Bewerkte voeding is overal om ons heen en het advies is er zo min mogelijk van te eten. Maar wat is het eigenlijk? En hoe kun je sterk bewerkte producten zoveel mogelijk mijden? Voedingsdeskundige Pascalle Stijger legt het uit.
Antwoord
Pascalle Stijger, voedingsdeskundige van het Voedingscentrum:
Wat is bewerkte voeding?
Bewerkte voeding is een breed begrip; het bewerken van voeding kan van alles zijn. Denk aan verpakken, snijden, invriezen, maar ook het toevoegen van ingrediënten en verhitten. Veel producten die we eten en drinken worden dan ook op een bepaalde manier bewerkt. Dit kan ook voordelen hebben, zoals een langere houdbaarheidsdatum of extra vitamines. Alle bewerkte voeding mijden is onmogelijk en ook niet nodig.
Ultrabewerkte voeding
Ultrabewerkte of sterk bewerkte voeding zijn producten die sterk bewerkt zijn voordat we ze eten. Over het algemeen zitten hier veel calorieën, suiker, verzadigd vet en/of zout in, en juist weinig vezels en vitamines. Denk aan ijs, koekjes, zoete dranken, snoep, chocolade, gebak, snacks en chips. Voor je gezondheid is het beter om deze producten niet te vaak en niet te veel te eten.
Wil je ultrabewerkte producten zo veel mogelijk mijden?
Met deze tips kom je een heel eind:
1. Kies voor onbewerkte basisproducten
Ga voor producten die zo min mogelijk bewerkt zijn. In de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum vind je die volop. Denk aan verse groente en fruit, maar ook de varianten uit diepvries of uit blik (zonder toevoegingen) zijn gezonde keuzes. Ook peulvruchten, ongezouten noten en zaden zijn nauwelijks bewerkt.
Voor het maken van volkorenproducten zoals volkorenbrood, zilvervliesrijst en volkorenpasta zijn wel wat bewerkingsstappen nodig, maar deze zijn wel goed voor je. Kies bij zuivel(alternatieven), vis en vlees voor de varianten met zo min mogelijk toevoegingen en bewerkingen. Liever zonder smaakje, paneerlaag of marinade bijvoorbeeld.
2. Bereid zelf je maaltijden
Als je zelf kookt, bepaal jij wat er in je maaltijd zit. Bijvoorbeeld of je zout toevoegt of kiest voor een kruidenmix zonder zout. Je kan ook makkelijker zorgen dat je voldoende groente en volkorenproducten binnenkrijgt. Maak bijvoorbeeld zelf soep van verse groente in plaats van een kant-en-klare soep. Slim om een grote portie te maken, zodat je een deel kan invriezen voor een moment dat je minder tijd hebt.
Niet alleen je maaltijden, maar ook kruidenmixen, sauzen, pesto en dips kun je makkelijk zelf maken. Meestal ben je dan een stuk gezonder uit dan met de varianten uit de supermarkt. Kijk op de website van het Voedingscentrum hoe je verschillende kruidenmixen maakt, van nasikruiden tot shoarmakruiden. Ook vind je er recepten voor lekkere dips en sausjes.
3. Laat 'gemaksproducten' zo veel mogelijk staan
Producten als kant-en-klare maaltijden, snoep, snacks en frisdrank zijn vaak sterk bewerkt. Ze zijn zo bedacht dat we er makkelijk veel van eten. Zo bevatten ze vaak veel zout, suiker en/of vet (wat veel mensen lekker vinden om te eten), het wordt verkocht in een aantrekkelijke verpakking, is overal te krijgen en slimme marketing zorgt ervoor dat het lastig kan zijn om hier weerstand aan te bieden.
Je lichaam heeft deze 'gemaksproducten' niet nodig en sommige producten hebben zelfs bewezen negatieve gezondheidseffecten. Daarnaast hebben al deze producten onnodig impact op het milieu, omdat je ze niet nodig hebt voor je gezondheid. Af en toe past een koekje, ijs of chips prima binnen een gezond voedingspatroon, maar niet te veel en niet te vaak.
4. Lees het etiket
Uit het etiket kan je een heleboel informatie over een product halen. Belangrijk is om daarbij verder te kijken dan de voorkant. Daar zie je vaak allerlei mooie kreten staan, zoals ‘zonder toegevoegde suikers’ of ‘ambachtelijk’. Maar die zeggen niet alles en zijn meestal bedoeld om jou te verleiden het product te kopen. Kijk daarom liever naar de achterkant. Daar vind je de ingrediëntenlijst en de voedingswaardentabel. Die laten zien wat er allemaal in het product zit, bijvoorbeeld hoeveel zout of suiker.
Ook kun je de gratis 'Kies Ik Gezond?'-app van het Voedingscentrum gebruiken om producten makkelijk met elkaar te vergelijken. Je ziet ook in een oogopslag of een product in de Schijf van Vijf staat of niet. Bij producten die niet in de Schijf van Vijf passen krijg je gezondere alternatieven te zien.
