gebruiksvriendelijkheid van de exchange.

Bitcoin & broertjes
In 2009 was de bitcoin het eerste digitale geld, ofwel cryptocoin. Inmiddels is de familie cryptocoins uitgebreid met duizenden soorten digitaal geld, met allemaal hun eigen filosofie, waarde, voordelen en nadelen. ­Bekende cryptomunten naast de bitcoin zijn de ethereum, ripple, cardano, stellar en litecoin. Alle cryptomunten die geen bitcoin zijn, worden ook wel altcoins genoemd.

Beleggen in cryptovaluta
Zelf beleggen in cryptomunten? Let dan wel hierop:

• Beleggen in cryptovaluta heeft een groot risico door de grote schommelingen in waarde.
• Beleg alleen met geld dat je niet nodig hebt en kunt missen.
• Er is geen wettelijke bescherming bij beleggen in cryptovaluta, dus ‘geld weg’ is ook echt ‘geld weg’. Wel bieden sommige exchanges tegenwoordig een verzekering aan.
• Hou de eerste investering laag, zodat je zonder veel risico’s en stress de wereld van de cryptovaluta kunt leren kennen.
• Let op de transactiekosten. Vergelijken van kosten bij verschillende brokers, wallets en exchanges loont.
• Beleg met een strategie. Ga voor de daghandel of, met geduld, voor de lange termijn.

Cryptomunten websites
Banken / brokers:
www.btcdirect.eu
www.bitcoinmeester.nl
www.bitonic.nl
www.coinbase.com

Exchange / beurs:
www.kraken.com
www.poloniex.com
www.binance.com

Volg live de waarden van duizenden cryptovaluta op
www.livecoinwatch.com