Als iemand overlijdt en er is geen testament, wijst de wet erfgenamen aan. Maar wie zijn dat en in welke volgorde?
Het wettelijk erfrecht kent vier groepen. Is er een nabestaande in de eerste groep, dan geldt deze als erfgenaam. De personen in de andere groepen komen dan niet meer in aanmerking. Als er niemand is in de eerste groep, zijn de personen in de volgende groep de erfgenaam, en zo gaat dat verder.
De groepen zijn:
- Eerste groep: de echtgenoot of echtgenote (niet van tafel en bed gescheiden) en de kinderen; daarna eventuele kleinkinderen.
- Tweede groep: de ouders tezamen met broers en zussen van de overledene; daarna ooms en tantes; daarna neven en nichten.
- Derde groep: de grootouders; daarna oudooms en -tantes; daarna achterneven en -nichten.
- Vierde groep: de overgrootouders.
Alleen familie erft
Om volgens het nieuwe erfrecht te kunnen erven, moet er een familierechtelijke relatie zijn. Daarbij doet het er niet toe of iemand ook de biologische vader is. Heeft hij een kind als het zijne erkend, dan is er sprake van een familierechtelijke relatie.
Ouders erven ook
Als de overledene alleenstaand is, geen (klein)kinderen en geen testament heeft, erven de ouders, broers en zusters. Iedere ouder krijgt in deze situatie (minstens) een kwart van de nalatenschap. Stel dat beide ouders nog leven en dat de overledene een broer en zus heeft, dan krijgt ieder van hen 'n gelijk deel (een kwart per persoon). Zijn er meer erfgenamen, dan erven de ouders per persoon een kwart; de anderen krijgen de rest van de nalatenschap. Als de overledene geen broers heeft en de ouders zijn de enige nabestaanden, krijgen zij ieder de helft van de hele nalatenschap.
Als een erfgenaam al is overleden
Het kan gebeuren dat een erfgenaam eerder overlijdt dan de erflater (degene die bezit nalaat). Indien de overleden erfgenaam zelf ook weer erfgenamen heeft, erven zíj van de erflater.
Dit heet plaatsvervulling. Deze plaatsvervulling gaat door tot in de zesde graad. Schoonfamilie komt niet in aanmerking voor erven of plaatsvervulling. Wilt u de schoonfamilie laten erven, dan kan dat alleen via een testament. Een bijzondere positie is in het erfrecht verder uitgebouwd voor de langstlevende .
Als langstlevende partner mag u 'ongestoord voortleven': u hebt de beschikking over het vermogen en uw kinderen krijgen een vordering op hun deel.
Wat is een erfenis?
De waarde van een erfenis is de som van alle bezittingen min de schuld. Bezittingen zijn alle zaken die je in geld kunt uitdrukken, zoals een schilderij of bankrekening. Schuld is bijvoorbeeld een nog openstaande hypotheek of persoonlijke lening. De erfenis heeft alleen betrekking op de bezittingen en schulden van de overledene. Als deze in gemeenschap van goederen was getrouwd, is de erfenis die hij nalaat de helft van de waarde van de gemeenschap van goederen.
Handig om te weten
Is er sprake van een geregistreerd partnerschap en komt uit die relatie een kind voort, dan moest de vader in het verleden dit kind alsnog erkennen om het zijn wettelijk erfgenaam te maken. Nu is dit niet meer nodig.
Erft een minderjarig kind van zijn ouder die overleden is, dan is de langstlevende ouder automatisch de wettelijk vertegenwoordiger. Als beide ouders zijn overleden, wordt een voogd toegekend.
