Wachtlijsten in de zorg: zo ben je sneller aan de beurt

‘Voor spoedeisende hulp kun je altijd meteen in het ziekenhuis terecht, maar bij niet-­acute, planbare zorg kun je te maken krijgen met een wachtlijst. Als je op zo’n lijst staat en je moet langer wachten dan de ­zogeheten ‘Treeknormen’, dan kom je in aanmerking voor wachtlijstbemiddeling door je zorgverzekeraar”, legt Babs van der Staak van de Consumentenbond uit. “Treeknormen zijn afspraken van zorgverleners en van ­Zorgverzekeraars Nederland over wachttijden en wat ze maximaal zouden mogen zijn. Oftewel: welke ­periode aanvaardbaar is om te moeten wachten. Voor medisch-specialistische zorg zonder opname zou je maximaal vier weken moeten wachten, voor een ­poliklinische behandeling is de wachttijd maximaal zes weken en voor een klinische behandeling zeven.” In 2024 bleek dat 43,6 procent van de wachttijden voor een behandeling in de medisch-specialistische zorg langer was dan de Treeknorm*.

Veel langer pijn dan nodig

Hoe lang de wachttijd is, hangt van de behandeling af. Er zijn behandelingen waarvoor je vrij snel terecht­kunt bij een polikliniek, maar voor veel zorg zijn de wachtlijsten lang. Voor neurologie bijvoorbeeld, en maag-, darm- en leverziekten. Onlangs luidde het MDL-fonds nog de noodklok omdat de ­gemiddelde wachttijd voor een operatie bij patiënten met een chronische darmontsteking bijna 22 weken is, in plaats van de geldende norm van zeven weken. Niet alleen neemt daardoor de kans op complicaties toe, ook zorgt het voor druk op relaties, financiën en werk, blijkt uit een peiling onder het Plus-lezerspanel. “Ik heb al veel langer pijn dan nodig is”, reageert een ­panellid. “Ik kan al meer dan een jaar niet werken”, meldt een andere lezer.

Maand eerder aan de beurt 

Ook de Consumentenbond deed onder de eigen panelleden onderzoek. Daaruit bleek dat wachtlijstbemiddeling effectief kan zijn. Bijna achtduizend leden vulden een vragenlijst in. “Meer dan de helft van de aanvragers gaf aan dat ze dankzij bemiddeling ten minste een maand eerder aan de beurt waren bij een zorgverlener”, aldus Van der Staak. “Ruim 75 procent van de verzekerden die bij hun zorgverzekeraar om bemiddeling vroegen, deed dat voor medisch-specialistische zorg in ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra. 10 procent deed dat voor geestelijke gezondheidszorg, 5 procent vroeg om hulp bij het vinden van een huisarts en een kleine groep voor andere vormen van zorg. Het verschilt per zorgdomein of het werkt of niet. Voor medisch-specialistische zorg is dit vaak wel het geval.”

Zo werkt bemiddeling

Sta je langer op de wachtlijst dan de Treeknorm? Dan kom je in aanmerking voor wachtlijstbemiddeling. Zo moet je bij een aanbieder van geestelijke gezondheidszorg binnen vier weken terechtkunnen voor een eerste gesprek. Na het eerste contact moet je binnen tien weken kunnen langskomen voor een behandeling. 

Als je langer moet wachten, kun je dit melden bij je zorgverzekeraar. Die heeft zorgplicht en is verantwoordelijk voor bemiddeling. Dat betekent dat de zorg­ver­zekeraar een alternatief moet bieden of zo nodig niet-­gecontracteerde zorg moet vergoeden.

Wachtlijstbemiddeling is een gratis service van je zorgverzekeraar. “Dit wil trouwens niet zeggen dat je voorrang krijgt op een bestaande wachtlijst, maar dat er wordt gezocht naar behandelaars met een minder lange wachtlijst”, legt Van der Staak uit. “Je kunt bemiddeling aanvragen bij je zorgverzekeraar. Hoe je dat moet aanpakken, verschilt per verzekeraar. Bij sommige kan het alleen digitaal, bij andere kan het zowel telefonisch als ­digitaal. Een zorgcoach of -adviseur zal contact ­opnemen om je situatie in kaart te brengen. Diegene vraagt je bijvoorbeeld wat de wachttijd is bij het ziekenhuis waar je op de wachtlijst staat en hoe ver je wilt ­reizen voor een andere behandelaar. De zorgbemiddelaar kijkt naar de mogelijkheden en zal je daarover ­informeren. Uiteindelijk beslis je zelf of je dat wilt.”

Hou hier ook rekening mee

Wel zijn er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden: “Een behandeling in een ander ziekenhuis betekent vaak een langere reistijd en dus extra reiskosten. Mogelijk kun je deze declareren via de zorgverzekering. Ook zou je een behandeling in het buitenland kunnen overwegen, maar check altijd eerst bij je zorgverzekeraar de opties en vergoedingen van geplande zorg in het buitenland.”Een ander belangrijk punt voor als je naar een andere zorgverlener gaat: je bent zelf verantwoordelijk voor de overdracht van medische gegevens. “De zorgverzekeraar kan dit zelf niet doen vanwege privacywetgeving. En niet te vergeten: je hebt voor de behandeling in het andere ziekenhuis een verwijzing van je huisarts of huidige medisch specialist nodig. Ook kan het betekenen dat je bepaalde onderzoeken opnieuw moet ondergaan. Al met al heel wat om rekening mee te houden voordat je voor wachtlijstbemiddeling kiest. Bekijk goed of het je genoeg voordeel oplevert.”

Links & tips

• Op de website vzinfo.nl/wachttijden en zorgkaartnederland.nl/wachttijden vind je meer informatie over de wacht­tijden per specialisme in Nederlandse ­ziekenhuizen. Voor de meest actuele wachttijden kun je kijken op de websites van ziekenhuizen. 
• Het is mogelijk dat je voor de behandeling die je nodig hebt bij meerdere spe­cialismes terechtkunt. Misschien dat de wachtlijst bij het ene specialisme korter is dan bij het andere? Zorg wel voor de juiste verwijzing.
• Wil je eerder geholpen worden in het ziekenhuis van je keus? Vraag het ziekenhuis je in te lichten als er lastminute een plek vrijkomt.
• Ga je een afspraak voor een behandeling maken? Vraag altijd eerst aan je zorgverzekeraar wat voor vergoeding je ontvangt. Zo voorkom je onverwachte uitgaven.

Dit artikel verscheen eerder in Plus Magazine oktober 2025. Abonnee worden van het blad? Dat doe je in een handomdraai.