Ingrijpende lichamelijke én mentale transitie
De overgang treft vrouwen tussen hun 45e en 75e levensjaar en is een ingrijpende lichamelijke én mentale transitie die bij elke vrouw anders verloopt. Toch herkennen veel vrouwen de eerste signalen niet óf schrijven ze ze toe aan 'gewoon ouder worden'. In haar nieuwe boek Bloedheet & Tranen legt Evi Hanssen in begrijpelijke taal uit wat er werkelijk in het lichaam en brein gebeurt, waarom klachten soms jarenlang aanhouden en hoe het komt dat zoveel 50-plussers er nog mee worstelen. Zeven opvallende inzichten uit het boek.
De overgang is het hele proces waarbij het lichaam van vruchtbaar in onvruchtbaar verandert en het lichaam minder van de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron produceert. De overgang begint dus al voor de laatste menstruatie en kan in totaal 20 jaar duren. Maar officieel is een vrouw in de menopauze exact één jaar na de laatste menstruatie. De gemiddelde leeftijd van de laatste menstruatie is 51 jaar. Dat betekent dat vrouwen meer dan één derde van het leven in menopauzale toestand doorbrengen.
1. De overgang is de 'omgekeerde puberteit'
Hormonen gaan niet meer langzaam omhoog zoals in je tienerjaren, maar schieten nu alle kanten op. Dat zorgt voor mood swings, brainfog, slaapproblemen, zweetaanvallen en emotionele pieken en dalen. Het boek omschrijft het treffend als "een omgekeerde puberteit, maar dan met meer verantwoordelijkheid". Het is dezelfde emotionele rollercoaster, maar dan terwijl je een druk leven leidt, een baan hebt, mantelzorger bent of voor kleinkinderen zorgt.
2. Je lichaam reageert sterk op dalende hormonen
Oestrogeen en progesteron regelen véél meer dan alleen vruchtbaarheid. Veel vrouwen krijgen in deze levensfase te maken met stijvere gewrichten, hartkloppingen, huidveranderingen, botverlies, zwaarder worden en minder energie. Dat staat los van 'ouder worden': het is hormonaal. Je lichaam werkt keihard, ook al voelt het alsof het je in de steek laat. Wanneer je hormonen schommelen, raakt je lichaam in een soort hormonale storm. Het voelt chaotisch, maar in werkelijkheid probeert je lijf zich aan te passen aan een nieuwe fase.
3. Brainfog is géén dementie
Veel vrouwen schrikken als ze ineens slechter onthouden, vergeetachtig zijn, moeite hebben met focussen of zich 'mistig' voelen. Evi benadrukt dat dit hoort bij de herinrichting van het brein tijdens de overgang. Neuro-wetenschappers leggen uit dat dit geen voorbode is van dementie, al kan het soms jaren duren. Neuropsycholoog Ellen de Bruijn legt uit dat het brein zich herstructureert: "Ik bekijk het liever als een renovatie van je brein, geen achteruitgang."
Lees ook: 9 oorzaken van hersenmist of brainfog
4. Slaapproblemen zijn normaal, maar soms een signaal van slaapapneu
Door hormonale veranderingen en de veranderde vetverdeling rond nek en buik neemt de kans op slaapapneu bij vrouwen na de menopauze sterk toe. Ook nachtelijk zweten, angstreacties en hormonale pieken kunnen de diepe slaap verstoren. Volgens slaapexpert Els van der Helm vergroot dit het risico op hart- en vaatziekten en chronische vermoeidheid. Tijdig laten onderzoeken kan veel ellende voorkomen.
5. Leefstijl maakt écht verschil
Dagelijks bewegen, lichte krachttraining, minder alcohol, meer eiwitten en minder bewerkte voeding helpen het lichaam door deze hormonale storm. Het boek benadrukt dat voeding, beweging, slaap en stressreductie een grote invloed hebben.
Gynaecoloog Ginny Chamorro: "Vrouwen die hun leefstijl aanpassen in de overgang zien hun klachten met 30 tot 50 procent afnemen."
6. De overgang is een update van je systeem
Evi beschrijft de overgang als een systeemupdate: niet terug naar 'hoe het was', maar op weg naar een nieuwe, stabielere versie van jezelf, een kans om jezelf opnieuw te ontdekken."De overgang is geen achteruitgang, maar een systeemupdate van het vrouwenlichaam, alsof ze van een iPhone 12 naar een iPhone 16 gaat." Veel vrouwen voelen zich na de overgang rustiger, zekerder en minder gericht op de mening van anderen.
7. Praat erover
Er rust nog altijd een taboe op de overgang. Het boek moedigt vrouwen aan om ervaringen te delen met vriendinnen, partners, kinderen en zorgverleners. "Je bent echt niet alleen: er zijn in België en Nederland 2,4 miljoen peri- of postmenopauzale vrouwen."
In Bloedheet & Tranen neemt de Belgische presentatrice, zangeres en auteur Evi Hanssen je mee langs herkenbare klachten, wetenschappelijke inzichten en humoristische observaties. De combinatie van persoonlijke verhalen en gesprekken met artsen en experts maakt het boek bijzonder toegankelijk. Over dit onderwerp maakte Evi ook een theatervoorstelling en de podcast Bloedheet & Tranen, die te beluisteren is via alle streamingplatformen.
