Mag je nog autorijden als je dementie hebt?

1. Mag je nog autorijden als je dementie hebt?

Ja, soms wel. Maar daar zijn wel strikte voorwaarden aan verbonden:

• U heeft zeer lichte tot lichte dementie. Er is een (internationale) methode om te meten hoe 'zwaar' uw dementie is: de
  Clinical Dementia Rating (CDR). Het lichtste niveau is 0, het zwaarste niveau is 3. Bij 'zeer lichte' dementie heeft u niveau 0,5. U mag dan misschien nog autorijden. Ditzelfde geldt voor 'lichte' dementie, niveau 1. Bij 'matige' (niveau 2) en 'ernstige' (niveau 3) mag u echt niet meer autorijden. Uw rijbewijs wordt dan ongeldig verklaard.
• Het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) vindt dat u nog veilig rijdt. U moet daarvoor uw gezondheidsverklaring invullen (let op: doe dit altijd alleen op cbr.nl). En u moet soms een rijtest doen, die u niet zelf kunt aanvragen. Het CBR bepaalt of een rijtest nodig is, nadat ze ook uw gezondheidsverklaring hebben gezien. Het kan zijn dat u zich ook nog moet laten onderzoeken door een arts. Bent u volgens de rijtest 'rijgeschikt', dan is uw rijbewijs een jaar geldig. Heel soms drie jaar. Na die periode kunt u uw rijbewijs (opnieuw) laten verlengen. U doorloopt dan weer dezelfde stappen. 
• U rijdt alleen in uw eigen tijd. Voor uw werk mag u niet rijden met dementie.

Let op: het komt voor dat u volgens de Clinical Dementia Rating nog mag rijden, maar dat er andere klachten zijn waardoor rijden onveilig wordt. Dit geeft uw arts dan door. 

2. Ben je verplicht dementie te melden aan het CBR?

Nee. Als u een geldig rijbewijs heeft, bent u wettelijk niet verplicht om dementie te melden bij het CBR. Het CBR raadt dit wel aan. Vooral wanneer u of iemand anders twijfelt of autorijden nog wel veilig is. Bij dementie heeft u soms zelf niet door dat u slechter bent gaan rijden. Twijfelt u zelf, overleg dan vooral met uw arts. 

Let op: wilt u uw rijbewijs verlengen en bent u ouder dan 75 jaar, dan bent u verplicht een gezondheidsverklaring in te vullen. U moet hierop eerlijk invullen dat u dementie heeft. 

3. Wanneer mag je niet meer autorijden, ook al heb je nog een geldig rijbewijs?

Een rijbewijs garandeert niet dat iemand veilig kan rijden. Als er signalen zijn dat autorijden niet meer verantwoord is, zoals verdwalen in bekende straten, gevaarlijke situaties veroorzaken, veel schade rijden of verkeersregels vergeten, moet u direct stoppen. Een arts of het CBR kan ook concluderen dat u niet (meer) rijgeschikt bent. In dit geval wordt het rijbewijs meestal ongeldig verklaard.

4. Mag een mantelzorger of familielid het rijbewijs innemen of sleutels afpakken?

Juridisch gezien mag een mantelzorger of familielid geen rijbewijs innemen: dat is eigendom van de bestuurder en valt alleen onder bevoegdheid van het CBR. 

Het afpakken van autosleutels mag officieel ook niet, maar in de praktijk gebeurt het soms uit veiligheidsoverwegingen. Dit kan alleen leiden tot wantrouwen en stress, waardoor iemand met dementie overstuur kan raken. Probeer dit te voorkomen.

5. Wat kun je als mantelzorger of naaste doen als autorijden onveilig wordt?

Het advies is om eerst het gesprek aan te gaan en uit te leggen waarom het gevaarlijk is dat diegene met dementie nog rijdt. Wat u verder nog kunt doen:

• Deel uw zorgen en wijs op het gevaar voor andere weggebruikers. 
• Geef ook andere redenen, zoals slecht zicht of bijwerkingen van medicijnen. Die redenen zijn soms makkelijker te accepteren dan dementie. 
• Zorg dat de auto en autosleutels niet in het zicht liggen. Dan herinnert u hem of haar niet aan autorijden en is er minder snel aanleiding om de auto te willen gebruiken. 
• Bied uzelf aan als chauffeur, of stel met vrienden of familie een rijschema op. Zo kan hij of zij toch nog naar uitjes. 

Wil iemand echt niet stoppen met autorijden? Bespreek de situatie dan met professionele zorgverleners. Zij kunnen u advies geven dat past bij u en uw naaste. U kunt ook zelf als mantelzorger of naaste een brief schrijven aan het CBR waarin u met concrete voorbeelden beschrijft waarom autorijden niet meer veilig is. Is er acuut gevaar? Bel dan 112. 

6. Wat zijn de risico’s van blijven rijden terwijl het niet meer verantwoord is?

Symptomen van dementie als een verminderd reactievermogen, verlies van oriëntatie, geheugenproblemen en problemen met het zicht vergroten het risico op ongelukken. Dat kan gevaarlijk zijn voor uzelf en andere weggebruikers. Bovendien, als u blijft autorijden zorgt dat voor spanningen en ongerustheid bij uw familie, wat tot conflicten kan leiden. 

7. Hoe zit het met dementie en de autoverzekering?

Heeft u een geldig rijbewijs, dan bent u gewoon verzekerd - ook met dementie. Heeft u alleen niet aan het CBR en de verzekeraar gemeld dat u deze ziekte heeft en veroorzaakt u een ongeluk? Dan kan het zijn dat de verzekeraar uw schade niet (volledig) wil vergoeden. Kijk daarom goed in uw polis. Sommige verzekeraars hebben namelijk aparte regels voor het rijden met een ziekte of aandoening. Wilt u het zeker weten? Vraag het dan na bij uw verzekeraar.

• Lees ook: Hoe herken je dwaalgedrag bij iemand met dementie?