Is overgewicht slecht voor je prostaat?

Overgewicht komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Maar liefst 65 procent van de mannelijke vijftigplussers is te zwaar, tegen 55,5 procent bij de vrouwen. En 61,2 procent van de mannelijke 65-plussers kampt met overgewicht. Dat gaat gepaard met de bekende lichamelijke risico's, maar kan ook gevolgen hebben voor je prostaat. Want wanneer vet zich ophoopt, vooral rond de buik, is de kans groter op plasklachten, erectieverlies en een vergrote prostaat.

Lees ook: 6 feiten over buikvet

Wat is de prostaat?

De prostaat is onderdeel van het mannelijk voortplantingssysteem. Deze walnootvormige klier ligt vlak onder de blaasuitgang en om de plasbuis heen. Hij maakt prostaatvocht aan en vervoert zaadcellen. Daarnaast zorgt hij ervoor dat sperma door de plasbuis naar buiten wordt geperst. Normaal is dit orgaan ongeveer vijftien millimeter groot, maar dat kan doorgroeien tot honderd millimeter. Ongeveer 50 procent van de mannen boven de 50 heeft zo'n goedaardige prostaatvergroting, ook wel Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH) genoemd.

Welke klachten geeft een vergrote prostaat?

Een vergrote prostaat hoeft niet altijd klachten te geven, maar het kan wel. Als de prostaat groeit, kan hij bij het groter worden de urinebuis iets 'dichtknijpen'. De urinestraal wordt dan minder krachtig en het duurt soms even voordat de plas eruit komt. En als het er dan uitkomt, dan duurt het lang voordat je uitgeplast bent, want het is maar een dun straaltje of het gaat zelfs druppelsgewijs. Ook moet je vaker plassen, vooral 's nachts.

Overgewicht verhoogt het risico

Er zijn talloze onderzoeken die hebben aangetoond dat mannen overgewicht een hoger risico op prostaatklachten hebben. Ze hebben vaker een grotere prostaat en rapporteren ernstigere plasklachten. Maar wanneer ben je nu eigenlijk te zwaar? Het Voedingscentrum adviseert naar body mass index (BMI) én middelomtrek te kijken.   De BMI is een index voor het gewicht in verhouding tot de lichaamslengte. Je berekent je BMI door je gewicht in kilo's te delen door het kwadraat van je lengte in meters. De formule is: BMI = gewicht (kg) / (lengte (m) x lengte (m)). De BMI dient in ieder geval onder de 25 te zijn. Ook je buikomvang speelt een rol: een te grote buikomvang kan extra risico geven op gezondheidsproblemen. Bij mannen moet de buikomvang eigenlijk minder dan 95 cm zijn.

Lees ook: Waar meet je je buikomtrek precies?

Er is wetenschappelijk aangetoond dat mannen die een te grote buikomvang hebben, ook de meeste urogenitale klachten hadden. Het gaat dan om plasklachten en erectiestoornissen. Hoewel de relatie tussen deze klachten en overgewicht niet helemaal duidelijk is, heeft het hoogst waarschijnlijk te maken met stoornissen in de bloedvoorziening en hormonale veranderingen die door overgewicht worden veroorzaakt. Vetweefsel beïnvloedt hormonen zoals insuline en oestrogeen, wat de groei van prostaatweefsel kan stimuleren. Ook het testosteronniveau wordt lager en de doorbloeding in het bekkengebied verslechtert, met als gevolg een zwakkere erectie, een lager libido en mogelijk een prostaat die meer in de verdrukking komt. Sowieso geeft ernstig overgewicht (obesitas)  een chronische laaggradige ontsteking in het vetweefsel en dat is een bekende factor voor urologische klachten. En dat is niet het enige. Verschillende studies tonen aan dat ouder wordende mannen met overgewicht ook een iets grotere kans hebben om prostaatkanker te ontwikkelen.  

Wat kun je zelf doen?

• Beweeg voldoende: Twee tot drie keer per week sporten of matig intensief bewegen helpt buikvet te verminderen, hormonen gunstig te beïnvloeden en houdt het bekkengebied beter doorbloed.
• Houd je gewicht in de gaten: Ga voor een BMI tussen 18,5 en 24,9 en vooral voor een kleinere tailleomvang (belangrijker dan alleen gewicht).
• Eet gezond: fruit, groenten, volle granen, vis en noten. Vermijd sterk bewerkte voeding, veel rood vlees, alcohol, suiker en frisdrank.

Merk je erectieverlies of moet je veel vaker plassen? Overweeg je leefstijl aan te passen om af te vallen én overleg met je huisarts of uroloog. Zij kunnen eventueel je prostaatfunctie en PSA-waarde controleren, prostaatonderzoek doen en zo nodig medicatie voorschrijven.