Dementie én incontinent: handige handvatten voor mantelzorgers

Bij dementie kan iemand urine of ontlasting verliezen doordat de hersenen aandrangsignalen minder goed herkennen, de weg naar het toilet vergeten wordt of handelingen te ingewikkeld worden.

Lees ook: Waarom krijgen zoveel mensen met dementie last van urineverlies?

Rust, structuur en herkenning zijn de belangrijkste steunpilaren bij het verzorgen van iemand met dementie en incontinentie. Door vaste toiletroutines, een duidelijk herkenbaar toilet, eenvoudige kleding, goede huidverzorging en passend incontinentiemateriaal wordt de zorg lichter en prettiger. En het kost minder tijd, als er minder ongelukjes gebeuren.

Praktische tips voor de dagelijkse zorg

1. Creëer een vaste toiletroutine

Een vaste structuur voorkomt veel ongemak. Herinner iemand rustig aan een toiletbezoek; veel mensen met dementie herkennen de aandrang niet meer. Kies hiervoor vaste momenten: na het opstaan, voor de maaltijd, voor het slapengaan.

2. Maak het toilet herkenbaar en makkelijk bereikbaar

Iemand met dementie heeft baat bij een duidelijke en veilige toiletruimte.

• Zorg voor goede verlichting, ook ’s nachts.
• Gebruik een pictogram of afbeelding van een toilet op de deur.
• Gebruik contrasterende kleuren voor toiletbril en/of deur.
• Houd het pad naar het toilet vrij van obstakels.
• Ook hulpmiddelen zoals een verhoogde wc-pot of handgrepen kunnen toiletbezoek makkelijker en veiliger maken.

3. Kies eenvoudige kleding

Kleding die snel uit kan, voorkomt stress en ongelukjes. Kies voor elastische broeken of rokjes, klittenband, makkelijke ritsen. Vermijd knopen, riemen en ingewikkelde sluitingen.

4. Let op drinken en voeding

Voldoende drinken blijft belangrijk. Te weinig drinken kan de blaas irriteren of juist tot meer aandrang leiden. Vermijd grote hoeveelheden drinken vlak voor het slapengaan. Let op obstipatie: dit kan urineverlies verergeren.

5. Gebruik passend incontinentiemateriaal

Goed passend incontinentiemateriaal geeft rust en houdt de huid gezond. Let op de pasvorm: te strak of te los geeft lekkage of irritatie. Bescherm stoelen of  het bed met wasbare hoezen of matrasbescherming.

6. Zorg voor een schone en gezonde huid

Goede huidzorg voorkomt veel pijn en ongemak. Maak na elk ongelukje de huid voorzichtig schoon en droog. Gebruik huidvriendelijke producten, zoals barrièrecrèmes. Let op roodheid, jeuk of pijn — dat kan wijzen op irritatie of infectie.

Lees ook: huidproblemen door urineverlies

7. Blijf alert op medische oorzaken

Incontinentie komt niet altijd alleen door dementie. Een blaasontsteking, obstipatie, diabetes of prostaatproblemen kunnen meespelen en ook medicatie kan invloed hebben op de blaas of de stoelgang. Laat dit bij twijfel altijd controleren door de huisarts.

8. Houd waardigheid centraal

Voor iemand met dementie is incontinentie vaak iets wat angst, verdriet of schaamte oproept. Een respectvolle aanpak maakt het voor zowel de mantelzorger als iemand met dementie draaglijker.

• Spreek rustig en bemoedigend.
• Benoem geen schuld en toon geen ergernis.
• Zorg voor privacy tijdens het verschonen of wassen.

9. Zorg ook goed voor jezelf

De zorg voor iemand met dementie én incontinentie is intensief en kan zwaar worden. Goed voor jezelf zorgen betekent dat je betere zorg kunt geven.

• Neem pauzes waar het kan.
• Vraag hulp aan familie of vrienden.

• Kijk of respijtzorg mogelijk is.