Hoe wil ik straks wonen?

Wordt het huis te ruim, de tuin een wildernis, de trap een obstakel? Dan is verhuizen naar een ‘makkelijker’ woning een logische volgende stap. Toch zijn er weinig 55-plussers die dat doen. Niet ­alleen omdat er te weinig gelijkvloerse ‘nul-treden-woningen’ zijn, maar ook omdat het oude vertrouwde huis gewoon goed bevalt. Wat kun je doen om de woning zo veilig en comfortabel mogelijk te maken, zodat je er nog jaren van kunt blijven genieten? En als dat echt niet gaat: hoe vind je een droomhuis voor straks?

1. Ik wil… in deze buurt oud worden

Als je blij bent met je huis en de buurt, blijf je daar waarschijnlijk het liefst zo lang mogelijk wonen. Maar past de woonomgeving straks wel? Voorzieningen in de buurt en looproutes zonder obstakels worden op de langere termijn belangrijk. Deze vragen helpen bij het maken van een keuze:

• Is er een winkel, apotheek, huisarts en bushalte op loopafstand?
• Is de buurt veilig?
• Is de verstandhouding met de buurtgenoten goed?
• Zijn er kinderen, goede buren of vrienden in de buurt die kunnen helpen als het misschien nodig wordt (mantelzorg)?
• Is er een ontmoetingscentrum zoals een buurthuis, wijkcentrum of dienstencentrum?
• Voor echtparen: is de woning of de buurt ook geschikt voor één alleen?

Eén of meer keer ‘nee’ geantwoord? Dan zal de buurt op den duur waarschijnlijk niet voldoen. Verhuizen is een betere optie.

2. Ik wil… in mijn huis blijven

Hoe fijn een huis ook is: de woning is óók een plek waar veel valpartijen plaatsvinden. Bijvoorbeeld doordat een drempel te hoog is of het tuinpad ongelijk. Gelukkig zijn er veel slimme verbeteringen mogelijk. Denk aan stroeve badkamertegels, verlichting die automatisch aan gaat (ook op de route van bed naar toilet) en een tweede trapleuning. Veel gemeenten bieden hulp om in kaart te brengen wat nodig is om thuis te blijven wonen. Sommige gemeenten hebben een ouderen­adviseur. Deze kan eventueel ook verwijzen naar deskundige vrijwilligers of professionals. Ook een ergotherapeut kan advies op maat geven. Ergotherapie maakt onderdeel uit van het basispakket van de zorgverzekering (zie www.ergotherapie.nl).

Verbouwen

Een huis blijft langer geschikt als op de begane grond een slaap- en badkamer aanwezig zijn. Zijn die er niet, maar is achter het huis wel voldoende ruimte? Dan kan daar eventueel woonruimte worden aangebouwd. In de meeste gevallen kan dit zelfs zonder vergunning, onder voorwaarde dat de aanbouw niet meer dan de helft van de tuin in beslag neemt (uitgaande van een achtererf van maximaal 100 m2). Zorg voor voldoende ruimte rondom het bed, in de badkamer en bij het toilet, zodat die ook met een rolstoel bereikbaar zijn. Als de bad- en slaapkamer naast elkaar liggen, is er misschien een doorgang te maken zodat ze beter toegankelijk worden. In de badkamer is een inloopdouche veel veiliger en comfortabeler dan een badkuip of een douchecabine met hoge instap.

Kosten

Aangezien de kosten van een verbouwing nauw samenhangen met de keuze voor meer of minder luxe materialen en installaties, is het lastig standaardprijzen voor verbouwingen te noemen. Onderstaande richtprijzen heeft de ­Vereniging Eigen Huis berekend in samenwerking met Casadata:

• Aanbouw of uitbreiding met plat dak op de begane grond (maximaal 20 m2): €33.250.
• Badkamer renoveren met ­douche, wastafel en toilet van gemiddelde kwaliteit (maximaal 6 m2): €12.750.

Op www.casadata.nl zijn meer prijsindicaties te vinden.

Tip

Een huis verbouwen is duur. En een lening is niet altijd makkelijk te krijgen. Steeds meer gemeenten bieden huiseigenaren die hun woning levensloopbestendig willen maken daarom een ‘blijvers­lening’. Vraag ernaar bij de gemeente of kijk op www.svn.nl.

Huurhuis aanpassen

Ook huurders mogen (laten) klussen in hun huurwoning, zolang de aanpassingen een verbetering zijn en geen afbreuk doen aan de verhuurbaarheid. Hoewel de regels hiervoor een stuk soepeler zijn dan een aantal jaren geleden, is het raadzaam vooraf contact op te nemen met de verhuurder. Veel woningcorporaties hebben zogenoemde klusfolders met toegestane materialen en werkwijzen. Zijn die instructies er niet of wil je ervan afwijken, dan is schriftelijke toestemming nodig. Een huurder die handelt volgens deze regels, hoeft de woning na afloop niet in de oorspronkelijke staat terug te brengen. Ook kleine veranderingen hoef je bij een verhuizing niet terug te draaien. Denk aan veranderingen zoals handgrepen, een extra trapleuning of de verwijdering van drempels, die zonder veel kosten weer in de oorspronkelijke staat terug te brengen zijn. Voor het ingrijpend verbouwen van een huurwoning is altijd toestemming nodig.

Uitzondering

Een uitzondering geldt wanneer de woningaanpassingen noodzakelijk zijn in verband met een handicap of ziekte en wanneer hiervoor een vergoeding is toegekend vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of Wet langdurige zorg (Wlz). Als de nood aan de man komt, mag een zorgunit inclusief badkamer en wc worden aangebouwd, waarin iemand die langdurig aan bed gekluisterd is, kan worden verzorgd. Deze zorgkamer wordt dan na afloop weer verwijderd (zie ook punt 7: Ik heb acuut zorg nodig).

3. Ik wil… naar een seniorenwoning

Een seniorenwoning (ook wel nul-treden-woning of levensloopbestendige woning genoemd) is gebouwd of aangepast voor mensen van 55 jaar en ouder en is bedoeld om tot op hoge leeftijd zelfstandig te blijven wonen. Kenmerken zijn: gelijkvloers, brede gangen en deuropeningen, geen drempels. In veel gevallen heeft een seniorenwoning ook een zorgbadkamer, waarin veel ruimte is om met een rolstoel te kunnen ­manoeuvreren. De meeste gemeenten en woning­corporaties bieden senioren­woningen aan via het gemeentelijke of regionale woningtoewijzingssysteem, waarvoor inschrijving noodzakelijk is. De wachtlijst varieert per regio. Het kan handig zijn hier alvast naar te informeren, ook als een verhuizing voorlopig niet aan de orde is.

Zowel koop als huur

Seniorenwoningen zijn er zowel in de huur- als koopsector. Wie een (gezamenlijk) inkomen heeft tot €35.739 (2016) komt zonder meer in aanmerking voor een sociale huurwoning met een huur tot maximaal €710,68. Woningzoekenden met een hoger inkomen kunnen toch in aanmerking komen voor een sociale huurwoning als zij een zorgindicatie hebben van minimaal 10 uur per week. Verder mogen woningcorporaties 10 procent van hun woningvoorraad verhuren aan mensen met een middeninkomen (tussen €35.739 en €39.874). Voor welke inkomensgroepen de woning bestemd is, staat er meestal bij in de advertentie. Een woning in de vrije sector is doorgaans makkelijker te vinden. Hiervoor geldt vaak een minimuminkomen van driemaal de brutohuurprijs.

Tip

Huur- en koopwoningen van zo’n honderd corporaties, verhuurders en gemeenten zijn te vinden op www.woningnet.nl. Op www.woonz.nl en www.zorgwoning.nl staan seniorenwoningen in heel Nederland (koop en huur). De nadruk ligt op woningen voor senioren die extra zorg nodig hebben.

4. Ik wil… een comfortabele woning met stijl

Voor ruime, eigentijdse woningen is de wachtlijst vaak langer en de prijs hoger. Het is even zoeken of wat langer wachten tot die zonnige flat of gelijkvloerse woning met patio zich aandient. Een alternatief is zelf bouwen of verbouwen. Zelf bouwen is een prijzige aangelegenheid, tenzij je het met een groep doet (collectief particulier opdrachtgeverschap). Groot nadeel is dat de realisatie meestal behoorlijk wat tijd in beslag neemt. Het helpt om aansluiting te zoeken bij een bestaande groep, of om als groep begeleiding in te huren bij een gespecialiseerd bureau. Kijk voor meer informatie op www.bouwenineigenbeheer.nl of www.sir55.nl.

5. Ik wil… mensen om me heen

Gemeenschappelijk wonen is een uitkomst voor mensen die hun zelfstandigheid willen behouden, maar ook graag gezelligheid in de buurt hebben. In een woon­gemeenschap hebben de bewoners ieder hun eigen woonruimte. Daarnaast kunnen ze gebruikmaken van gemeenschappelijke voorzieningen. In deze woonvorm is hulp altijd nabij. Daar staat tegenover dat van nieuwe bewoners ook hulpvaardigheid wordt verwacht. Om die reden nemen veel woon­gemeenschappen ­alleen nieuwe bewoners aan die nog ­(betrekkelijk) jong zijn. De Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen van Ouderen heeft een overzicht van groepswoningen. Vraag ook de gemeente naar mogelijkheden voor gemeenschappelijk wonen in de omgeving. Naar het voorbeeld van de ­historische hofjes voor gepensioneerde vrouwen worden ­tegenwoordig ook nieuwe woonhoven gebouwd. Zo gaat in Zwolle in 2017 de bouw van de eerste ‘Knarrenhof’ van start, een combinatie van ruime huur- en koopwoningen rondom een besloten gemeenschappelijke tuin. Ook in andere gemeenten zijn dergelijke projecten in voorbereiding.

6. Ik wil… zorg in de buurt

In de vroegere verzorgingshuizen gingen wonen en zorg hand in hand. Tegenwoordig zijn wonen en zorg gescheiden. Wel bestaan er nog steeds aanleunwoningen en serviceflats; bewoners kunnen er gebruikmaken van de service van een zorginstelling. Aanleunwoningen zijn er zowel in de sociale als vrije huursector en liggen vlak bij een verzorgings- of verpleeghuis. Wie ervoor in aanmerking wil komen, moet zich inschrijven bij de betreffende instelling of woningcorporatie en/of de gemeente. Soms helpt een zorgindicatie.

Gemeenschappelijke voorzieningen

Serviceflats hebben gemeenschappelijke voorzieningen in huis, zoals een maaltijdservice, alarmsysteem en boodschappendienst (soms meer, soms minder). Service­flats zijn te koop en te huur. Vooral de koopflats hebben vaak hoge servicekosten: van €350 tot €750 per maand. Aanleunwoningen en ­serviceflats zijn te vinden via www.woonz.nl of via het service­loket van de gemeente.

7. Ik heb… acuut zorg nodig

In het geval van een handicap of ziekte wordt de wijk­verpleging ingeschakeld voor de eerste zorg. Mochten woningaanpassingen nodig zijn (zoals een traplift, oprijplaten voor een rolstoel, elektrische deuropeners), dan ­worden die soms door de gemeente vergoed. Aanvragen kan via het Wmo-loket van de gemeente. Aan de hand van het inkomen wordt een eigen bijdrage berekend. Ook een prefab zorgunit op de begane grond wordt soms vanuit de Wmo vergoed. Onder de noemer ‘zorgwonen’ zijn diverse woonvormen te ­vinden voor mensen die lichte zorg nodig hebben. Hier wordt meer op de bewoners gelet dan in een ­serviceflat en is dag en nacht ­personeel aanwezig.

Top 5 woning-aanpassingen

1. Goede verlichting bij de voor- en achterdeur.
2. Thermostaatkraan in de ­badkamer.
3. Veilige trap met tweede trapleuning en verlichting.
4. Beugels bij grotere op- en afstapjes.
5. Drempelloze toegang.

Bron: Plus Praktisch Beter Wonen.

Top 5 redenen om te verhuizen

1. Geen voorzieningen in de buurt.
2. Geen toilet op de bovenverdieping te realiseren.
3. Geen bad- en slaapkamer beneden te realiseren.
4. Een te kleine badkamer.
5. Geen lift te realiseren.

Bron: Plus Praktisch Beter Wonen.

Meer lezen

In de Plus Praktisch-gids Beter Wonen leest u wat allemaal mogelijk is om langer in uw koop- of huurhuis te blijven wonen. De gids is verkrijgbaar voor €9,95 (exclusief verzendkosten) via www.pluswebshop.nl of T 0800 2446244 (gratis nummer).